Էդիլյան Գուրգեն Մեսրոպի

Էդիլյան Գուրգեն Մեսրոպի
Эдилян Гурген Месропович
Անգլերեն:	Edilyan Gurgen
Հայերեն:	Էդիլյան Գուրգեն Մեսրոպի
Ծննդյան տարեթիվը:	25.12.1885
Ծննդավայրը:	Քարվանսարա, Հայաստանի Հանրապետություն
Մահվան տարեթիվը:	16.01.1942
Մահվան վայրը:	Օմսկ, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Մանկավարժ, հոգեբան, հասարակական գործիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1885թ. դեկտեմբերի 25-ին Խորհրդային Հայաստանի Քարվանսարա (այժմ՝ Իջևան) քաղաքում:

Մահացել է 1942թ. հունվարի 18-ին Ռուսաստանի Օմսկ քաղաքում:

Կրթություն

• Սովորել է տեղի թեմական դպրոցում:
• 1896թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
• 1896-1903թթ. սովորել է էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
• Սովորել է Ենայի և Լայպցիգի (Գերմանիա), ապա և Բեռնի (Շվեյցարիա) համալսարաններում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1909–1914թթ. դասավանդել է էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
• 1914-1919թթ.՝ Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց:
• 1916թ.՝ Կովկասի գաղթականության որբանոցների տեսուչ:
• 1921–1933թթ. դասախոսել է ԵՊՀ-ում:
• 1934-1937թթ. աշխատել է Հայկական պետական մանկավարժական ինստիտուտում:

Ձեռքբերումներ

• 1909թ.՝ փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր:
• 1934թ.՝ պրոֆեսոր:

Այլ

• 1904թ. մեկնել է Եվրոպա:
• 1912թ. նրա ատենախոսությունը՝ «Քննադատություն Ցիլլերի ձևական աստիճանների» խորագրով, հայերեն տպագրվել է Էջմիածնում, որը մեծ համբավ ու ճանաչում է բերել հեղինակին նաև հայկական միջավայրում:
• Հայոց մեծ Եղեռնի օրերին Գ.էդիլյանը ծավալել է ազգանվեր բուռն գործունեություն: Ստանձնելով Կովկասի գաղթականական որբանոցների տեսչի պալտոնը՝ կազմակերպել է անապաստան երեխաների կրթության ու դաստիրակության գործը:
• Ընդհանուր մանկավարժական հոգեբանության, դասավանդման մեթոդիկայի ուսումնական ծրագրերի ու ձեռնարկների ստեղծման հետ միասին նա զբաղվել է նաև գեղարվեստական երկի հոգեբանական վերլուծության, դատական հոգեբանության, ինչպես նաև հայկական տառատեսակների ու դրանց դյուրընթեռնելիության հարցերով:
• Գ.էդիլյանը հեղինակ է հոգեբանությանը, մանկավարժությանը, մայրենի լեգվի դասավանդման մեթոդիկային, մանկավարժական մտքի պատմությանը, հայ գրականության պատմությանը, նոր ու նորագույն գրականությանը վերաբերող 100-ից ավելի գիտական հոդվածների և մի շարք արժեքավnր գրքերի:
• Անհիմն բռնադատվել է, հետմահու արդարացվել:

Մատենագիտություն

• Էդիլյան Գ.Մ., Դասավանդման ձևեր, Վաղարշապատ, 1913:
• Էդիլյան Գ.Մ., Դասավանդման խնդիրներ, էջմիածին, 1914:
• Էդիլյան Գ.Մ., Գաղթականական որբանոցներ, Թիֆլիս, 1917:
• Էդիլյան Գ.Մ., Աշխատանքի դպրոց, Էջմիածին, 1922:
• Էդիլյան Գ.Մ., Հայոց լեզվի մեթոդիկա, Թիֆլիս, 1923:
• Էդիլյան Գ.Մ., Դպրոցական շենք, Երևան, 1927:
• Էդիլյան Գ.Մ., Ձեռագրի ուսուցման մեթոդիկա, Երևան, 1927:
• Էդիլյան Գ.Մ., Ուղղագրության ուսուցման մեթոդիկա, Երևան, 1927:
• Էդիլյան Գ.Մ., Լեզվի մեթոդիկա, Երևան, 1930:
• Էդիլյան Գ.Մ., Ձեռնարկ հոգեբանության, Երևան, 1930:
• Էդիլյան Գ.Մ., Հիշողություն, Երևան, 1934:
• Էդիլյան Գ.Մ., Խաչատուր Աբովյանի կյանքն ու գործունեությունը, 1936 (ձեռագիր)։
• Էդիլյան Գ.Մ., Հոգերանության ուրվագծեր, Երևան, 1958:
• Էդիլյան Գ.Մ., Անտիպ էջեր, Երևան, 1988:
• Էդիլյան Գ.Մ., Դատական հոգեբանություն, Երևան, 2000:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• ԳՈւՐԳԵՆ ՄԵՍՐՈՊԻ ԷԴԻԼՅԱՆ - Yerevan State University:
• Էդիլյան Գուրգեն Մեսրոպի - Մանկավարժ.do.am - uCoz:
• ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
• Մեծանուն Հայեր: