6481
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
==Աշխատանքային գործունեություն==
==Ձեռքբերումներ==
*Աչքի ընկած զորականներից Մխիթարը նշանակվել է սպարապետ, առանձին զորաջոկատների հրամանատարներ են դարձել Տեր-Ավետիսը, Փարսադանը, Թորոսը և ուրիշներ:
*Առաջին հաղթական մարտը Դավիթ Բեկը մղել է 1722 թ-ի աշնանը՝ ջևանշիր քոչվոր ցեղի դեմ, ապա հակահարված հասցնելով մահմեդականացած հայ մելիքներ՝ Բաղրին (Տաթևում), Ֆրանգյուլին (Արծվանիկում) և թուրք-թաթարական մի շարք ցեղապետերի՝ բռնագրավել է նրանց տիրույթները և տվել իր զորահրամանատարներին:
*1724-ի 1724թ. սկզբիև Արցախից օգնության եկած Ավան Յուզբաշու զորամասի (2 հազար մարտիկ) հետ հաղթական մարտեր մղելով Օրդուբադի, Նախիջևանի, Բարգուշատի, Ղարադաղի խաների դեմ, ազատագրելով Շինուհայրը, Հալիձորը, Զեյվան, Որոտանը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը Սյունիքում ստեղծել է հայկական անկախ իշխանապետություն՝ Հալիձոր անկա իշխանապետություն՝Հալիձոր կենտրոնով:*Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել :*Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել: 1725–ի գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը։ Սյունիքը: *Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել: Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, մահմեդական հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար: *Նրա շուրջ համախմբված մելիքների ու տանուտերերի մեծ մասը լքեց նրան և հպատակվեց թուրքերին։ Դավիթ Բեկը նահանջեց թուրքերին:*1726թ. թուրքերը փորձել են գրավել Սյունիքը և վերջ տալ հայկական իշխանությանը:*Օսմանյան զորքերին և ամրացավ Հալիձորում, որը պաշարեց թշնամին։ նրանց միացած տեղացի մահմեդական իշխանավորների զինուժին հաջողվել է գրավել մի շարք հայկական բնակավայրեր:*Դավիթ Բեկը կարողացավ ստիպված իր փոքրաթիվ զորքով անսպասելի հարձակումով ջախջախել և փախուստի մատնել հակառակորդինամրացել է Հալիձորի բերդում:**1727թ. Դավիթ Բեկը կապ հաստատեց Ատրպատակարանում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի մարտին թուրքերը պաշարել են Հալիձորը: Յոթ օր շարունակ զորավարը հետէ մղել թշնամու համառ գրոհները, որը ճանաչեց նրա իշխանությունը Սյունիքումայնուհետև որոշել է ճեղքել պաշարումը և դուրս գալ շրջափակումից: Պաշարվածները, աննկատ դուրս գալով բերդից, տվեց դրամ հատելու իրավունքհանկարծակի հարձակվել են հակառակորդի վրա: 1728–ի գարնանը քուրքական Խուճապի մատնված թշնամու զորքերը արշավեցին Սյունիք և Ղարաբաղ։ Ներքին ու արտաքին աննպաստ պայմաններում Դավիթ Բեկի փոքրաթիվ զինված ուժերը չէին կարող հարատև ու անհավասար կռիվներ մղել զորեղ հակառակորդի դեմ։ Այդ ժամանակ վախճանված Դավիթ Բեկին փոխարինեց Մխիթար սպարապետը։*1724-25թթ-ին ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը և նրա զորահրամանատարներ Թորոսը, Մխիթար Սպարապետըկորուստներ տալով, Ս. Շահումյանը, Տեր-Ավետիսը հաջող մարտեր փախուստի են մղել շրջակա թշնամիների դեմ, մաքրել Սյունիքը մահմեդական հրոսակ ցեղերիցդիմել: *1725-27թթ-ին, երբ Թուրքիան ռազմակալել է Այսրկովկասը, առժամանակ ջլատվել են ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի ուժերը: Նա փակվել է Հալիձորի բերդում (1727-ի մարտ) և մարտնչել այն պաշարած թուրքական գերակշիռ զորքերի հաղթանակն օսմանյան բանակների դեմամենախոշորն ու նշանավորն էր: Անսպասելի հակագրոհով ջախջախելով թուրք զորքերին՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը նրանց մնացորդներին ոչնչացրել է ՄՄեղրիի*Հետապնդելով թշնամուն՝ հայկական զորքերն ազատագրել են նաև Մեղրին, Բարգուշատի և Բեխ ավանի մատույցներումորտեղ նահանջից հետո կենտրոնացել էր օսմանյան զորաբանակը: **Վերականգնելով անկախությունը՝ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿը 1727թ. կապ Դավիթ Բեկը բանակցել է հաստատել Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազ II-ի Թահմազի հետ, որը ճանաչել է նրա իշխանապետությունը իշխանությունը Սյունիքում, և տվել դրամ հատելու իրավունք: **Սակայն քաղական անբարենպաստ պայմաններում ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի փոքրաթիվ ուժերը չեն կարողացել երկար դիմադրել մահմեդական թշնամիների գերակշիռ ուժերին: **1728թ-ի գարնանը թուրքական զորքերը վերստին ռազմակալել են Սյունիքը և Արցախը: **Այդ ժամանակ էլ ԴԱՎԻԹ ԲԵԿն . հանկարծամահ է եղել, նրան եղած Դավիթ Բեկին փոխարինել է Մխիթար Սպարապետը: 1882թ-ին Րաֆֆին գրել է «Դավիթ Բեկ» պատմավեպը, Աև թուրքերի դեմ Սյունիքի ազատագրական պայքարը գլխավորել մինչև 1730թ. Տիգրանյանը՝ «Դավիթ Բեկ» օպերան (1941-50), նկարահանվել է «Դավիթ Բեկ» գեղարվեստական ֆիլմը (1944, Հայֆիլմ): **ԴԱՎԻԹ ԲԵԿի անունով փողոցներ են կոչվել Երևանում և ՀՀ այլ քաղաքներում:**Թաղամաս՝ Կապանում: **1978 1978թ. Կապանում կանգնեցվել է Դավիթ Բեկի հուշարձանը:
=Նկարներ=
*Փափազյան Հ. Դ., Դավիթ-բեկի պայքարը օսմանյան ներխուժման դեմ և հարաբերությունները իրանական հակաօսմանյան դիմադրական ուժերի հետ, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1987:
*Ընտիր պատմութիւն Դաւիթ Բեգին և Պատերազմաց Հայոց Խափանու..., Վաղարշապատ, 1871:
*Րաֆֆի, Դավիթ-Բեկ, պատմական վեպ, 1722 — 17281722—1728:
*[http://www.armenianhouse.org/voskeporik/08-david-bek.html ԴԱՎԻԹ ԲԵԿԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ:]
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1107 Դավիթ Բեկ:]