| Նաղաշ Հովնաթան | |
| |
| Անգլերեն: | Surname Name |
| Հայերեն: | Նաղաշ Հովնաթան |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1661 |
| Ծննդավայրը: | Շոռոթ, Նախիջևանի գավառ |
| Մահվան տարեթիվը: | 28.10.1722 |
| Մահվան վայրը: | Շոռոթ, Նախիջևանի գավառ |
| Համառոտ տվյալներ: Գրիչ, նկարիչ, բանաստեղծ, աշուղ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 0000թ. ամիս -ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանում:
Մահացել է 0000թ. ամիս -ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանում:
Կրթություն
- Նախնական կրթությունն ստացել է հոր՝ Հովհաննես (Յոհան) քահանայի մոտ, ապա սովորել Ագուլիսի Ս. Թովմա վանքի դպրոցում, ընդօրինակել ու ծաղկել ձեռագրեր (Մատենադարան, ձեռ. № 3628):
Աշխատանքային գործունեություն
- Ենթադրվում է, որ Ագուլիսում, Երնջակում, Շոռոթում որմնանկարել է եկեղեցիներ:
- Ավելի ուշ ստեղծագործել է հաստոցային ու մոնումենտալ գեղանկարչության բնագավառներում, ճանաչվել հմուտ նկարիչ և վաստակել նաղաշ (արաբ ՝ զարդանկարիչ) պատվավոր տիտղոսը:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Հովնաթանյան ընտանիքի ներկայացուցիչ է:
- Նաղաշ Հովնաթանի մասին միակ գրավոր աղբյուրը Նաղաշ Հակոբի «Ողբերգություն յաղագս մահուան գեղեցկարուեստ վարպետ Յովնաթանի Նաղաշ...» ողբն է: *Նաղաշ Հովնաթանը 1679թ. Երևանի մեծ երկրաշարժից հետո հրավիրվել է Երևան, նկարազարդել Ս. Պողոս-Պետրոս (պահպանված հատվածները՝ ՀՊՊԹ), Զորավոր (Անանիա Առաքյալի) և Կաթողիկե եկեղեցիները:
- Նաղաշ Հովնաթանը 1710-ական թթ. Էջմիածնում նկարազարդել է Մայր տաճարը (ավարտել է 1720թ.):
- Պահպանվել է «Գրիգոր Լուսավորիչը մկրտում է Տրդատին» որմնանկարից հատված (ՀԱՊ): Տաճարի բեմի Եզրապատի Աստվածամոր և առաքյալների պատկերներն առանձնանում են ազգային տիպականացմամբ, դիմանկարչական մեկնաբանումներով, ֆիգուրների գրաֆիկ, ընդգծվածությամբ: Սրբապատկերային կանոններից հեռանալու միտումով է կատարված «Աստվածամայր» սրբանկարը (Թեհրան, առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի): Տաճարի բուսական զարդանախշերն իրենց շքեղ ու գունագեղ հատվածներով (պահպանվել է գմբեթի հատվածը) երևույթ էին հայկական որմնանկարչական արվեստում:
Նաղաշ Հովնաթանը հայ կերպարվեստ է ներմուծել երևույթների աշխարհիկ ընկալումներ, կիրառել հաստոցային նկարչության սկզբունքներ:
- Նաղաշ Հովնաթանը թողել է գրական հարուստ ժառանգություն: Նրա բանաստեղծությունների առավել հարուստ և ամբողջական ձեռագրերը պահվում են Երևանի (ձեռնարկ № 3263, 4426) և Վիեննայի (ձեռնարկ № 587, 647) մատենադարաններում:
- Նաղաշ Հովնաթանի բանաստեղծությունները գրված են սիրո, ուրախության ու խնջույքի, երգիծական ու խոհախրատական մոտիվներով: Սիրո և բնության երգերում վերարտադրել է մարդկային զգացմունքներն ու տրամադրությունները՝ հնարավորին չափով հեռու մնալով կրոնական կաշկանդումներից:
- Նաղաշ Հովնաթանի խնջույքի և ուրախության երգերի փիլիսոփայական ելակետն արմատապես տարբերվում է միջնադարյան գրական մտածելակերպից: Միաժամանակ քարոզել է ստեղծագործական աշխատանք, համերաշխություն, մարդկային ազնիվ ու մաքուր հարաբերություններ («Աստուած սիրէի, ում սրտում որ նախանձ կայ՝ հանի»):
- Զավեշտի ու ժամանցի ուրախ տաղերից բացի, ստեղծել է նաև երգիծանքի («Կատուն մեռաւ, ափսոս ու վախ», «Ով ողորմելի խեղճ կանայք», «Գրէ եկին էշի քարւան»): Ունի նաև կրոնածիսական բնույթի տաղեր:
- Նաղաշ Հովնաթանը միջնադարի նշանավոր բանաստեղծներից է, XVIII դ. հայ աշուղ, պոեզիայի հիմնադիրը: Իր աշուղական խաղերում, ինչպես նաև երգիծական ու խոհախրատական բանաստեղծություններում բողոքել է չարիքի, անարդարության դեմ, քննադատել իրականության հոռի կողմերը, դրվատել գիտությունն ու արվեստը: Նաղաշ Հովնաթանը օգտվել է ժողովրդական բանահյուսությունից, գրել ժամանակի ժողովրդի լեզվով:
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Բանաստեղծություններ, Երևան, 1951:
- Տաղեր, Երևան, 1983:
- Չոպանյան Ա., Նաղաշ Յովնաթան աշուղը եւ Յովնաթան Յովնաթանեան նկարիչը, Փարիզ. 1910:
- Ակինյան Ն., Յովնաթան Նաղաշ եւ Նաղաշ Տովնաթանեանք եւ իրենց բանաստեղծական եւ նկարչական աշխատութիւնք. Վնն., 1911:
- Մկրտչյան Մ., Նաղաշ Հովնաթան, Երևան, 1957:
Капарян М.. Худож пики Овнатаняны. М.. 1968: