«Աբգար Թոխաթեցի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 2. | Տող 2. | ||
{{Person | {{Person | ||
| name-am = Աբգար Թոխաթեցի | | name-am = Աբգար Թոխաթեցի | ||
| − | | name-am-aliases = Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Սաֆար | + | | name-am-aliases = Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի |
| name-ru = Абгар Тохатеци | | name-ru = Абгар Тохатеци | ||
| name-ru-aliases = | | name-ru-aliases = | ||
| Տող 9. | Տող 9. | ||
| name-fr = | | name-fr = | ||
| image = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg | | image = Աբգար_Թոխաթեցի_(1).jpg | ||
| − | | birth-date = | + | | birth-date = Մոտ 1520 |
| − | | birth-place = | + | | birth-place = Թոխաթ, Փոքր Հայք |
| − | | death-date = | + | | death-date = Մոտ 1572 |
| death-place = | | death-place = | ||
| − | | description = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ: | + | | description = Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ: |
}} | }} | ||
| + | =Կենսագրություն= | ||
| + | Ծնվել է մոտ 1520թ. պատմական Թոքր Հայքի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում: | ||
| + | |||
| + | Մահացել է մոտ 1572թ.: | ||
==Աշխատանքային գործունեություն== | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
*1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ: | *1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ: | ||
*1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին: | *1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին: | ||
| − | *Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության,ինչպես նաև դավանական հարցերով: | + | *Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ): |
| − | * | + | *1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»: |
| + | *1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը: | ||
| + | |||
| + | ==Այլ== | ||
| + | *Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև Արծրունյաց թագավորական տան շառավիղ: | ||
| + | *Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով: | ||
| + | *1565թ. փետրվարին Դավանագիրը ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են: | ||
| + | *Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ): | ||
| + | *Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ Հակոբ Մեղապարտի գրքերը: | ||
=Նկարներ= | =Նկարներ= | ||
| Տող 35. | Տող 47. | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
| − | * | + | *Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005: |
| + | *Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։ | ||
| + | *Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904: | ||
| + | *Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։ | ||
| + | *Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։ | ||
*Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939: | *Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939: | ||
*Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959: | *Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959: | ||
*«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002: | *«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002: | ||
| − | * | + | *[http://www.armenianreligion.am/am/Encyclopedia_abgar_tokhatetsi_ Աբգար Թոխաթեցի: ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:] |
[[Category:Տպագրիչներ]] [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]] | [[Category:Տպագրիչներ]] [[Category:Հոգևորականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]] | ||
09:32, 7 Հուլիսի 2014-ի տարբերակ
| Աբգար Թոխաթեցի | |
| Абгар Тохатеци | |
.jpg)
| |
| Այլ անուններ: | Աբգար Դպիր, Աբգար Եվդոկացի, Աբգար Սաֆար Թոխատցի |
| Անգլերեն: | Abgar Tokhatetsi |
| Հայերեն: | Աբգար Թոխաթեցի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | Մոտ 1520 |
| Ծննդավայրը: | Թոխաթ, Փոքր Հայք |
| Մահվան տարեթիվը: | Մոտ 1572 |
| Համառոտ տվյալներ: Տպագրիչ, հոգևորական, հասարակական-քաղաքական գործիչ, ծածկագրերի մասնագետ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է մոտ 1520թ. պատմական Թոքր Հայքի Թոխաթ (Եվդոկիա) քաղաքում:
Մահացել է մոտ 1572թ.:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1562թ. ազգային-ազաատագրական գործերով մեկնել է Հռոմ:
- 1562թ. մասնակցել է Սեբաստիայի գաղտնի խորհրդաժողովին:
- Հռոմի պապի հանձնարարությամբ Աբգար Թոխաթեցին Աղեքսանդր քահանայի հետ կազմել է հայերի Դավանագիրը (Հավատո հանգանակ):
- 1565թ. Վենետիկում հիմնադրել է տպարան և տպագրել «Խառնայ փնթուր տումարի» օրացույցը (մեկ էջանոց) և առաջին հայերեն «Սաղմոսարանը»:
- 1567թ. Թոխաթեցին տպարանը տեղափոխել է Կոստանդնուպոլիս և Ս․ Նիկողայոս եկեղեցում իր որդի Սուլթանշահի գործակցությամբ հիմնադրել Կ․ Պոլսի հայկական առաջին տպարանը:
Այլ
- Ժամանակակիցներին ներկայացել է իբրև Արծրունյաց թագավորական տան շառավիղ:
- Հայոց կաթողիկոս Միքայել Ա Սեբաստացին Աբգար Թոխաթեցու գլխավորությամբ պատգամավորություն է ուղարկել Հռոմ՝ Հայաստանի ազատագրության, ինչպես նաև դավանական հարցերով:
- 1565թ. փետրվարին Դավանագիրը ներկայացրել է հատուկ հանձնաժողովին: Այստեղ Աբգար Թոխաթեցին քաղաքական նկատառումներով դավանական նվիրվածություն է հայտնել պապին և շեշտել, թե Հայ և Կաթոլիկ եկեղեցիների միջև տարբերությունները չնչին են:
- Պահպանվել է հայերի դավանանքի և ազգային սովորությունների մասին Պիոս IV պապի առաջարկով Աբգարի հեղինակած մի գրությունը (լատիներեն թարգմանությամբ):
- Մինչև 1880-ական թթ. «Սաղմոսարանը» սխալմամբ համարվել է հայերեն առաջին տպագիր գիրքը, իսկ Թոխաթեցին՝ առաջին հայ տպագրիչը, սակայն ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ Աբգար Թոխաթեցին տպագրությունն սկսել է ձեռքի տակ ունենալով հայ առաջին տպագրիչ Հակոբ Մեղապարտի գրքերը:
Նկարներ
Աբգար դպիրը:
Մատենագիտություն
- 1565թ.՝ «Խառնայ փնթուր տումարի...» օրացույց:
- 1565-1566թթ.՝ Սաղմոսարան:
- 1567-1568թթ.՝ «Փոքր քերականութիւն»:
- 1568թ.՝ «Տօնացոյց», «Պարզատումար», «ժամագիրք» և «Պատարագամատոյց», «Տաղարան»:
- 1569թ.՝ «Մաշտոց»:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Զարբհանալյան Գ., Պատմութիւն հայկական տպագրութեան, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1895։
- Լեո, «Հայկական տպագրություն» հատոր Ա, Թիֆլիս, 1904:
- Լևոնյան Գ., «Հայ գիրքը և տպագրության արվեստը», Երևան, 1958։
- Չամչեանց Մ., Պատմութիւն Հայոց, հատոր Գ, Վենետիկ-Սբ. Ղազար, 1786։
- Զարդարյան Վ., Հիշատակարան (1512–1933), հ.5, Կահիրե, 1939:
- Անասյան Հ., Հայկական մատենագիտություն, հ.1, Ե.,1959:
- «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. Խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2002:
- Աբգար Թոխաթեցի: ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
