Գիլանենց Պետրոս դի Սարգիս

Գիլանենց Պետրոս դի Սարգիս
Гиланенц Петрос ди Саргис
Այլ անուններ:	Պյոտր Գիլանսկի, Պետրոս Կալանիցկի, Պյոտր Սերգեև
Անգլերեն:	Gilanents Petros di Sargis
Հայերեն:	Գիլանենց Պետրոս դի Սարգիս
Ծննդավայրը:	Նոր Ջուղա, Իրան
Մահվան տարեթիվը:	1724
Մահվան վայրը:	Ռեշտ, Իրան
Համառոտ տվյալներ: Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է Իրանի Սպահան քաղաքի Նոր Ջուղա հայկական թաղամասում:

Մահացել է 1724թ. Իրանի Ռեշտ քաղաքի մոտ:

Կրթություն

• Սկզբնական կրթությունը ստացել է Նոր Ջուղայի Ամենափրկիչ վանքի դպրանոցում:

Աշխատանքային գործունեություն

• Ներգրավվելով հոր առևտրական գործունեության մեջ՝ շրջագայել է Մերձավոր և միջին Արևելքում, Եվրոպայում և Ռուսաստանում:
• Ամստերդամում աջակցել է Ղուկաս Վանանդեցուն:
• Հայաստանի ազատագրումը կապելով ռուս զենքի հաջողության հետ՝ ռուսական ցար Պետրոս I-ի պարսկական արշավանքի նախօրյակին իր միջոցներով ստեղծել և գլխավորել է հայկական հեծյալ ջոկատ, որը 1722թ. օգոստոսի 23-ին ռուսական առաջապահ զորքերի հետ մտել է Դերբենդ (Դաղստան):
• 1723թ. Ռեշտի մոտ ռուսական բանակի հայազգի զորավարներ Ա. Աբրահամովի և Ախիջանենց Աղազար դի Խաչիկի հետ կայացած համաձայնության արդյունքում դարձել է Հայկական էսկադրոնի ընդհանուր հրամանատարը:

Այլ

• Տիրապետել է արևելյան և եվրոպական մի քանի լեզուների:
• Թողել է Նոր Ջուղայի բարբառով գրված զեկուցագրերի ժողովածու, որտեղ բացի ռազմական տեղեկություններից արժեքավոր տեղեկություններ կան Այսրկովկասի, Հայաստանի, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրների պատմության, ազգագրության, ռազմաքաղաքական իրավիճակի, այդ երկրների ժողովուրդների կենցաղի, բարքերի մասին:
• Արքունիքին ուղարկած իր զեկուցագրերից մեկում գեներալ Վ․ Յա․ Լենաշովը գրել է, որ «Տայ Պյոտր Սերգեևը հավատարիմ ու ջանասեր ծառայությամբ, ունեցած հեծյալներով (որոնց պահում է իր միջոցներով) ինձ մեծ օգնություն է ցույց տալիս», և նրան ներկայացրել է պարգեվատրման:
• Զոհվել է Ռեշտի համար մղած մարտերում:

Մատենագիտություն

• Գիլենանց Պետրոս դի Սարգիս, Ժամանակագրութիւն (հրտ. և ծնթգր.՝ Գ. Ախվերդյանի), «Կռունկ հայոց աշխարհին», 1863, N2-3:
• Гиланенц Петрос ди Саргис., Дневник осады Испагани афганами, веденный Петросом ди Саргис Гиланенц, в 1722 и 1723 годах.

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Հովհաննիսյան Ա.Գ., Պետրոս դի Սարգիս Գիլենանց, Էջմիածին, 1916:
• Լեո, Երկերի ժողովածու, հ. 3, գիրք 2, Ե., 1973:
• Хачатрян А.Н., Армянские войско в XVIII в., Из истории армянско-русского военного содружества., Е., 1968.