6701
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
| name-en = Grigor IV Tgha
| name-fr =
| image = BoyGrigor IV Tgha.jpg
| birth-date = 1124
| birth-place =
*Երիտասարդ տարիքում ձեռնադրվել է եպիսկոպոս, եղել Ներսես Շնորհալու օգնականն ու տեղակալը:
*1173թ.-ից՝ Ամանայն հայոց կաթողիկոս:
==Այլ==
*Գրիգոր Դ Տղան 1178թ. Հռոմկլայում գումարել է համահայկական եկեղեցական ժողով (մասնակցել են 33 հոգի), որը մերժել է եկեղեցիների միավորման բյուզանդական պայմանները:
*Գրիգոր Դ Տղան, բացի դավանական, մեջեկեղեցական և ներեկեղեցական խնդիրներ բովանդակող թղթերից ու նամակներից (թվով 7), հեղինակել է չափածո գործեր, զարգացրել է հասարակական-քաղաքական պոեզինա, ավելի ընդարձակել միջնադարյան ողբերի ժանրի շրջանակները, հավաքել է արժեքավոր ձեռագրեր և գրքեր՝ Կիլիկիայի վարդապետարանների և դպրատների գրադարանները հարստացնելու համար: Նրա հովանավորությամբ են ստեղծվել Մխիթար Հերացու «Ջերմանց մխիթարությւնը», Մխիթար Գոշի «Դատաստանագիրքը» Ներսես Լամբրոնացու և այլոց մի շարք երկեր:
*Որպես բանաստեղծ` Գրիգոր Տղան առանձնահատուկ տեղ ունի հայ գրականության պատմության մեջ: Նախ ստեղծագործել սկսել է 58–ամյա հասակում և միանգամից հանդես եկել որպես հասուն բանաստեղծ: Այդ տեսակետից ուշագրավ է Գրիգոր Նարեկացու «Մատյան ողբերգության» պոեմի նմանողությամբ գրված Ողբաշարը, որտեղ ակնհայտորեն բողոքել է բյուզանդական ու հռոմեական եկեղեցիների վարած նվաճողական քաղաքականության դեմ: Շարունակելով Ներսես Դ Շնորհալու սկզբնավորած հասարակական–քաղաքական պոեզիային բնորոշ ոգին` նրա «Ողբ Եդեսիոյ» պոեմի հետևողությամբ գրել է «Ողբ վասն առմանն Երուսաղէմի» ծավալուն պոեմը, որտեղ ողբում է 1187–ին Սալահ ադ–Դինի կողմից Երուսաղեմի գրավման իրողությունը, արտահայտում հայրենասիրական ու համաքրիստոնեական հետաքրքիր գաղափարներ: Նա թողել է նաև բարոյախրատական բնույթի չափածո ստեղծագործություններ, որոնցում քարոզում է բարոյական մաքրություն, համեստություն ու մարդասիրություն, աշխատասիրություն ու ուսումնատենչություն, աստվածասիրություն և կրոնական առաքինություն, ինչպես նաև քննադատում աշխարհիկ ու հոգևոր իշխանավորների ագահությունն ու ընչասիրությունը, անխոհեմ վարքն ու բարքը` կոչ անելով օրինապահության ու արդարության, չափավորության և մարդասիրության: Գրիգոր Տղայի գեղարվեստական ժառանգության վրա անուրանալի ազդեցություն են գործել ժողովրդական բանահյուսությունը և հատկապես հայրենները: Ըստ այդմ այն յուրատեսակ կամուրջ է անցյալի դասական և XIII–XIV դարերի հայ նոր պոեզիայի միջև:
*Գրիգոր Դ Տղան կարևոր դեր է խաղացել նաև հայ հոգևոր մշակույթի զարգացման գործում. անձամբ կամ այլոց միջոցով ընդօրինակել է տվել բազմաթիվ ձեռագրեր և հարստացրել Կիլիկիայի վարդապետարանների ու դպրատների գրադարան–մատենադարանները: Ավելին, ամենատարբեր ձևերով հորդորել, խրախուսել ու հովանավորել է ժամանակի մտավորականներից շատերին` կյանքի կոչելով մշակութային անանց արժեքներ: Օրինակ, նրա պատվերով ու հովանավորությամբ են ստեղծվել Մխիթար Հերացու «Ջերմանց մխիթարութիւն», Մխիթար Գոշի «Գիրք դատաստանի» կոթողային երկերը, Ներսես Լամբրոնացու և այլոց սեփական ու թարգմանական մի շարք ստեղծագործություններ:
*Ինչպես հայտնում է Կիրակոս Գանձակեցին, կաթողիկոսական տարիներին կառուցել է «գեղապաճոյճ եկեղեցին ի Կլայն», ուր ամփոփել էր հորեղբայր–հայրապետներ Գրիգոր Գ Վկայասերի և Ներսես Դ Շնորհալու աճյունները և Ծովքից բերված Գրիգոր Բ Վկայասերի նշխարները:
*Աճյունն ամփոփվել է Կիլիկիայի հյուսիս-արևելքում գտնվող Դրազարկի վանքի գերեզմանատանը:
=Մատենագիտություն=
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիրԳրիգոր Դ Տղա, ԵրևանՆամականի, ԵՊՀ հրատՎնտ., 20051865:]*[http://www.exampleԳրիգոր Ե Տղա, Բանաստեղծություններ և պոեմներ (աշխատասիր.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. ՀՄնացականյանի), Ե.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-451972:]
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. ՀՀակոբյան Գ.,Գրքի վերնագիրԳրիգոր Տղա, «Էծմիածին», 1964, N 12, 1965, N 1, ԵրևանN 5-10, ԵՊՀ հրատ.1966, 2005N 2-4:]*[http://wwwnakhshkaryan.exampleblogspot.org Հեղինակի Ազգանուն Աcom/2013/07/1173-1193. Հhtml#.VC1FdvmSzTo Գրիգոր Դ Տղա,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45Ամենայն հայոց կաթողիկոս:]
[[Category:թեգ1Կաթողիկոսներ]] [[Category:թեգ2Քաղաքական գործիչներ]]
