«Նաղաշ Հովնաթան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Hayazg-ից
| Տող 2. | Տող 2. | ||
| name-am = Նաղաշ Հովնաթան | | name-am = Նաղաշ Հովնաթան | ||
| name-am-aliases = | | name-am-aliases = | ||
| − | | name-ru-aliases = | + | | name-ru-aliases = Нагаш Овнатан |
| name-lat = | | name-lat = | ||
| − | | name-en = | + | | name-en = Naghash Hovnatan |
| name-fr = | | name-fr = | ||
| image = Boy.jpg | | image = Boy.jpg | ||
| Տող 14. | Տող 14. | ||
}} | }} | ||
=Կենսագրություն= | =Կենսագրություն= | ||
| − | Ծնվել է | + | Ծնվել է 1661թ. Նախիջևանի գավառի Շոռոթ գյուղում: |
| − | Մահացել է | + | Մահացել է 1722թ. հոկտեմբերի 28-ին Նախիջևանի գավառի Շոռոթ գյուղում: |
==Կրթություն== | ==Կրթություն== | ||
| Տող 22. | Տող 22. | ||
==Աշխատանքային գործունեություն== | ==Աշխատանքային գործունեություն== | ||
| + | *Աշխատել է ուսուցիչ Ագուլիսի Ս. Թովմա վանքի դպրոցում: | ||
*Ենթադրվում է, որ Ագուլիսում, Երնջակում, Շոռոթում որմնանկարել է եկեղեցիներ: | *Ենթադրվում է, որ Ագուլիսում, Երնջակում, Շոռոթում որմնանկարել է եկեղեցիներ: | ||
*Ավելի ուշ ստեղծագործել է հաստոցային ու մոնումենտալ գեղանկարչության բնագավառներում, ճանաչվել հմուտ նկարիչ և վաստակել նաղաշ (արաբ ՝ զարդանկարիչ) պատվավոր տիտղոսը: | *Ավելի ուշ ստեղծագործել է հաստոցային ու մոնումենտալ գեղանկարչության բնագավառներում, ճանաչվել հմուտ նկարիչ և վաստակել նաղաշ (արաբ ՝ զարդանկարիչ) պատվավոր տիտղոսը: | ||
| Տող 32. | Տող 33. | ||
==Այլ== | ==Այլ== | ||
*Հովնաթանյան ընտանիքի ներկայացուցիչ է: | *Հովնաթանյան ընտանիքի ներկայացուցիչ է: | ||
| − | *Նաղաշ Հովնաթանի մասին միակ գրավոր աղբյուրը Նաղաշ Հակոբի | + | *Որոշ ժամանակ ապրել և ստեղծագործել է Թիֆլիսում: Վրացական աղբյուրների վկայությամբ՝ նա եղել է Վրաստանի Վախթանգ VI թագավորի պալատական երգիչն ու նկարիչը: |
| + | *Նաղաշ Հովնաթանի կյանքի մասին միակ գրավոր աղբյուրը նրա ավագ որդու՝ նկարիչ և բանաստեղծ Նաղաշ Հակոբի ողբն է («Ողբամ արտասուօք, կոծով տխրութեան»)՝ գրված հոր մահվան առթիվ: Հակոբի ողբից ենք իմանում Նաղաշ Հովնաթանի ծննդյան և մահվան տարեթվերը, ինչպես նաև կենսագրական մի քանի փաստեր (օրինակ, հասարակ դպրից դարձել է «շնորհալց վարպետն իմաստուն», եղել է «քարտուղար տառից հնոց և նորոց»)։ | ||
| + | *Նաղաշ Հովնաթանը 1679թ. Երևանի մեծ երկրաշարժից հետո հրավիրվել է Երևան, նկարազարդել Ս. Պողոս-Պետրոս (պահպանված հատվածները՝ ՀՊՊԹ), Զորավոր (Անանիա Առաքյալի) և Կաթողիկե եկեղեցիները: | ||
*Նաղաշ Հովնաթանը 1710-ական թթ. Էջմիածնում նկարազարդել է Մայր տաճարը (ավարտել է 1720թ.): | *Նաղաշ Հովնաթանը 1710-ական թթ. Էջմիածնում նկարազարդել է Մայր տաճարը (ավարտել է 1720թ.): | ||
*Պահպանվել է «Գրիգոր Լուսավորիչը մկրտում է Տրդատին» որմնանկարից հատված (ՀԱՊ): Տաճարի բեմի Եզրապատի Աստվածամոր և առաքյալների պատկերներն առանձնանում են ազգային տիպականացմամբ, դիմանկարչական մեկնաբանումներով, ֆիգուրների գրաֆիկ, ընդգծվածությամբ: Սրբապատկերային կանոններից հեռանալու միտումով է կատարված «Աստվածամայր» սրբանկարը (Թեհրան, առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի): Տաճարի բուսական զարդանախշերն իրենց շքեղ ու գունագեղ հատվածներով (պահպանվել է գմբեթի հատվածը) երևույթ էին հայկական որմնանկարչական արվեստում: | *Պահպանվել է «Գրիգոր Լուսավորիչը մկրտում է Տրդատին» որմնանկարից հատված (ՀԱՊ): Տաճարի բեմի Եզրապատի Աստվածամոր և առաքյալների պատկերներն առանձնանում են ազգային տիպականացմամբ, դիմանկարչական մեկնաբանումներով, ֆիգուրների գրաֆիկ, ընդգծվածությամբ: Սրբապատկերային կանոններից հեռանալու միտումով է կատարված «Աստվածամայր» սրբանկարը (Թեհրան, առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի): Տաճարի բուսական զարդանախշերն իրենց շքեղ ու գունագեղ հատվածներով (պահպանվել է գմբեթի հատվածը) երևույթ էին հայկական որմնանկարչական արվեստում: | ||
| Տող 48. | Տող 51. | ||
=Տեսանյութեր= | =Տեսանյութեր= | ||
| − | *[ | + | *[https://www.youtube.com/watch?v=kjo5BiNCvGM ՆԱՂԱՇ ՀՈՎՆԱԹԱՆ/NAGHASH HOVNATAN(1661-1722):] |
| + | *[https://www.youtube.com/watch?v=rVDYCk63Lrs Նաղաշ Հովնաթանի 350-ամյակին նվիրված համերգ:] | ||
=Հրապարակումներ մամուլում= | =Հրապարակումներ մամուլում= | ||
| Տող 67. | Տող 71. | ||
Капарян М.. Худож пики Овнатаняны. М.. 1968: | Капарян М.. Худож пики Овнатаняны. М.. 1968: | ||
*[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_Naghash_Hovnatan ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նաղաշ Հովնաթան:] | *[http://www.armenianlanguage.am/am/Encyclopedia_Naghash_Hovnatan ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նաղաշ Հովնաթան:] | ||
| − | *[http://www. | + | *[http://www.nt.am/am/dates/562/ Նաղաշ Հովնաթանը «Նոյան տապանի» հիշարժան տարեթվերում:] |
| + | |||
[[Category:Գրիչներ]] [[Category:Նկարիչներ]] [[Category:Բանաստեղծներ]] [[Category:Աշուղներ]] | [[Category:Գրիչներ]] [[Category:Նկարիչներ]] [[Category:Բանաստեղծներ]] [[Category:Աշուղներ]] | ||
07:25, 3 Մարտի 2016-ի տարբերակ
| Նաղաշ Հովնաթան | |
| |
| Անգլերեն: | Naghash Hovnatan |
| Հայերեն: | Նաղաշ Հովնաթան |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1661 |
| Ծննդավայրը: | Շոռոթ, Նախիջևանի գավառ |
| Մահվան տարեթիվը: | 28.10.1722 |
| Մահվան վայրը: | Շոռոթ, Նախիջևանի գավառ |
| Համառոտ տվյալներ: Գրիչ, նկարիչ, բանաստեղծ, աշուղ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1661թ. Նախիջևանի գավառի Շոռոթ գյուղում:
Մահացել է 1722թ. հոկտեմբերի 28-ին Նախիջևանի գավառի Շոռոթ գյուղում:
Կրթություն
- Նախնական կրթությունն ստացել է հոր՝ Հովհաննես (Յոհան) քահանայի մոտ, ապա սովորել Ագուլիսի Ս. Թովմա վանքի դպրոցում, ընդօրինակել ու ծաղկել ձեռագրեր (Մատենադարան, ձեռ. № 3628):
Աշխատանքային գործունեություն
- Աշխատել է ուսուցիչ Ագուլիսի Ս. Թովմա վանքի դպրոցում:
- Ենթադրվում է, որ Ագուլիսում, Երնջակում, Շոռոթում որմնանկարել է եկեղեցիներ:
- Ավելի ուշ ստեղծագործել է հաստոցային ու մոնումենտալ գեղանկարչության բնագավառներում, ճանաչվել հմուտ նկարիչ և վաստակել նաղաշ (արաբ ՝ զարդանկարիչ) պատվավոր տիտղոսը:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Հովնաթանյան ընտանիքի ներկայացուցիչ է:
- Որոշ ժամանակ ապրել և ստեղծագործել է Թիֆլիսում: Վրացական աղբյուրների վկայությամբ՝ նա եղել է Վրաստանի Վախթանգ VI թագավորի պալատական երգիչն ու նկարիչը:
- Նաղաշ Հովնաթանի կյանքի մասին միակ գրավոր աղբյուրը նրա ավագ որդու՝ նկարիչ և բանաստեղծ Նաղաշ Հակոբի ողբն է («Ողբամ արտասուօք, կոծով տխրութեան»)՝ գրված հոր մահվան առթիվ: Հակոբի ողբից ենք իմանում Նաղաշ Հովնաթանի ծննդյան և մահվան տարեթվերը, ինչպես նաև կենսագրական մի քանի փաստեր (օրինակ, հասարակ դպրից դարձել է «շնորհալց վարպետն իմաստուն», եղել է «քարտուղար տառից հնոց և նորոց»)։
- Նաղաշ Հովնաթանը 1679թ. Երևանի մեծ երկրաշարժից հետո հրավիրվել է Երևան, նկարազարդել Ս. Պողոս-Պետրոս (պահպանված հատվածները՝ ՀՊՊԹ), Զորավոր (Անանիա Առաքյալի) և Կաթողիկե եկեղեցիները:
- Նաղաշ Հովնաթանը 1710-ական թթ. Էջմիածնում նկարազարդել է Մայր տաճարը (ավարտել է 1720թ.):
- Պահպանվել է «Գրիգոր Լուսավորիչը մկրտում է Տրդատին» որմնանկարից հատված (ՀԱՊ): Տաճարի բեմի Եզրապատի Աստվածամոր և առաքյալների պատկերներն առանձնանում են ազգային տիպականացմամբ, դիմանկարչական մեկնաբանումներով, ֆիգուրների գրաֆիկ, ընդգծվածությամբ: Սրբապատկերային կանոններից հեռանալու միտումով է կատարված «Աստվածամայր» սրբանկարը (Թեհրան, առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի): Տաճարի բուսական զարդանախշերն իրենց շքեղ ու գունագեղ հատվածներով (պահպանվել է գմբեթի հատվածը) երևույթ էին հայկական որմնանկարչական արվեստում:
Նաղաշ Հովնաթանը հայ կերպարվեստ է ներմուծել երևույթների աշխարհիկ ընկալումներ, կիրառել հաստոցային նկարչության սկզբունքներ:
- Նաղաշ Հովնաթանը թողել է գրական հարուստ ժառանգություն: Նրա բանաստեղծությունների առավել հարուստ և ամբողջական ձեռագրերը պահվում են Երևանի (ձեռնարկ № 3263, 4426) և Վիեննայի (ձեռնարկ № 587, 647) մատենադարաններում:
- Նաղաշ Հովնաթանի բանաստեղծությունները գրված են սիրո, ուրախության ու խնջույքի, երգիծական ու խոհախրատական մոտիվներով: Սիրո և բնության երգերում վերարտադրել է մարդկային զգացմունքներն ու տրամադրությունները՝ հնարավորին չափով հեռու մնալով կրոնական կաշկանդումներից:
- Նաղաշ Հովնաթանի խնջույքի և ուրախության երգերի փիլիսոփայական ելակետն արմատապես տարբերվում է միջնադարյան գրական մտածելակերպից: Միաժամանակ քարոզել է ստեղծագործական աշխատանք, համերաշխություն, մարդկային ազնիվ ու մաքուր հարաբերություններ («Աստուած սիրէի, ում սրտում որ նախանձ կայ՝ հանի»):
- Զավեշտի ու ժամանցի ուրախ տաղերից բացի, ստեղծել է նաև երգիծանքի («Կատուն մեռաւ, ափսոս ու վախ», «Ով ողորմելի խեղճ կանայք», «Գրէ եկին էշի քարւան»): Ունի նաև կրոնածիսական բնույթի տաղեր:
- Նաղաշ Հովնաթանը միջնադարի նշանավոր բանաստեղծներից է, XVIII դ. հայ աշուղ, պոեզիայի հիմնադիրը: Իր աշուղական խաղերում, ինչպես նաև երգիծական ու խոհախրատական բանաստեղծություններում բողոքել է չարիքի, անարդարության դեմ, քննադատել իրականության հոռի կողմերը, դրվատել գիտությունն ու արվեստը: Նաղաշ Հովնաթանը օգտվել է ժողովրդական բանահյուսությունից, գրել ժամանակի ժողովրդի լեզվով:
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Բանաստեղծություններ, Երևան, 1951:
- Տաղեր, Երևան, 1983:
- Չոպանյան Ա., Նաղաշ Յովնաթան աշուղը եւ Յովնաթան Յովնաթանեան նկարիչը, Փարիզ. 1910:
- Ակինյան Ն., Յովնաթան Նաղաշ եւ Նաղաշ Տովնաթանեանք եւ իրենց բանաստեղծական եւ նկարչական աշխատութիւնք. Վնն., 1911:
- Մկրտչյան Մ., Նաղաշ Հովնաթան, Երևան, 1957:
Капарян М.. Худож пики Овнатаняны. М.. 1968:
