Գրիգոր Ը Խանձողատ

Գրիգոր Ը Խանձողատ
Григор VIII Хндзохат
Անգլերեն:	Grigor VIII Khndzoghat
Հայերեն:	Գրիգոր Ը Խանձողատ
Մահվան տարեթիվը:	1418
Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Կենսագրություն

Մահացել է 1418թ.:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1411թ.-ից՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:

Այլ

• Հաջորդել է Հակոբ Գ Սսեցուն:
• Կաթողիկոս է դարձել Հակոբ Գ Սսեցու դավադրական սպանությունից հետո: Մականունն է Խանձողատ: Հավանաբար խանձ կամ կրակի իմաստ կա բառի մեջ, սակայն հայտնի չէ դա խանձող ու այրող է նշանակում, թե՞ իր վարքագծի պատճառով է այդպես կոչվել: Բացառված չէ, որ արտաքին տեսքի պատճառով կամ պատահականորեն է այն ծագել:
• Գրիգոր Ը Խանձողատը գահակալել է յոթ տարի, և 1418թ., ինչպես հիշատակում է Առաքել Դարվիժեցին, «զայս տէր Գրիգորիս, որ մականուն Խանձողատ կոչի, աքսորեցին»: 1418թ. Գրիգոր Ը Խանձողատը հիշվում է նաև այլ հիշատակարաններում, ուր ասվում է, թե 1418 թվականն է նրա գահակալության ավարտը: Մեկ այլ հիշատակարանում, ոչ միայն 1418, այլև 1416–ն է «ի հայրապետութեան տեառն Պօղոսի» հիշատակվում: 1416–ը Պողոս Գ Գառնեցու գահակալության թվականը հայկական Ե և Է թվատառերի շփոթման հետևանքով, ՊԿԵ ՊԿԷ կարդալով, 1418–ն է համարվում: Իսկ Գրիգորին մինչև 1420–ը կաթողիկոս հիշատակվելը կարող է և լինել հեռաբնակ Հիզանցի գրողի Կիլիկիայի գործերին անտեղյակ լինելու հետևանք: Զանազան աղբյուրների վկայությունները և այս ամենը հաշվի առնելով` Գրիգոր Է Խանձողատի գահակալության ավարտման տարեթիվը համարվում է 1418–ը:
• Գրիգոր Ը Խանձողատի գահակալության օրոք Կիլիկիայում տիրող խառնաշփոթ իրավիճակն էլ ավելի էր վատթարացել, ինչն անհանգստացնում էր Արևելյան վարդապետներին: Ուստի Սյունիքի, Այրարատի, Արճեշի, Աղթամարի վարդապետները հետամուտ եղան բոլոր ջանքերը գործադրել և վերջ դնել Կիլիկիայի անկարգություններին, վերականգնել Հայրապետական աթոռի երբեմնի շուքն ու ազդեցությունը, որը գտնվում էր սակավաթիվ կեղծ ու զեղծ եկեղեցականների ձեռքում և դուրս էր մնացել ողջ ազգի ազդեցությունից: Միջամտության անհրաժեշտությունից ելնելով` Արևելյան վարդապետները խորհրդակցություններից հետո համաձայնության են գալիս և վճռում Հայրապետական աթոռը Կիլիկիայից հետ բերել, վերահաստատել Լուսավորչահիմն Ս.Էջմիածնում, դադարեցնել նաև Աղթամարի Հայրապետական աթոռի գործունեությունը: Որոշվեց Սիս ուղարկել Երուսաղեմի Հայոց պատրիարք Պողոս արքեպիսկոպոս Գառնեցուն` որպես քննիչ, այցելու և բարեկարգիչ: Պողոս Գառնեցին Սիս մեկնեց 1417–ին: Նա, ձեռք բերելով տեղի ամիրանների համակրանքն ու աջակցությունը, կարողացավ բացահայտել և երևան հանել Գրիգոր Ը Խանձողատի զեղծումները, ասպարեզից հեռացրեց նաև նրա գործակիցներին: Կաթողիկոսին գահընկեց անելուց հետո նրան աքսորեցին, սակայն հայտնի չէ` ինչպես և ուր:
• Որպեսզի կաթողիկոսը օրինավորապես գահընկեց լինի, անհրաժեշտ է, որ այն տեղի ունենա քննությամբ ու կանոնական օրենքով, ժողովական հեղինակությամբ: Այս պարագայում Գրիգոր Ը Խանձողատի գահընկեցությունը և աքսորը բավական էր, որպեսզի նրան հաջորդող կաթողիկոսն օրինավոր ճանաչվի:
• Չնայած, որ յոթամյա ժամանակաշրջանը բավական է բեղմնավոր գործունեություն ծավալելու համար, սակայն Գրիգոր Ը Խանձողատի կողմից հիշատակման արժանի որևէ գործ չի կատարվել:
• Կաթողիկոսական գահին նրան հաջորդել է Պողոս Բ Գառնեցին:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Գրիգոր Ը Խնձողատ, Պողոս Բ Գառնեցի: