Իսահակյան Ավետիք Սահակի

Իսահակյան Ավետիք Սահակի
Исаакян Аветик Саакович
Անգլերեն:	Isahakyan Avetiq
Հայերեն:	Իսահակյան Ավետիք Սահակի
Ծննդյան տարեթիվը:	30.10.1875
Ծննդավայրը:	Ալեքսաևդրապոլ, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	17.10.1957
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, արձակագիր, հասարակական գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1875թ. հոկտեմբերի 30-ին Հայաստանի Ալեքսանդրապոլ (այժմ՝ Գյումրի) քաղաքում:

Մահացել է 1957թ. հոկտեմբերի 17-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:

Կրթություն

• 1889-1893թթ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
• 1893թ.՝ Լայպցիգի համալսարանի ազատ ունկընդիր:
• 1897թ.՝ Ցյուրիխի համալսարանի ազատ ունկընդիր:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1947-1957թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
• 1946–1957թթ.՝ Հայաստանի գրողների միության նախագահ:

Ձեռքբերումներ

• 1895թ.՝ ՀՀԴ անդամ:
• 1943թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
• 1946թ.՝ ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ:
• Պարգևատրվել է Լենինի (2) շքանշանով:

Այլ

• Գրակական գործունեությանը զուգնթաց զբաղվել է նաև քաղաքական գործունեությամբ: 1895թ. վերադառնալով Լայպցիգից՝ ընդգրկվել է նորաստեղծ ՀՀԴ կուսակցության Ալեքսանդրապոլի կոմիտեի մեջ, մասնակցել Ալեքսանդրապոլից Արեւմտյան Հայաստան ուղարկվող զինյալ խմբերի ստեղծմանը, զենք և դրամական միջոցների հայթհայթման գործին: Հայ ազգային-ազատագրական պայքարին մասնակցելու մեղադրանքով 1896թ. բանտարկվել է Երևանում, 1898թ. աքսորվել է Օդեսա: 1908թ. բանտարկվել երկրորդ անգամ:
• 1911թ., որպես քաղաքական վտարանդի, մեկնել է Կոստանդնուպոլիս, այնուհետև՝ Եվրոպա:
• 1936թ. վերջնականապես հաստատվել է հայրենիքում:
• Բնավ չհավատալով երիտթուրքերի խոստումներին Արեւմտյան Հայաստանի ինքնավարության վերաբերյալ և ենթադրելով, որ Հայաստանին սպառնացող պանթուրքական վտանգը կարող է կանխել Թուրքիայի հովանավոր կայզերական Գերմանիան, Իսահակյանը մեկնել է Բեռլին և մի շարք գերմանական մտավորականների հետ մասնակցել Գերմանա-հայկական ընկերության ստեղծմանը՝ միաժամանակ խմբագրելով ընկերության «Մեսրոբ» պարբերական հանդեսը: Սկսված առաջին համաշխարհային պատերազմը և Մեծ եղեռնը հաստատեցին Իսահակյանի ամենամռայլ կանխատեսումները երիտթուրքերի հայաջինջ քաղաքականության վերաբերյալ: Պատերազմից և եղեռնից հետո Իսահակյանը արտացոլել է հայ ժողովրդի ողբերգական ճակատագիրն ու նրա հերոսական ազատամարտը: Բանաստեղծը ձեռամուխ է եղել հայերի ցեղասպանության մեղադրականի՝ «Սպիտակ գրքի» ստեղծմանը, որի մի զգալի հատվածը տեղ է գտել 1915-1922թթ. «Հիշատակարան» գրառումներով: Այդ ժամանակահատվածում Իսահակյանը հիմնականում հանդես է եկել հրապարակախոսական հոդվածներով, որոնց բովանդականությունը Հայկական հարցն էր, Հայաստանի վերամիավորման խնդիրը, հայկական պետականության վերականգնումը:
• 1897թ. լույս է տեսել Իսահակյանի բանաստեղծությունների առաջին՝ «Երգեր ու վերքեր» ժողովածուն:
• Նրա ժողովածուներում քնարական շնչով ու փիլիսոփայական խոհականությամբ գերիշխում են սերն ու կարոտը, մայրական սիրո թեման:
• Գրել է հայրենասիրական, ազատասիրական բանաստեղծություններ և պոեմներ, որոնք «Հայդուկի Երգեր» խորագրով և Հայ-գուսան ստորագրությամբ տպագրվել են «Դրոշակ» (Ժնև) ամսաթերթում:
• Իսահակյանի ստեղծագործություններում ժողովրդի կենսագրական խնդիրները սերտորեն առնչվել են դարաշրջանի բարդ ու հակասական երևույթներին: Բանաստեղծը ցավով է վերապրել հայ ժողովրդի պատմական ու սոցիալական ծանր վիճակը: Իր ժողովրդի լինելիությունը հաստատելու, ամրապնդելու համար որոնել է սոցիալական ու քաղաքական հենարաններ:
• Բարձրարժեք քնարերգության ու հայրեներգության հետ միաժամանակ գրել է մաքառման, ըմբոստացման բանաստեղծություններ, փիլիսոփայա-խոհական պոեմներ:
• «Աբու-լալա Մահարի» պոեմում ներհունորեն բախվում և հարաբերվում են ժամանակի սոցիալական կացությունը և մարդկային կյանքի բնական օրենքները: Սակայն պոեմի հերոսի ապրումների հակասականությունը, դառնությունների թանձրացումները երբեք չեն հանգում անհույս փլուզումների, այլ հավասարա-կշռվում են առավել հզոր տրամադրությամբ՝ աշխարհապաշտությամբ: Նրա որոնող ոգին մղվում է դեպի «կախարդող հեռուները»:
• Իսահակյանի ողջ ստեղծագործությունը ժողովրդական իդեալների ու ձգտումների պոեզիա է՝ դրոշմված ազգային աշխարհընկալման, վարքի ու արժանապատվության կնիքով: Այդ ոգով են տոգորված լեգենդները, հեքիաթները, արձակ էջերը:
• Իսահակյանի բանաստեղծություններով գրված երգերի զգալի մասը ժողովրդականացել են:
• Իսահակյանի տուն-թանգարաններ կան Երևանում, Գյումրիում:
• Ավետիք Իսահակյանի անունով կոչվել են փողոցներ՝ Երևանում, Գյումրիում, Մոսկվայում և այլուր, բացվել դպրոցներ, գրադարաններ՝ ՀՀ տարբեր վայրերում:
• 1980թ. ՀԳՄ սահմանվել է Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա մրցանակ:
• Ա.Վ. Իսահակյանի [1] պապը:
• Թաղված է Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

  Գ.Գասպարյանի հետ

• 

  Դ.Դեմիրճյանի հետ

• 

  Վիկտոր Համբարձումյան, Մարտիրոս Սարյան, Դերենիկ Դեմիրճյան, Ավետիք Իսահակյան

• 

  Ավետիք Իսահակյանը (ձախից) Հովհաննես Իսակովի և Մարտիրոս Սարյանի հետ (1955)

• 

  Ավ. Իսահակյանը համալսարանական ընկերների հետ. Լայպցիգ, 1894թ.

• 

  Ավետիք Իսահակյանի հուշարձանը Երևանում (1965թ., քանդակագործ՝ Սերգեյ Բաղդասարյան)

• 

  Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանը Երևանում

• 
• 
• 

Տեսանյութեր

• Մեր մեծերը - Ավետիք Իսահակյան:
• Ավետիք Իսահակյանի տուն- թանգարան:
• ԱՎԵՏԻՔ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆ:
• Հայը - Ավետիք Իսահակյան:

Հրապարակումներ մամուլում

• Իզուր նեղություն մի՛ կրե, կողքիս կինս է. Ավետիք Իսահակյան:
• «Ձանձրացնելու չափ շատ է ասված, որ հայ գրողը նահատակ է». Ավետիք Իսահակյանի նամակը՝ Հովհաննես Հովհաննիսյանին:
• Ավետիք Իսահակյանի նամակը Շուշանիկին:
• Ավետիք Իսահակյանը Գոհար Գասպարյանին անվանել է «Հայաստանի սոխակ»:

Մատենագիտություն

Քաղվածքներ

• «Մարդ այնքան մեծ է, ինչքան որ նա ընդունակ է ուրիշներին սիրելու: Երբ սիրում ես քո ընկերին, ավելի մեծ ես, քան եթե սիրես միայն քեզ՝ միայն քո ես-ը: Երբ սիրում ես մի ամբողջ ժողովուրդ, ավելի մեծ ես, քան եթե սիրես միայն ընկերիդ: Մարդկությունը սիրիր ― մարդկության չափ մեծ կլինես։ Տիեզերքը սիրիր ― տիեզերքի չափ մեծ կլինես»:
• Մարդ պետք է բնության մեջ ապրի, բնությունն զգա...
• Զարմանալի հրաշք է հողը, հողի ուժը անսպառելի է...
• Բնության մեջ մարդ իրեն բազմապատկված կզգա...
• Մայրենի լեզուի բառերը մենք կը զգանք, կ՛ապրինք, իսկ օտար լեզուինը՝ կը հասկնանք, կը սորվինք եւ կը հիշենք...
• Ճշմարտությունը ոտքով է գնում, սուտը՝ թևերով:
• Մարդը ձգտում է նրան, ինչն անհնար է: Հետո սկսում է ողբալ, թե ինչու՞ է անհնարը՝ անհնար:
• Կյանքի սափորը լիքն է աղի ջրով, որ ինչքան խմում ես, այնքան ավելի ծարավում, այրվելով խմում վերստին և զզվում, բայց բնավ չհագենում:
• Կյանքն իր ծնած պահից գրավ է դրված մահի մոտ:
• Վրեժը քաղցր բան է. թող բարոյախոսներն ինչ ուզում են՝ ասեն:
• Միտքը մեռցնում է զգացմունքը:
• Բայց երբեմն երկուսն եղբայրացած միմյանց հետ՝ տիեզերքն են գրկում:
• Բանաստեղծը, արվեստագետը իր սրտի աչքով կտեսնե ու կզգա աշխարհի իրերը, երևույթները, երևույթների հոգին, ներքին, հավերժական անփոփոխ կյանքը:

Բանաստեղծությունների ժողովածուներ

• Իսահակյան Ա., Երգեր ու վերքեր, 1897:
• Իսահակյան Ա., Բանաստեղծություններ, 1903:
• Իսահակյան Ա., Հայրենի աղբյուրից, 1920:
• Իսահակյան Ա., Ալագյազի մանիներ, 1945:
• Իսահակյան Ա., Հայդուկի երգեր:

Բանաստեղծություններ

• Իսահակյան Ա., Մայրիկիս:
• Իսահակյան Ա., Ռավեննայում:
• Իսահակյան Ա., Մի մրահոն աղջիկ տեսա:
• Իսահակյան Ա., Քույր իմ նազելի...
• Իսահակյան Ա., Օտար, ամայի ճամփեքի վրա...
• Իսահակյան Ա., Սիրեցի, յարս տարան:
• Իսահակյան Ա., Արազի ափին:
• Իսահակյան Ա., Հայրենիքիս:
• Իսահակյան Ա., Մեկը չեղավ, որ իմանար...
• Իսահակյան Ա., Սև-մութ ամպեր ճակտիդ դիզվան:
• Իսահակյան Ա., Ցաված սիրտս երգեր հյուսեց:

Առասպելներ, հեքիաթներ

• Իսահակյան Ա., Նուկիմ քաղաքի խելոքները:
• Իսահակյան Ա., Արևի մոտ:
• Իսահակյան Ա., ԼԻԼԻԹ:
• Իսահակյան Ա., Շիդհարը, 1907:
• Իսահակյան Ա., Յաւերժական սէրը, 1919:

Պոեմներ

• Իսահակյան Ա., Աբու-Լալա Մահարի:

Արձակ էջեր

• Իսահակյան Ա., Համբերանքի չիբուխը, 1928:
• Իսահակյան Ա., Ուստա Կարո:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Ասատրյան Ա., Ավետիք Իսահակյանի կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., 1940:
• Առաքելյան Վ., Ավետիք Իսահակյանի պոեզիայի բառապաշարի ոճաբանական առանձնահատկությունները, Ե., 1954:
• Ղանալանյան Ա., Ավետիք Իսահակյանի ստեղծագործության ժողովրդական ակունքները, Ե., 1955:
• Իսահակյան Ա.Վ., Ավետիք Իսահակյանի արձակը, Ե., 1975:
• Մկրյան Մ., Իսահակյանի հումանիզմը, Ե., 1975:
• Ինճիկյան Ա.Մ., Ավետիք Իսահակյան (1875-1975), Կենսամատենագիտական ցանկ, մաս 1-2, Ե., 1976-1977:
• Մուշեղյան Ա., Ավետիք Իսահակյան. Վաղ տարիներ, Ե., 1983:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ավետիք Իսահակյան:
• Ավետիք Իսահակյան. ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ:
• Իսահակյան Ավետիք Սահակի - National Academy of ...
• Ավ. Իսահակյանի տուն-թանգարան:
• Բանաստեղծություններ:
• ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Իսահակյան Ավետիք Սահակի:
• Архив рубрики: Ավետիք Իսահակյան:
• ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ - Ավետիք Իսահակյան:
• Ավետիք Իսահակյանի կենսագրությունը:
• Իսահակյանի Բանաստեղծությունները:
• Ավետիք Իսահակյան ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ:
• Ստեղծագործությունները armenianpoetry.com-ում:
• Լուսանկարներ