Գառզու

Գառզու
Гарзу
Այլ անուններ:	Զուլումյան Գառնիկ Հարությունի
Անգլերեն:	Garzou
Հայերեն:	Գառզու
Ծննդյան տարեթիվը:	01.01.1907
Ծննդավայրը:	Հալեպ, Սիրիա
Մահվան տարեթիվը:	22.08.2000
Մահվան վայրը:	Փարիզ, Ֆրանսիա
Համառոտ տվյալներ: Նկարիչ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1907թ. հունվարի 1-ին Սիրիայի Հալեպ քաղաքում:

Կրթություն

• Սովորել է Կահիրեի Գալուստյան վարժարանում և ֆրանսիական լիցեում:
• 1929թ. ավարտել է Փարիզի ճարտարապետական դպրոցը:
• Հաճախել է Մոնպառնասի «ազատ ակադեմիաները»:

Ստեղծագործական գործունեություն

• Հետևել է արվեստի նորագույն միտումներին, ստեղծել առանձնահատուկ կերպարայնությամբ ու ինքնատիպ ոճով բնանկարներ, դիմանկաներ, նատյուրմորտներ:
• Մեծ համբավ է ձեռք բերել 1950-ական թթ., երբ ի հայտ են եկել նկարչի մարդասիրական աշխարհայացքը, հակապատերազմական տրամադրությունները խորհրդանշող պատկերները:
• Գառզուի գործերում իրականությունն ասես կերպարանափոխվել է, վերածվել եռանդագին ու նրբագեղ գծերի հյուսվածքի, տեսիլ-աշխարհների: Գիծը դարձել գառզուական գեղանկարչության գլխավոր արտահայտչամիջոց: Նրա գծանկարի կարևոր խնդիրներից է արարել ինչ-որ տիեզերական տագնապի և դրախտայինի զգացման անմեկնելի մթնոլորտ:
• Գառզուի արվեստը վերին աստիճանի հումանիստական է: Այն իր մեջ պարփակում է համամարդկային կարևորագույն գաղափարներ և ուղղված է պատերազմների, աղետների, արհավիրքների դեմ: Նրա ստեղծագործությունների զգալի հատվածը բացահայտում է պատերազի անողոք ու հրեշային կերպարը: Նկարչի արվեստում մարդկայինը, մարդու գովերգումը ներկայացված է նաև այն հուզումներով, որոնք գալիս են բնության մեջ երկաթգծերի թափանցման, բնության և մարդու ներդաշնակությունը խեղող ինդուստրացման ու մեքենայացման խնդիրներից:
• Գառզուն մտածող և ժամանակակից կյանքի գիտատեխնիկական առաջընթացի հետևանքներին ակտիվորեն արձագանքող արվեստագետ է: Նրա արվեստին գերազանցապես բնորոշ է մի քանի թափանցիկ, կիսաթափանցիկ ու թանձր գունային ետնախորքի վրա գծային բազմապիսի ցանցերի ու սարդոստայնների արտահայտչականությունը` գծային, օդային հեռանկարով, անտառների, ուրբանիստական, ճարտարապետական, լեռնային, հարթավայրային, արդյունաբերական լանդշաֆտներով:
• Շատ մասնագետներ համարում են, որ նկարչին հաջողությունը սկսել է ուղեկցել, երբ 1953 թվականին Դրուան-Դավիդ սրահում բացվել է նրա` Վենետիկյան ինքնօրինակ բնանկարների ցուցահանդեսը և բեմ են բարձրացել Գառզուի հեղինակած թատերական հանդերձներով ու դեկորով «Գայլ» ու «Ժիզել» բալետները:
• Հռչակված է նաև իբրև իր ոճն ունեցող բեմանկարիչ: Ներկայացումներ է ձևավորել Փարիզի ազգային թատրոնում, Կոմեդի Ֆրանսեզում և Գրանդ օպերայում:
• Պատկերազարդել է Ա. Մորուայի, Է. Հեմինգուեյի, Ա. Քամյուի և այլոց գրքերից, զբաղվել է խեցեգործությամբ:
• Չնայած Գառզուն երբեք չի գործում որպես ճարտարապետ՝ այնուհանդերձ, ճարտարապետութունն իր անխախտ դրոշմն է թողնում իր ստեղծագործություններում. ճարտարապետությունը և ակադեմիական կրթությունը, անշուշտ, վճռական դեր են խաղում, որ Գառզուն հետագայում իր նկարաշարերում ներկայացնի գոթական, Վերածննդի, դասական, բարոկկո, նեոկլասիցիզմի («Վերսալ») ճարտարապետության բազմապիսի մոտիվներ՝ գծային, հեռանկարչական անթերի մեկնաբանումներով։ Հետպատերազմյան տասնամյակների ընթացքում նկարիչը մեկը մյուսի ետևից ստեղծում է լիտոգրաֆիաներ, ջրաներկեր, օֆորտներ՝ Միջերկրածովի, Իլ-դե-Ֆրանսի, Բրետանիի, Վենետիկի, Փարիզի, Վերսալի, Տյուիլյրի, զանազան նավահանգստային քաղաքների բնապատկերներով: Այս աշխատանքներում ճշգրտորեն տրված է բնանկարային մոտիվը, սակայն Գառզուի ճշգրտությունը կրկնությունից հեռու է։ Նկարիչը դեմ է բնության ուղղակի վերարտադրությանը, քանի որ հնարավոր չէ մրցել բնության հետ, բայց նա դեմ է նաև բնության իսպառ անտեսմանը, քանզի վերջինս նկարչին հույզեր տվող աղբյուր է:

Աշխատանքներ

• «Երազանքների ծովախորշը», 1951:
• «Վենետիկ», նկարաշար, 1953:
• «Բուժիվալի լքված պալատը», 1954:
• «Հայտնություն», նկարաշար, 1956:
• «Ապոկալիպսիս», նկարաշար, 1957:
• «Երկաթգծեր», 1958:
• «Երկրային դրախտ», նկարաշար, 1959:
• «Լքված նավահանգիստը», վիմագրություն, 1966:
• «Քաղաքը», խորհրդանշական պատկեր, 1972:

Բեմանկարներ

• «Ժիզել», Շառլ Ադան, 1953:
• «Բարեկիրթ հնդիկներ», Ժան Ֆիլիպ Ռամո:
• «Գոթողիա», Ժան Ռասին:
• «Պերիկոլա», Ժակ Օֆենբախ:

Գրքերի նկարազարդումներ

• «Հրաժեշտ զենքին», Էռնեստ Հեմինգուեյ, 1964:
• «Գրավված սիրտ, դառը սեր», Անդրե Վերդե, 1965:
• «Հուշատետր», Ալբեր Քամյու, 1965:
• «Փարիզյան ակնարկներ», Գոնկուր եղբայրների անունը կրող ակադեմիա, 1965:
• «Կրկնակի սպանություն Մորկ փողոցում», Էդգար Պո, 1969:
• «Երկրից լուսին», Ժյուլ Վեռն, 1970:
• «Ուղևորություն Հայաստան», Գառզու, 1974:
• «Շրջված քաղաքը», Գառզու:
• «Անդրանիկը և սուրբ լեռը», Գառզու:
• «Մահը Լճափին», Գառզու:

«Կանաչ ձեռքը», Գառզու:

• «Փշրտված թերթ», Էժեն Իոնեսկո:
• «Արկոլի պալատում», Ժուլինեն Կրագ:
• «Լուսախաղ», Արթյուր Ռեմբո:

Անհատական ցուցահանդեսներ

• 1939թ.-ից սկսած՝ Փարիզ (բազմիցս):
• 1951թ.՝ Ժնև:
• 1953թ.՝ Բրյուսել:
• 1954թ.՝ Լոնդոն:
• 1959թ.՝ Նյու Յորք:
• 1966թ.՝ Ֆրանկֆուրտ:
• 1966, 1978, 1981, 1997թթ.՝ Երևան:
• 1984թ.՝ Մոսկվա:

Ձեռքբերումներ

• 1929թ.՝ ֆրանսացի նկարիչներո ցուցահանդեսի 1-ին մրցանակ («Ալքազարի հին պարտեզները» նկարի համար):
• 1943, 1951, 1953թթ.՝ Հալմարկի մրցանակ:
• 1954թ.՝ «Իլ դը Ֆրանս» մրցանակ:
• 1955թ.՝ Տոկիոյի միջազգային բիենալեի Մեծ մրցանակ:
• 1956թ.՝ Ֆրանսիայի Պատվո լեգեոնի շքանշան:
• 1958թ.՝ Արվեստի և գրականության ասպետի տիտղոս:
• 1979թ.՝ Ֆրանսիայի գեղարվեստի ակադեմիայի անդամ:
• 1981թ.՝ ՀՆՄ Մարտիրոս Սարյանի անվան մրցանակ:

Այլ

• Գառզուն ՀԱՊ-ին և ԺԱԹ-ին նվիրել է 400 գործ, Սպիտակի երկրաշարժից (1988) տուժած արվեստագետներին իբրև օգնություն՝ 50 գրաֆիկական գործեր:
• 1986թ. Վանսում (Ֆրանսիա) բացվել ա Գառզուի թանգարանը:
• Գառզուի անունով է կոչվել Չարենցավանի մանկական գեղեցիկ արվեստի դպրոցը:
• 1991 թվականի սեպտեմբերին հիմնադրվում է Գառզուի նոր թանգարանը` «Գառզուի մատուռը», որը գտնվում է Մասոնք քաղաքում: Մատուռը 1830 թվականին կառուցված դասական ոճի մի կառույց է: Նման մատուռ-թանգարաններ Ֆրանսիայում երեքն են` Մատիսի, Շագալի և Ժակ Կոկտոյի համար. հաջորդը Գառզուինն է: «Մասոնքում պահն ասես հավերժական շարժում լինի` սկիզբ և վերջ, սկիզբը վերջանում է, վերջը` սկսվում, իսկ վերջնահատվածում դրախտավայրն է: Ես ավարտուն չեմ համարում այս աշխատանքը, դեռ կարելի էր տաս տարի էլ աշխատել ու չավարտել այն»,— մի առիթով ասել է Գառզուն:
• 1997 թվականին Հայաստանի ազգային պատկերասրահում բացվում է հոբելյանական ցուցահանդես` նվիրված նկարչի իննսուն ամյակին: 2000 թվականի օգոստոսի 12-ին 93 տարեկան հասակում իր մահկանացուն է կնքում մեծանուն վարպետը` թողնելով հարուստ ժառանգություն:

Մեջբերումներ Գառզուից

• Իբրև նկարիչ՝ կպատկանիմ ֆրանսիական արվեստին, սակայն իմ բոլոր գործերուս մեջ անշուշտ հայ կմնամ: Չէ՞ որ մենք ամենքս մեր ժողովրդի բեկորներն ենք:
• Ես գույնի տարբեր շրջաններ ունեմ: Այդպես է: Ատիկա ամենքին ի տես է դրված: Բայց հավատա, երբեք չեմ նստած ու մտածած, թե այսօր այս գույնով աշխատիմ, վաղը՝ այն գույնով: Ատոնք բոլորն ինքնաբերաբար են եկած, արվեստագործելու ընթացքում: Պարզապես ամեն մի շրջանում այդ ժամանակվա տրամադրություններուս ու մտահղացումներուս թելադրած գույնով եմ աշխատել:
• Կրնամ ըսել, թե գույնեն առաջ գիծը կտեսնիմ: Ես ալ սկիզբները չէի անդրադարձած, որ գիծերով կնկարեմ: Բայց հետո գիծերն ավելի տիրապետող դարձան: Գիծերը, ամեն ինչ բաժանելու փոխարեն, կմիացնեն:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 

  Հարություն Կալենցի հետ

• 

  Պաբլո Պիկասսոյի հետ, 1963

• 

  Մարկ Շագալի հետ

• 

  Հենրիկ Իգիթյանի և Շահեն Խաչատրյանի հետ

• 

  Սալվադոր Դալիի հետ

• 

  Ռուբեն Գևորգյանցի հետ

• 

  Ֆրանսիացի նկարիչ Մորիս Բոլտելի հետ, 1995

• 

  Մարտիրոս Սարյանի հետ

• 

  Գառզուի թանգարանի անվանատախտակի էսքիզ, Վենս, 1987

• 
• 

Տեսանյութեր

• Գառզու, Հայից հայ:
• Jean Carzou - Master of Lines.
• Ֆրանսահայ նկարիչների գլուխգործոցները Հայաստանում են, Արմնյուզ:
• Армянские художники - Гарзу:

Հրապարակումներ մամուլում

• Ժանսեմ, Գառզու… անպատ թանգարան, 168 ժամ:
• «…ես հայ նկարիչ եմ, ես իմ տառապած ժողովրդի մի բեկորն եմ»… Գառզու, Panorama.am:
• Գառզու. Գծանկարչության անգերազանցելի վարպետը, Այսօր:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Քեոսեյան Գ., Գառզու (Մոգական աշխարհի մը նկարիչը), Դետրոյթ, 1982:
• Հարությունյան Վ., Գառզու. նկարիչը և ժամանակը, Ե., 1987:
• Թորանյան Թ., Գառզու: Իր ժամանակի վկան և ապագայի դեսպանը, Հալեպ, 1990:
• Խաչատրյան Շ., Ֆրանսահայ կերպարվեստը, Ե., 1991:
• Детская энциклопедия Армения. М., 2002. С. 193-194.
• Казинян А. 100 величайших армян ХХ века. М., 2006. С.168-169.
• Арис Казинян. 100 величайших армян XX века. Москва, 2006, С.-168-169.
• Саркисян Г., Худавердян К., Юзбашян К. Потомки Хайка. Ер., 1998. С. 276-277.
• Lampertin P., Garzou P., 1962.
• Campagne J.M., Garzou P., 1981.
• Գառզու, Հայկական հանրագիտարան:
• Գառզու. կյանքն ու ստեղծագործությունը:
• Գառզու, թվագրություն:
• Գառզու, AV Production:
• Գառզու, Մեծանուն հայեր:
• Հայազգի նշանաւոր դէմքեր. Գառզու:
• Ժան Գառզու, կենսագրություն:
• Гарзу, биография.
• Гарзу, биография.
• Гарзу, биография.
• Jean Carzou:
• Гарзу, биография.
• Гарзу, биография.