Մանուշյան Միսաք

Մանուշյան Միսաք Գևորքի
Манушян Мисак Геворкօвич
Անգլերեն:	Manouchian Missak
Հայերեն:	Մանուշյան Միսաք Գևորքի
Ծննդյան տարեթիվը:	01.09.1906
Ծննդավայրը:	Ադիյաման, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	21.02.1944
Մահվան վայրը:	Ֆորտ Մոն Վալերիեն, Ֆրանսիա
Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, ֆրանսիական դիմադրության շարժման գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1906թ. սեպտեմբերի 1-ին Արևմտյան Հայաստանի Ադիյաման գյուղում:

Կրթություն

• Սովորել է Սորբոնի համալսարանում որպես ազատ ունկնդիր:

Աշխատանքային գործունեություն

• Աշխատել է Սիթրեոն գործարանում որպես խառատ:
• 1930-1931թթ.՝ Գ. Աթմաճյանի հետ հրատարեկել է Ջանք գրական գեղարվեստական հանդեսը:
• 1933թ.՝ եղել է ՀՕԿ-ի, ապա՝ նրա կենտրոնական վարչության անդամ:
• 1935-1937թթ.՝ խմբագրել է Զանգու շաբաթաթերթը:
• 1943թ.՝ նշանակվել է Փարիզի և նրա շրջակայքի ազատ հրաձիգների և պարտիզան. ինտերնացիոնալ ջոկատների հրամանատար:

Ձեռքբերումներ

• Հետմահու ստացել է Պատվո լեգեոնի շքանշան:

Այլ

• Հայրը զոհվել է 1915 թ. Մեծ Եղեռնի ժամանակ, մայրը՝ գաղթի ճանապարհին:
• Փրկվելով Մեծ եղեռնից՝ 1920-ական թթ. սկզբին ապաստանել է Լիբանանում:
• 1920թ. Լիբանանի Ճյոնիա քաղաքի հայկական որբանոցի սանն էր իր եղբոր՝ Կարապետի հետ:
• 1925թ. տեղափոխվում են Ֆրանսիա, սկզբում Մարսել ապա՝ Փարիզ: Կնոջ՝ Մելինե Մանուշյանի հետ մասնակցում է հակաֆաշիստական դիմադրության շարժմանը։
• Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի (1939–45 թթ.) առաջին իսկ ամիսներին, երբ Գերմանիան նվաճել էր եվրոպական մի շարք երկրներ, այդ թվում՝ Ֆրանսիան, շատերի հետ Մանուշյանը նույնպես ձերբակալվել ու նետվել է համակենտրոնացման ճամբար: 3 ամիս անց փախել Է ճամբարից, վերադարձել Փարիզ և ակտիվորեն մասնակցել գերմանական զավթիչների դեմ ֆրանսիացի հայրենասերների մղած պայքարին՝ Դիմադրության շարժմանը:
• 1943թ. Մանուշյանի գլխավորած խումբը մոտ 30 հարձակում են գործում գերմանական օկուպանտների վրա։ *1943թ. նոյեմբերի 16-ին Մանուշյանը իր 22 ընկերների հետ ձերբակալվում և տանջանքների է ենթարկվում, իսկ երեք ամիս անց, 1944թ. փետրվար 21-ին, մահապատժի է ենթարկվում Փարիզի Սյուրեն արվարձանի Ֆորտ Մոն-Վալերիեն ամրոցում։
• 1946թ-ին Փարիզում լույս է տեսել Միսաք Մանուշյանի բանաստեղծությունների ժողովածուն, իսկ 1956 թ-ին վերահրատարակվել է Երևանում՝ «Իմ երգը» խորագրով:
• Նրա և իր խմբի անունով անվանվել են փողոցներ և հրապարակներ Փարիզում, Մարսելում, Վալանսեում և Երևանում։

Հիշատակի հավերժացում

• 1978 թվականի նոյեմբերի 4-ին Փարիզի Իվրի սյուր Սեն արվարձանի զինվորական գերեզմանոցում բացվել է Միսաք Մանուշյանի հուշարձան (քանդակագործ՝ Արա Հարությունյան):
• Երևանի ավագանու 2014 թ. ապրիլի 30-ի որոշմամբ Երևան քաղաքի Արամի, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու փողոցների և Մաշտոցի պողոտայի միջանկյալ հատվածում՝ ՀՀ շարքային քաղաքացիների կողմից անվանված «Մաշտոցի պուրակը» անվանակոչվել է Միսաք Մանուշյանի անունով:
• Երևանի Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքում գտնվող թիվ 48 հիմնական դպրոցը 1963-1964 ուսումնական տարվանից կոչվում է Միսաք Մանուշյանի անունով:
• Միսաք Մանուշյանի անվան խաչքար Գորիսում:
• Ֆրանսիայի Ռոնի սու Բուա քաղաքի կենտրոնական փողոցներից մեկը կոչվում է Միսաք Մանուշյանի անունով:

Նկարներ

• 

  Միսաք Մանուշյանի անվան խաչքարը Գորիսում

• 

  Միսաք Մանուշյանի կիսանդրին Մարսելում

Տեսանյութեր

• Միսաք Մանուշյան կյանքը և գործունեությունը :
• Մաշտոցի պուրակը անվանակոչվեց Միսակ Մանուշյանի անունով:
• Ֆրանսիայի Դիմադրության շարժմանը և Միսաք Մանուշյանի խմբին նվիրված արարողությունը:

Հրապարակումներ մամուլում

• «Հիշատակներս տար Հայաստան». Միսաք Մանուշյան:
• Միսաք մանուշյանի կիսանդրու բացումը Ֆրանսիայի Ավինյոն քաղաքում:

Մատենագիտություն

• Բանաստեղծությունների ժողովածու, 1946 թ., Փարիզ:
• Մանուշյան Մ., Իմ երգը, 1956 թ., Երևան:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• Պողոսյան Վարուժան, «Միսաք Մանուշյանի նամակները», Երևան, 1985: