50
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
ապա առակների ժողովածուներում նույն նպատակին ձգտել է հասնել խրատաբանությամբ:Առակների նյութը հիմնականում հասարակական և կենցաղային խնդիրներն են, դասակարգերի, դասերի ու խավերի, անհատների փոխհարաբերության հարցերը, որոնք նոր էին հայ գրականության մեջ։ Այստեղ արտացոլված է դարաշրջանի հասարակության պատկերը բազմազան գծերով։ Գոշը շոշափում է խնդիրներ, որով նրա ժողովածուն առանձին կարևորություն է ստանում ժամանակի սոցիալ–պատմական իրադրության պարզաբանման համար։ Մի շարք առակներում երևում է հասարակական շերտավորումը և սոցիալական պայքարի առկայությունը։ Մարդիկ դատում ու դատապարտում են իշխաններին, տրտնջում թագավորներից, նույնիսկ՝ աստծուց։ Սակայն հեղինակի կարծիքով, ժողովուրդը պետք է հնազանդվի իշխողներին, իսկ վերջիններս պարտավոր են նրան պահպանել օտար կեղեքիչներից ու վտանգից։ Առակներում ևս Գոշը կենտրոնացած ուժեղ պետականության գաղափարն է արծածում։ Այստեղ այլաբանորեն կոնկրետ մարդն է նկարագծվում՝ իբրև գյուղացի, քաղաքացի, ազնվական–իշխան, արհեստավոր, կրոնավոր, թագավոր և այլն՝ իր կեցության առանձնահատկություններով։ Գոշը իր ժողովածուն կազմել է ուսուցողական նպատակներով։ Նրա համար առակը հրապարակախոսության միջոց է՝ դրվատելու առաքինությունները, ծաղրելու պակասությունները, հիմարությունն ու տգիտությունը, խարազելու չարիքը։ Ժողովածուն ունի կուռ կառուցվածք. պարունակում է 190 առակ, որոնք երեք գլխավոր բաժիններում դասավորված են որոշակի կարգով, ըստ գործող անձանց կամ նյութի՝ երկնային մարմիններ ու երկիր, տնկիներ ու ծառեր, բույսեր ու ծաղիկներ, մրգեր, լեռ, գետ, աղբյուր, ջրային ու ցամաքային կենդանիներ, թռչուններ, մարդիկ։ Բարոյականք կոչված առակների նյութը բույսերի և կենդանիների հատկություններն են, բարքը, որ հեղինակը դնում է իբրև առակի պատմողական մաս և դրանից հանում բարոյախոսական եզրակացություն։ Այդ պատճառով էլ այս խմբի առակները մեծ մասամբ սակավ գործողությամբ այլաբանական համեմատություններ են։ Գործողությունն ուժեղ է առասպելական և ստեղծական կոչված առակներում, որոնց նյութը քաղված է կենդանիների ու մարդկանց կյանքից։ Բոլոր դեպքերում պատմվածքի մասը ծավալուն չէ։ Առասպելական, մասամբ և ստեղծական առակներում Գոշը վերցնում է այնպիսի գործող անձինք, որոնց սոսկ անունները պատրաստի հասկացություններ են. աղվես՝ խորամանկություն, նապաստակ՝ վախկոտություն, արջ՝ միամտություն–հիմարություն ևն։ Նրա առակների ժողովածուն առաջին արձակ ստեղծագործությունն է հայ գրականության մեջ, որ գրված է իբրև գրական–գեղարվեստական երկ։ Այս իմաստով Գոշը գեղարվեստական արձակի հիմնադիրն է հայ գրականության մեջ։ Գոշի առակներն առաջին անգամ հրատարակվել են 1790 թվականին Վենետիկում, թարգմանվել են ֆրանսերեն և ռուսերեն։
=Յայտարարութիւն=
Գոշի <<Յայտարարութիւն>> որը հայագիտության մեջ հայտնի է նաև <<Գծագրութիւն... յաղագս Վրաց>> և <<Թուղթ առ վրացիսն՝ յաղագս ուղղափառութեան հաւատոյ>> անուներով, հեղինակաի կարևոր դավանական երկասիրությունն է: Այն վրացի մատենագիր Արսեն Վաչեսձեի <<Դոգմատիկոն>>-ի <<Երեսուն գլուխ հայոց հերձվածք>> գլխում հայերին ներկայացված մեղադրանքների պատասխանն է: Թղթի նպատակն է ներկայացնել հայոց դավանանքն ու ծիսակարգը, բացատրել դրանց յուրահատկությունները և ցույց տալ, որ հայերը, ինչպես և հույները ու վրացիները, հերձվածողներ չեն: Երկն աչքի է ընկնում ազգամիջյան համերաշխության և կրոնական հանդուրժողականության ոգով, և այդ առումով, շահեկանորեն տարբերվում է նույն ժամանակի հույն և վրացի հեղինակների՝ հայերին և և Հայ առաքելական եկեղեցուն ուղղված հայոյախառն գրություններից:
Գոշի դեմ է դավանական տարբերությունները ժողովուրդների հարաբերությունների լարման առիթ դարձնելուն և, պաշտպանելով Հայ եկեղեցու ուղղափառությունը, հերձված չի համարում երկաբանությունը և կոչ է անում մյուս ազգերի հոգևորականներին վարվել նույն կերպ: Ըստ Գոշի՝ ազգերը պետք է հարգեն իրար և միմյանց <<կարգերը>>, թողնեն,
որ յուրաքանչյուր ազգ ապրի այն <<կարգով>>, որը ընտրել է ինքը:
==Կրթություն==
==Այլ==
*Գոշի կենսագիրը համարվում է Կիրակոս Գանձակեցին: Ըստ Գանձակեցու Մխիթարին <<Մականունով այսպես՝ Գոշ էին կոչում նրան, որովհետև շատ քիչ էին նրա մազերը>>:
=Նկարներ=
=Հրապարակումներ մամուլում=
*[http://hpj.asj-oa.am/565/1/63-4(211).pdf Ա. Թ. Թովմասյան <<Հին և միջնադարյան հայ քրեական իրավունք>>, ԵՊՀ հրատարակչուիթյուն, 1962]
*[http://hpj.asj-oa.am/1693/1/1971-3(35).pdf Խ. Ա. Թ. Թորոսյան <<Մխիթար Գոշի Դատաստանագրքի գոծունեության մասին միջնադարյան Հայաստանում]
*[http://eiu.am/wp/wp-content/uploads/2016/06/2532_Mkhitar-Gosh.pdf <<Մխիթար Գոշի գիտական ժառանգությունը. պատմություն և արդիականություն>>, գիտաժողովի նյութերի հավաքածու, Ե. 2014]
*[http://hpj.asj-oa.am/630/1/1964-2(193).pdf Է. Ա. Պիվազյան, <<Մխիթար Գոշի Դատաստանագրքի խմբագրությունների մասին>>]
=Մատենագիտություն=
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=7062#.WOfoz0WLSM_,Մխիթար Գօշ, Դատաստանագիրք հայոց, Էջմիածին 1880:]
*[https://docs.google.com/viewer?url=http%3A%2F%2Fqfiles.qahana.am%2Ffiles%2Fspirituallibrary%2F2809884%2F900066573%2Fam%2Fe41458b49279515bf296b8b24af62fed.pdf, Մխիթար Գոշ, Դատաստանագիրք, Ե. 2001:]
*[http://www.abcd.am/abcd/bookview_v2_4.php?p_id_text=5857#.WOfvEEWLSM8, Մխիթար Գոշ, Առակներ:]
[[Category:առակագիր]] [[Category:օրենսդիր]]
