85
edits
Changes
Նոր էջ «{{Person | name-am = Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի | name-am-aliases = Բաղրամյան Իվան Քրիստափորի | name-ru = Б...»:
{{Person
| name-am = Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի
| name-am-aliases = Բաղրամյան Իվան Քրիստափորի
| name-ru = Баграмян Иван Христофорович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Bagramիan Ivan
| name-fr =
| image = Բաղրամյան Հով..jpg
| birth-date = 02.12.1897
| birth-place = Ելիզավետպոլ, Արցախ
| death-date = 21.09.1982
| death-place = Մոսկվա, Ռուսաստան
| description = Մարշալ
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1897թ. դեկտեմբերի 2-ին Արցախի (այժմ Ադրբեջանի Հանրապետույան) Ելիզավետպոլ նահանգում (այժմ Գյանջա): Մահացել է 1982թ. սեպտեմբերի 21-ին Ռուսաստանի Դաշնության Մոսկվա քաղաքում: Աճյունասափորն ամփոփված է Կրեմլի պատի տակ:
==Կրթություն==
1917թ.՝ Թիֆլիսի պրապորշչիկների դպրոցը:
1925թ.՝ Լենինգրադի հեծելազորային հրամկազմի կատարելագործման դասընթացին:
1931թ.՝ Լենինգրադի բարձրագույն հրամկազմի դասընթացին:
1934թ.՝ Մոսկվայի Մ. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիայում:
1938թ.՝ ԳՇ ռազմական ակադեմիայում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1914-1918թթ.՝ Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ ծառայել է Կովկասյան ռազմաճակատում գործող ռուսական Էքսպեդիցիոն 2-րդ սահմանապահ գնդում:
*Մարտնչել Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության համար:
*1918թ.՝ մասնակցել է Քերմանշահի, Սարիղամիշի և Կարսի շրջաններում թուրքական զորքերի դեմ մղված կռիվներին:
*1918թ. մայիսի 22-26-ին՝ Սարդարապատի ճակատամարտին (Հայկական 1-ին հատուկ հեծելազորային գնդի դասակի հրամանատար):
*1923-1931թթ.՝ Հրաձգային դիվիզիայի գնդացրային էսկադրոնի, ապա՝ հեծելագնդի հրամանատար:
*1941-1845թթ.՝ Կիևի հատուկ ռազմական օկրուգի շտաբի օպերատիվ բաժնի պետ, շտաբի պետի տեղակալ, ապա՝ Հարավ-արևմտյան ռազմաճակատի շտաբի պետի տեղակալ:
*1942. սկզբին՝ Հարավ-արևմտյան ուղղության օպերատիվ խմբի (մայիսից՝ շտաբի) պետ:
*1942թ. հուլիսից՝ Ռազմական գործողությունների անմիջական հրամանատար:
*1945-1954թթ.՝ է Մերձբալթյան ռազմական օկրուգի հրամանատար:
*ԽԱՀՄ ՊՆ գլխվոր ռազմական տեսուչ:
*1954թ.՝ Պաշտպանության փոխնախարար:
*1956-1958թթ.՝ Ռազմական ակադեմիայի պետ:
*1959թ.՝ ԽԱՀՄ ԶՈԻ թիկունքի պետ:
*1968թ.՝ ԽԱՀՄ ՊՆ գլխավոր ռազմական տեսուչ և տեսուչների խմբի ղեկավար:
*1946-1982թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր:
*1955-1982թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
*Լավտիայի ԳԽ պատգամավոր:
==Այլ==
*Հայրենական պատերազմի տարիներին պլանավորել և կազմակերպել է ռազմաճակատի զորքերի նահանջը և Կիևի պաշտպանությունը:
*Մշակել է հարավային ուղղությամբ զորքերի հակահարձակումը:
*1941թ. նոյեմբեր՝ մասնակցել է Ռոստովի ազատագրմանը:
*1941թ. դեկտեմբերին պլանավորել և իրագործել է Ելեցի ռազմագործողությունը:
*1943թ. հուլիս-օգոստոս՝ 16-րդ բանակը նրա հրամանատարությամբ պաշտպանել է Մոսկվայի հեռավոր մատույցները՝ Արևմտյան ռազմաճակատի հարավային թևում:
*Աչքի ընկել Կուրսկի ճակատամարտում, մի շարք հարձակողական ռազմագործողություններում, բազմաթիվ քաղաքների ազատագրման ժամանակ:
*1943-ի նոյեմբ. 19-ից, որպես 1-ին մերձբալթյան ռազմաճակատի հրամանատար, մասնակցել է Բելոռուսական ռազմագործողությանը, Գորոդոկի, Վիտեբսկի, Պոլոցկի ազատագրմանը:
*1944թ. մասնակցել է Մերձբալթիկայում մղված մարտերին:
*1944թ. սեպտոմբերին մոտեցել է Ռիգային:
*Մեմելի(Կլայպեդա) մոտ դուրս գալով Բալթիկ ծովի ափ՝ ռազմաճակատի զորքերը Բաղրամյանի գլխավորությամբ Արևելյան Պրուսիայից կտրել և ջախջախել են ֆաշիստական զորքերի կուռլանդական խմբավորումը (38 դիվիզիա):
*1945թ. ապրիլից պատերազմի եզրափակիչ փուլում, որպես 3-րդ բելոռուսական ռազմաճակատի հրամանատար, իրականացրել է Քյոնիգսբերգ քաղաքամրոցի գրավումը, Արևելյան Պրուսիայում թշնամու ուժերի վերջնական ջախջախումը:
*Գրել է ռազմագիտական և հուշագային բնույթի աշխատություններ ու հոդվածներ(թարգմանվել են գեր մ., լեհ., ռում., հունգ.),
*Խմբագրել է ռազմագիտական բնույթի ուսումնասիրություններ ու դասագրքեր:
*Բաղրամյանի անունով են կոչվել ւիողոցներ Բելառուսի Գորոդոկ և Պոլոցկ քաղաքներում, Երևանում՝ մետրոպոլիտենի կայարանը, պողոտա, որտեղ կանգնեցված է նրա արձանը:
==Ձեռքբերումներ==
*1955թ. մարտի 11՝ ԽՍՀՄ մարշալ:
*1944թ. հուլիսի 7՝ ԽՍՀՄ հերոս:
*1977թ հունվարի 22՝ ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս:
=Նկարներ=
<gallery>
Պատկեր: ԲԱղ, Հով..jpg
Պատկեր: ԲԱղրամյան Հ..png
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհ..jpg
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհան..jpg
Պատկեր: ԲԱղրամյան Հովհանն..jpg
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհաննես.jpg
Պատկեր: Դրամ Բաղրամյան.gif
Պատկեր: Բաղրամյան.jpg
Պատկեր: Դրոշմ. ԲԱղրամյան.jpg
Պատկեր: Դրոշմանիշ Բաղրամյան.jpg
Պատկեր: Մետաղադրամ Բաղրամյան.gif
<gallery>
=Տեսանյութեր=
*http://masis.tv/component/option,com_afm/pid,103/vfile,1576/lang,ru/:
=Մատենագիտություն=
*Այսպես է սկսվել պատերազմը, Ե., 1975:
*Այսպես մենք հասանք հաղթանակի, Ե., 1979:
*Մեծ ժողովրդի զավակները, Ե., 1987:
*Мои воспоминания, Е„ 1979:
=Տե՛ս նաև=
*Մերժանով Մ., Զինվոր, գեներալ, մարշալ, Ե., 1975:
*Մնացականյան Ա., Մարշալ Բաղրամյան (կյանքի և գործունեության ուրվագիծ), Ե., 1978:
*Ղարիբջանյան Գ., Հայ մեծ զորավարը. Մարշալ Հ. Բաղրամյանի կյանքն ու գործունեությունը, Ե., 1997:
*Հարությունյան Կ., Մարշալ Բաղրամյան, Ե., 1997:
*Гаспарян А., И.Х. Баграмян, Е., 1987:
*Арутюнян К., Степанян Л., Маршал победы ֊ И Х. Баграмян, Е„ 2002:
*Ով ով է,հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), գլխ. խմբագիր՝ Հ. Մ. Այվազյան և ուրիշներ,Երևան.,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
[[Category:Ռազմական գործիչներ]]
| name-am = Բաղրամյան Հովհաննես Խաչատուրի
| name-am-aliases = Բաղրամյան Իվան Քրիստափորի
| name-ru = Баграмян Иван Христофорович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Bagramիan Ivan
| name-fr =
| image = Բաղրամյան Հով..jpg
| birth-date = 02.12.1897
| birth-place = Ելիզավետպոլ, Արցախ
| death-date = 21.09.1982
| death-place = Մոսկվա, Ռուսաստան
| description = Մարշալ
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1897թ. դեկտեմբերի 2-ին Արցախի (այժմ Ադրբեջանի Հանրապետույան) Ելիզավետպոլ նահանգում (այժմ Գյանջա): Մահացել է 1982թ. սեպտեմբերի 21-ին Ռուսաստանի Դաշնության Մոսկվա քաղաքում: Աճյունասափորն ամփոփված է Կրեմլի պատի տակ:
==Կրթություն==
1917թ.՝ Թիֆլիսի պրապորշչիկների դպրոցը:
1925թ.՝ Լենինգրադի հեծելազորային հրամկազմի կատարելագործման դասընթացին:
1931թ.՝ Լենինգրադի բարձրագույն հրամկազմի դասընթացին:
1934թ.՝ Մոսկվայի Մ. Ֆրունզեի անվան ռազմական ակադեմիայում:
1938թ.՝ ԳՇ ռազմական ակադեմիայում:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1914-1918թթ.՝ Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ ծառայել է Կովկասյան ռազմաճակատում գործող ռուսական Էքսպեդիցիոն 2-րդ սահմանապահ գնդում:
*Մարտնչել Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության համար:
*1918թ.՝ մասնակցել է Քերմանշահի, Սարիղամիշի և Կարսի շրջաններում թուրքական զորքերի դեմ մղված կռիվներին:
*1918թ. մայիսի 22-26-ին՝ Սարդարապատի ճակատամարտին (Հայկական 1-ին հատուկ հեծելազորային գնդի դասակի հրամանատար):
*1923-1931թթ.՝ Հրաձգային դիվիզիայի գնդացրային էսկադրոնի, ապա՝ հեծելագնդի հրամանատար:
*1941-1845թթ.՝ Կիևի հատուկ ռազմական օկրուգի շտաբի օպերատիվ բաժնի պետ, շտաբի պետի տեղակալ, ապա՝ Հարավ-արևմտյան ռազմաճակատի շտաբի պետի տեղակալ:
*1942. սկզբին՝ Հարավ-արևմտյան ուղղության օպերատիվ խմբի (մայիսից՝ շտաբի) պետ:
*1942թ. հուլիսից՝ Ռազմական գործողությունների անմիջական հրամանատար:
*1945-1954թթ.՝ է Մերձբալթյան ռազմական օկրուգի հրամանատար:
*ԽԱՀՄ ՊՆ գլխվոր ռազմական տեսուչ:
*1954թ.՝ Պաշտպանության փոխնախարար:
*1956-1958թթ.՝ Ռազմական ակադեմիայի պետ:
*1959թ.՝ ԽԱՀՄ ԶՈԻ թիկունքի պետ:
*1968թ.՝ ԽԱՀՄ ՊՆ գլխավոր ռազմական տեսուչ և տեսուչների խմբի ղեկավար:
*1946-1982թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր:
*1955-1982թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
*Լավտիայի ԳԽ պատգամավոր:
==Այլ==
*Հայրենական պատերազմի տարիներին պլանավորել և կազմակերպել է ռազմաճակատի զորքերի նահանջը և Կիևի պաշտպանությունը:
*Մշակել է հարավային ուղղությամբ զորքերի հակահարձակումը:
*1941թ. նոյեմբեր՝ մասնակցել է Ռոստովի ազատագրմանը:
*1941թ. դեկտեմբերին պլանավորել և իրագործել է Ելեցի ռազմագործողությունը:
*1943թ. հուլիս-օգոստոս՝ 16-րդ բանակը նրա հրամանատարությամբ պաշտպանել է Մոսկվայի հեռավոր մատույցները՝ Արևմտյան ռազմաճակատի հարավային թևում:
*Աչքի ընկել Կուրսկի ճակատամարտում, մի շարք հարձակողական ռազմագործողություններում, բազմաթիվ քաղաքների ազատագրման ժամանակ:
*1943-ի նոյեմբ. 19-ից, որպես 1-ին մերձբալթյան ռազմաճակատի հրամանատար, մասնակցել է Բելոռուսական ռազմագործողությանը, Գորոդոկի, Վիտեբսկի, Պոլոցկի ազատագրմանը:
*1944թ. մասնակցել է Մերձբալթիկայում մղված մարտերին:
*1944թ. սեպտոմբերին մոտեցել է Ռիգային:
*Մեմելի(Կլայպեդա) մոտ դուրս գալով Բալթիկ ծովի ափ՝ ռազմաճակատի զորքերը Բաղրամյանի գլխավորությամբ Արևելյան Պրուսիայից կտրել և ջախջախել են ֆաշիստական զորքերի կուռլանդական խմբավորումը (38 դիվիզիա):
*1945թ. ապրիլից պատերազմի եզրափակիչ փուլում, որպես 3-րդ բելոռուսական ռազմաճակատի հրամանատար, իրականացրել է Քյոնիգսբերգ քաղաքամրոցի գրավումը, Արևելյան Պրուսիայում թշնամու ուժերի վերջնական ջախջախումը:
*Գրել է ռազմագիտական և հուշագային բնույթի աշխատություններ ու հոդվածներ(թարգմանվել են գեր մ., լեհ., ռում., հունգ.),
*Խմբագրել է ռազմագիտական բնույթի ուսումնասիրություններ ու դասագրքեր:
*Բաղրամյանի անունով են կոչվել ւիողոցներ Բելառուսի Գորոդոկ և Պոլոցկ քաղաքներում, Երևանում՝ մետրոպոլիտենի կայարանը, պողոտա, որտեղ կանգնեցված է նրա արձանը:
==Ձեռքբերումներ==
*1955թ. մարտի 11՝ ԽՍՀՄ մարշալ:
*1944թ. հուլիսի 7՝ ԽՍՀՄ հերոս:
*1977թ հունվարի 22՝ ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս:
=Նկարներ=
<gallery>
Պատկեր: ԲԱղ, Հով..jpg
Պատկեր: ԲԱղրամյան Հ..png
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհ..jpg
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհան..jpg
Պատկեր: ԲԱղրամյան Հովհանն..jpg
Պատկեր: Բաղրամյան Հովհաննես.jpg
Պատկեր: Դրամ Բաղրամյան.gif
Պատկեր: Բաղրամյան.jpg
Պատկեր: Դրոշմ. ԲԱղրամյան.jpg
Պատկեր: Դրոշմանիշ Բաղրամյան.jpg
Պատկեր: Մետաղադրամ Բաղրամյան.gif
<gallery>
=Տեսանյութեր=
*http://masis.tv/component/option,com_afm/pid,103/vfile,1576/lang,ru/:
=Մատենագիտություն=
*Այսպես է սկսվել պատերազմը, Ե., 1975:
*Այսպես մենք հասանք հաղթանակի, Ե., 1979:
*Մեծ ժողովրդի զավակները, Ե., 1987:
*Мои воспоминания, Е„ 1979:
=Տե՛ս նաև=
*Մերժանով Մ., Զինվոր, գեներալ, մարշալ, Ե., 1975:
*Մնացականյան Ա., Մարշալ Բաղրամյան (կյանքի և գործունեության ուրվագիծ), Ե., 1978:
*Ղարիբջանյան Գ., Հայ մեծ զորավարը. Մարշալ Հ. Բաղրամյանի կյանքն ու գործունեությունը, Ե., 1997:
*Հարությունյան Կ., Մարշալ Բաղրամյան, Ե., 1997:
*Гаспарян А., И.Х. Баграмян, Е., 1987:
*Арутюнян К., Степанян Л., Маршал победы ֊ И Х. Баграмян, Е„ 2002:
*Ով ով է,հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), գլխ. խմբագիր՝ Հ. Մ. Այվազյան և ուրիշներ,Երևան.,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
[[Category:Ռազմական գործիչներ]]
