«Սրբուհի Տյուսաբ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 26. | Տող 26. | ||
*1880թ. մայիսից նա Դպրոցասեր հայուհյաց ընկերության գործուն անդամներից էր՝ Ընդհանուր ժողովի ատենապետը: | *1880թ. մայիսից նա Դպրոցասեր հայուհյաց ընկերության գործուն անդամներից էր՝ Ընդհանուր ժողովի ատենապետը: | ||
| + | ==Գրական գործունեություն== | ||
| + | *Գրական գործունեության սկզբում Մ. Պեշիկթաշլյանի ազդեցությամբ գրել է գրաբար ու աշխարհաբար ոտանավորներ, որոնցից «Գարունը» 1864թ. տպագրվել է «Բազմավեպում»: | ||
| + | *«Աշխարհաբառ հայ լեզուն» (1880) գրքույկում հանդես է եկել նոր լեզվի պաշտպանությամբ: | ||
| + | |||
==Ձեռքբերումներ== | ==Ձեռքբերումներ== | ||
*2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու: | *2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու: | ||
| Տող 55. | Տող 59. | ||
=Մատենագիտություն= | =Մատենագիտություն= | ||
| − | * | + | *Սրբուհի Տյուսաբ, Աշխարհաբառ հայ լեզուն, գրքույկ, 1880: |
| − | * | + | *Սրբուհի Տյուսաբ, |
| + | *Սրբուհի Տյուսաբ, | ||
| + | *Սրբուհի Տյուսաբ | ||
=Տե՛ս նաև= | =Տե՛ս նաև= | ||
15:11, 29 Մարտի 2016-ի տարբերակ
| Սրբուհի Տյուսաբ | |
| Фамилия Имя Отчество | |
| |
| Այլ անուններ: | Սրբուհի Վահանյան |
| Անգլերեն: | Surname Name |
| Հայերեն: | Սրբուհի Տյուսաբ |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1841 |
| Ծննդավայրը: | Քաղաք, Պետություն |
| Մահվան տարեթիվը: | 03.01.1901 |
| Մահվան վայրը: | Քաղաք, Պետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Արևմտահայ գրող, բանաստեղծ, հրապարակախոս և հասարակական-մանկավարժական գործիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1841թ. Թուրքիայի Կոստանդնուպոլիս քաղաքի Միջագյուղ (Օրթագյուղ, Օրթաքյոյ) թաղամասում:
Մահացել է 1901թ. հունվարի 3(16)-ին:
Կրթություն
- Սկզբնական կրթությունը ստացել է Միջագյուղի ֆրանսիական դպրոցում:
- Ֆրանսերեն, բնական գիտություններ և պատմություն է ուսանել եղբոր՝ քիմիկոս ու պետական բարձրաստիճան պաշտոնյա Հովհաննես Վահանի մոտ:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1880թ. մայիսից նա Դպրոցասեր հայուհյաց ընկերության գործուն անդամներից էր՝ Ընդհանուր ժողովի ատենապետը:
Գրական գործունեություն
- Գրական գործունեության սկզբում Մ. Պեշիկթաշլյանի ազդեցությամբ գրել է գրաբար ու աշխարհաբար ոտանավորներ, որոնցից «Գարունը» 1864թ. տպագրվել է «Բազմավեպում»:
- «Աշխարհաբառ հայ լեզուն» (1880) գրքույկում հանդես է եկել նոր լեզվի պաշտպանությամբ:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Հայ առաջին վիպասանուհի:
- Մեկ տարեկան հասակում կորցրել է հորը։
- 1869թ. մեկնել է Փարիզ, կապեր հաստատել ֆրանսիացի հայտնի խմբագիր Ժյուլյետա Ադանի, կոմպոզիտոր Շառլ Գունոյի, Ամպրուազ Թոմայի և այլոց հետ։ 1891թ. վերադարձել է Կոստանդնուպոլիս։
- Բանաստեղծուհու կյանքում բեկումնային է եղել ծանոթությունը բանաստեղծ Մկրտիչ Պեշիկթաշլյանի հետ, ումից Տյուսաբը հայերենի դասեր էր վերցնում։ Հետագայում նրանց միջև մտերմական սերտ կապերը վերաճել են զգացմունքների։
- Մի շարք ուսումնասիրողներ անդրադարձել են բանաստեղծի անպատասխան սիրուն իր աշակերտուհու հանդեպ, որը երևում է նրա որոշ բանաստեղծություններում։ Ա. Շարուրյանի համոզմամբ, որոշ հիմքեր կան կարծելու, որ Սրբուհին նույնպես խոր և քնքուշ զգացմունքներ է ունեցել իր ուսուցչի հանդեպ։ Պեշիկթաշլյանի վաղաժամ մահվան բոթը ծնունդ է տվել «Ի հիշատակ պ. Մ. Պեշիկթաշլյանի» ողբերգին։ 1864թ., երբ բանաստեղծուհու մայրը՝ Նազլը Վահանը, հիմնում է Աղքատախնամ տիկնանց ընկերությունը և դառնում նրա ատենապետուհին, Սրբուհին՝ որպես օգնական ատենադպիր, աջակցում է մորը, մասնակցում տարբեր միջոցառումների կազմակերպմանը։
- 1869 կամ 1870-ական թվականներին Սրբուհին ամուսնացել է իր երաժշտության ուսուցիչ, ֆրանսիացի դաշնակահար, «ամուսիններուն լավագույնը» Պոլ Տյուսաբի հետ, որը ժամանակագրի կողմից հիշվում է որպես բեյ, այնուհետև փաշա տիտղոսով և վարում էր արքունական երաժշտախմբի ղեկավարի պաշտոնը:
- Տյուսաբը հասարակական ասպարեզ է իջնում 1880-ական թվականներին:
- 1887թ. հետո քրոնիկական գլխացավերի պատճառով դադարում է զբաղվել գրական գործունեությամբ: Հանգանակություններ է կատարում Դպրոցասեր տիկնանց ընկերության և Երզնկայի դպրոցի օգտին, օժանդակում է Գալֆայան որբանոցին, այցելում մի շարք դպրոցներ: Նրա շնորհիվ ձեռք է բերվում Հովհ. Այվազովսկու նկարներից մեկը և դրվում Միացյալ ընկերության վիճակահանության: Տյուսաբը հովանավորում է նաև Ասիական ընկերության լսարանները՝ կազմակերպելով գրական-երաժշտական հանդեսներ, ղեկավարում Պետրոս Ադամյանի բեմական գործունեության 25-ամյա հոբելյանի տոնակատարության մասնախումբը:
- 1889թ. նոյեմբերին Տյուսաբը դստեր հետ մեկնում է Փարիզ՝ բուժվելու: Ճանապարհին կանգ է առնում Պլովդիվ քաղաքում, որտեղ նևրոպաթոլոգ Ժան Մարտեն Շարկոն նրա մոտ հայտնաբերում է նյարդային սուր բորբոքումներ և իր նշանակած բուժումով էապես թեթևացնում նրա վիճակը: Տյուսաբը մոտ երկու տարի մնում է Փարիզում: 1891թ.՝ Պոլիս վերադառնալուց մի քանի ամիս անց, թոքախտից մահանում է նրա դուստը՝ 18-ամյա Դորին:
- Տյուսաբը մահացել է 60 տարեկան հասակում՝ քաղցկեղից: Նրա աճյունն ամփոփվում է Շիշլիի Լատինաց գերեզմանատանը՝ դստեր կողքին: Հարազատների կողմից նրա շիրմին կանգնեցվում է համեստ մի հուշարձան ֆրանսերեն տապանագրով. «Հրաշալի կնոջն ու մորը, նրան, որ ուներ սրտի բոլոր առաքինությունները և մտքի բոլոր շնորհները: Հավերժ հարգանք ու ափսոսանք»:
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Սրբուհի Տյուսաբ, Աշխարհաբառ հայ լեզուն, գրքույկ, 1880:
- Սրբուհի Տյուսաբ,
- Սրբուհի Տյուսաբ,
- Սրբուհի Տյուսաբ
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:
