Առաքել Սյունեցի
Hayazg-ից
Առաքել Սյունեցի | |
Անգլերեն: | Arakel Syunetsi |
Հայերեն: | Առաքել Սյունեցի |
Ծննդյան տարեթիվը: | 1350 |
Մահվան տարեթիվը: | 1425 |
Համառոտ տվյալներ: Տաղերգու, փիլիսոփա, քերական, երաժշտության տեսաբան, եկեղեցական գործիչ: |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է մոտ 1350թ.:
Մահացել է 1425թ.:
Կրթություն
- Կրթությունն ստացել է Տաթևի համալսարանում, աշակերտել Հովնան Որոտնեցուն և Գրիգոր Տաթևացուն:
Աշխատանքային գործունեություն
- Աքրոստիկոսի վարպետ է:
- 1407թ.-ից՝ Սյունյաց արքեպիսկոպոս:
Այլ
- Գրիգոր Տաթևացու քրոջ որդին է:
- Նրա լավագույն գործը՝ «Ադամագիրքը» (1403), որը պարունակում է երեք պոեմ, կորուսյալ դրախտի մասին արևելյան մի տարբերակ է: Այդ երկին սերտորեն աղերսվում է «Դրախտագիրքը»: Երկրային դրախտից արտաքսված, տառապանքի դատապարտված մարդկությանը Առաքել Սյունեցին ցանկանում է առաջնորդել երկնային վայելքների հավիտենական դրախտը:
- Ըստ Առաքել Սյունեցու՝ աշխարհի բազմազանության հիմքում ընկած են չորս տարրերը: Պաշտպանել է Աստծո գոյության տիեզերագիտական ապացուցման թեզը: Առանձնացրել է իմացության զգայական և բնական աստիճանները: Հասկացությունների և նյութական օբյեկտների փոխհարաբերության հարցում շարունակել է Տաթևի դպրոցի նոմինալիստական ավանդույթները: Դավիթ Անհաղթի ոգով առաջադրել է մարդու ճանաչողական ունակությունների, գիտելիքների ձևերի, արվեստի և փիլիսոփայության դասակարգումը: Սոցիալ-բարոյագիտական հարցերում ելնում է կամքի ազատությունից՝ յուրաքանչյուր չարիք և բարիք մարդու ազատ գործողությունների, կամքի հետևանք է:
- Առաքել Սյունեցին հայ միջնադարյան երաժշտական մշակույթի քաջագիտակ և բանաստեղծ-երաժիշտ է: Մեզ են հասել նրա «Աղօթք ոտնալուին ի վերայ ջրոյն եւ իւղոյն», «Տաղ ձեռնադրութեան», մի ամբողջ շարք երգված տաղեր, որոնք որպես «քերթված» են հրատարակվել նոր շրջանի հայ գրականության էջերում: Մի քանիսը, անցնելով հայոց Պատարագի մեջ, իրենց եղանակներով գոյատևել են մինչև մեր ժամանակները («Ով պարտիզպան»):
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Առաքել Սյունեցի, Ադամագիրք, 1721, 1799:
- Առաքել Սյունեցի, Դրախտագիրք, 1956:
- Առաքել Սյունեցի, Յաղագս քերականութեան համառաւտ լուծմունք, Լոս Անջելես, 1982 (աշխատասիր. Լ. Խաչերյանի):
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Մադոյան Ա., Առաքել Սյունեցի, Ե., 1987:
- Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.238.
- Абегян М. История древнеармянской литературы. Ер., 1975.
- Аракел Сюнеци и его стихотворения. Исследование и тексты М. Потуряна. Венеция, 1914 (на среднеарм. яз.).
- Аревшатян С.С. Философские взгляды Григора Татеваци. Ер., 1957.
- Видные деятели армянской культуры (V-XVIII века). Ред. Г.Х.Саркисян. Ер., 1982.
- Средневековая армянская лирика. Составление, предисловие и комментарий Л. Мкртчяна. Л., 1972.
- Чалоян В.К. История армянской философии. Ер., 1959.
- Հայ միջնադարյան փիլիսոփաներ: