6701
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
*1921-1925թթ.՝ ԵՊՀ հայ ժողովրդի պատմության ամբիոնի վարիչ:
**1925-1931թթ.՝ ամբիոնի պրոֆեսոր:
===ԵՊՀ ռեկտոր===
*1920թ. դեկտեմբերի 17-ին հրապարակվեց ՀԽՍՀ լուսժողկոմ Աշոտ Հովհաննիսյանի՝ «Երևանի համալսարանի վերակազմության մասին» հրամանը, որի համաձայն՝ համալսարանը վերակազմվեց և կոչվեց Երևանի ժողովրդական համալսարան, նախկին ֆակուլտետները փակվեցին և հիմնվեց երկու բաժանմունք՝ բնագիտական և հասարակագիտական: Պրոֆեսորադասախոսական կազմն ամբողջությամբ արձակվեց, և լուսժողկոմատին կից ստեղծվեց համալսարանի վերակազմության հանձնաժողով՝ Կողբետլյանցի նախագահությամբ, որն էլ տնօրինելու էր համալսարանի հետագա ճակատագիրը: Ըստ այդմ՝ մերժվեց համալսարանի նախկին ծրագիրն ու կանոնադրությունը, և ստեղծվեց նորը, որը խստիվ համապատասխանում էր Ռուսաստանի համանման բուհերի համար կազմված ծրագրերին:
*1921թ. հունվարի 2-ին, համալսարանի խորհրդի առաջին նիստում փակ (գաղտնի) քվեարկությամբ հասարակագիտական ֆակուլտետի դեկան ընտրվեց Սիտեկան Տիգրանյանը, իսկ բնագիտական ֆակուլտետի՝ Դավիթ Զավրյանը: Նույն նիստում ռեկտոր ընտրվեց Հակոբ Մանանդյանը:
*1921թ. հունվարի 23-ին Ստ. Շահումյանի անվան բանվորական ակումբի դահլիճում տեղի ունեցավ ժողովրդական համալսարանի վերաբացման հանդիսավոր արարողությունը, ուր համալսարանականներից բացի ներկա էին նաև պաշտոնական անձինք, հյուրեր, հասարակայնության բազմաթիվ ներկայացուցիչներ: Նիստը բացում է Մանանդյանը: Այնուհետև խոսքը տրվում է լուսժողկոմ Աշ. Հովհաննիսյանին, որը, կարևորելով համալսարանի դերը հանրապետության կյանքում, շեշտը դնում է մասնավորապես ուսանողության գործնական ինքնուրույն աշխատանքների կազմակերպման վրա: Նիստի վերջում սրտագին շնորհակալություն հայտնելով հռետորներին բարեմաղթությունների համար՝ ռեկտորը միաժամանակ հույս է հայտնում, որ համալսարանի վերակառուցման լուրն ազդակ կհանդիսանա աշխարհասփյուռ հայ մտավորականության համար՝ վերադառնալու հայրենիք և ծառայելու հարազատ ժողովրդի գիտական պետքերին: Այնուհետև հասարակագիտական ֆակուլտետի դասախոս Գրիգոր Շուբարյանը ներկաների համար կարդում է իր առաջին դասախոսությունը՝ «Խորհրդային իրավունքը և Հայաստանի ժողովրդական համալսարանը» թեմայով:
*1921թ. հունվարի 24-ից համալսարանում սկսվում են դասերը:
*Որոշ ժամանակ անց ֆակուլտետների թիվն ընդլայնվեց: Երկուսի փոխարեն սկսեցին գործել հինգը՝ արևելագիտության (դեկան՝ Հակոբ Մանանդյան), բնագիտական և տեխնիկական (դեկան՝ Դավիթ Զավրյան), մանկավարժական (դեկան՝ Գուրգեն Էդիլյան) և խորհրդային շինարարության (դեկան՝ Գևորգ Ղարանջյան):
*1921թ. նոյեմբերին, ելնելով գյուղատնտեսական հզոր պոտենցիալ ստեղծելու անհրաժեշտությունից՝ բնագիտական ֆակուլտետի հիմքի վրա ստեղծվեց նաև գյուղատնտեսական ֆակուլտետը (դեկան՝ Պապա Քալանթարյան):
*Ռեկտորի պաշտոնում Մանանդյանը [http://am.hayazg.info/%D5%82%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%85%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB_%D5%8D%D5%BF%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%AB Յուրի Ղամբարյանի] արժանավոր հաջորդն էր: Նրա համառ ու հետևողական ջանքերով կյանքի կոչվեցին համալսարանի բոլոր հիմնական ֆակուլտետները: Ահա ինչու ժողովրդական համալսարանի կայացումը կապվում է Մանանդյանի անվան հետ: Ռեկտորության մեկ տարուց էլ պակաս շրջանում Մանանդյանը դրսևորեց նաև գիտության կազմակերպչի իր մեծ տաղանդը: Նա ստիպված էր համալսարանը համալրել նոր մասնագիտություններին համապատասխան կադրերով, դասախոսներ հրավիրել Մոսկվայից, Պետերբուրգից, Թիֆլիսից և այլ վայրերից, հարստացնել գրադարանը, լուծել դասագրքերի հարցը, և որ ժամանակի հրամայականն էր՝ զբաղվել գիտական կոլեկտիվի և ուսանողության գաղափարական դաստիարակության հարցերով: Եվ երբ այդ ամենն արված էր, համալսարանն էր կազմակերպչորեն ամրապնդված, Մանանդյանն ազատվում է ռեկտորի պարտականություններից և մնում որպես արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան:
==Ձեռքբերումներ==
*Բացահայտել է հայոց գրերի պատմության հետ կապված մի շարք առեղծվածներ, եզրակացրել է, որ մաշտոցյան գրերը ստեղծվել են 392-393թթ. ընթացքում:
*Նորագույն շրջանի հայ պատմագիտության հիմնադիրներից է և առաջիններից, որ զբաղվել է Հայաստանի հասարակական-տնտեսական խնդիրների հետազոտությամբ:
*Հասարակական կյանքում Մանանդյանը ցուցաբերել է քաղաքացիական ակտիվություն և արիություն: Նա ճշմարիտ դեմոկրատ էր: Մամուլում հանդես էր գալիս ճնշված ազգերի կարծեցյալ բարեկամների դեմ՝ խրախուսելով ժողովրդավարական ուժերի համախմբումն ընդդեմ բռնության: Թերևս այդ էր պատճառը, որ բանասիրությունից և պատմությունից զատ՝ Մանանդյանին սկսեց հետաքրքրել նաև իրավագիտությունը: 1909թ. նա մեկնեց Տարտուի համալսարան, էքստեռն քննություններ հանձնեց և ստացավ երդվյալ հավատարմատարի առաջին կարգի դիպլոմ:
*Մանանդյան մանկավարժ-գիտնականի ու մարդու կերպարն ամբողջացնելուն օգնում են նրա ընտանեկան նամակներն ու ժամանակակիցների հուշերը, որոնցում նա ներկայանում է որպես սկզբունքային և անզիջում գիտնական և համեստ ու զուսպ, չափազանց բարեկիրթ մարդ, որը ձայնը երբեք չէր բարձրացնում, բայց ազդում էր բոլորի վրա իրա համոզիչ ու հեղինակավոր խոսքով: Նամակները լույս են սփռում նրա հոգեկան աշխարհի, նաև պաշտոնական գործունեության վրա: Հետաքրքիր է, որ այդ խոշոր գիտնականը մեզ ներկայանում է նաև որպես բանաստեղծական հոգու և խորունկ և նուրբ զգացմունքների տեր անձնավորություն:
*Մանանդյանը փայլուն հռետոր էր, խստապահանջ, բայց սրտացավ ու հոգատար մանկավարժ: Համալսարանում աշխատում էր հանրապետության համար շատ ծանր շրջանում: Եվ այդուհանդերձ, ընդհանուր առմամբ նա գոհ էր համալսարանի՝ մասնավորապես իս ֆակուլտետի ուսանողների առաջադիմությունից:
*Մանանդյանի կարծիքով՝ հայրենասիրությունը սկսվում է մայրենի լեզվի միացությունից: Ահա ինչու նա ուրախանում է, երբ հայերենը համալսարանի բոլոր ֆակուլտետների համար դառնում է պարտադիր:
=Նկարներ=
