Անանյան Վախթանգ Ստեփանի
Hayazg-ից
| Անանյան Վախթանգ Ստեփանի | |
| Ананян Вахтанг Степанович | |
| |
| Անգլերեն: | Ananyan Vakhtang |
| Հայերեն: | Անանյան Վախթանգ Ստեփանի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 08.08.1905 |
| Ծննդավայրը: | Պողոսքիլիսա, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 04.03.1980 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1905թ. օգոստոսի 8-ին Հայաստանի Պողոսքիլիսա գյուղում (այժմ՝ Դիլիջանի շրջանում):
Մահացել է 1980թ. մարտի 4-ին Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:
Կրթություն
- 4 տարի սովորել է Դիլիջանի ծխական դպրոցում, ապա զբաղվել է ինքնակրթությամբ:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1926-1929թթ. աշխատել է «Ավանգարդ» թերթում:
- 1930-1931թթ. աշխատել է «Մաճկալ» թերթում:
- 1931-1935թթ. աշխատել է «Սոցիալական գյուղատնտեսություն» թերթի, «Սոցիալիստական ագրոնոմիա» և «Կոլխոզնիկ» հանդեսների խմբագիր:
- 1945-1950թթ. աշխատել է «Սովետական Հայաստան» օրաթերթում:
Ձեռքբերումներ
- 1934թ.՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
- 1956թ.՝ Մանկական լավագույն գրքի համամիութենական մրցույթի մրցանակ («Սևանի ափին» և «Հովազաձորի գերիները» վիպակների համար):
- 1968թ.՝ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործի:
- 1970թ.՝ ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ (մանկական ու պատանեկան ստեղծագործությունների համար):
- 1974թ.՝ Հայաստանի Լենինյան կոմերիտմիության դափնեկիր:
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի երկու շքանշան:
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան:
- «Պատվո նշան» շքանշան:
Այլ
- 1941-1945թթ. ծառայել է խորհրդային բանակում, մասնակցել Հայրենական պատերազմին:
- «Սևանի ափին» և «Հովազաձորի գերիները» գրքերի հիման վրա նկարահանվել են «Լենռային լճի գաղտնիքը» (Հայֆիլմ, 1954) և «Հովազաձորի գերիները» (Հայֆիլմ, 1957) ֆիլմերը:
- «Սևանի ափին», «Հովազաձորի գերիները» և որսորդական մի շարք պատմվածքներ թարգմանվել և առանձին գրքերով լույս են տեսել ռուսերեն, ուկրաիներեն, բելոռուսերեն, ղազախերեն, ուզբեկերեն, վրացերեն, ադրբեջաներեն, մոլդավերեն, լատիշերեն, լիտվերեն, էստոներեն, կաբարդիներեն, բալկարերեն, թաթարերեն, ֆիններեն, գերմաներեն, լեհերեն, հունգարերեն, չեխերեն, ռումիներեն, բուլղարերեն, անգլերեն, ճապոներեն, հնդկերեն, բենգալերեն, արաբերեն, աֆրիկական սուախիլի լեզվով, չինարեն:
- Վ. Անանյանը հայ գրականության մեջ լինելով արկածային ժանրի հիմնադիրը, ստեղծեց հայ արձակի մնացուն արժեքներ։ «Սևանի ափին» և «Հովազաձորի գերիները» վեպերում բնանկարիչ գրողը ընթերցողի առջև բացում է մի նոր կախարդանքների աշխարհ, հրաշքների մի նոր գանձարան, որով գերում է մանուկ ու մեծ ընթերցողին։ Այս ստեղծագործությունները մեծ ճանաչում բերեցին հեղինակին:
- Առաջին ստեղծագործությունը՝ «Չոլախ Թաքոն» հրատարակվեց «Պիոներ» ամսագրում 1927թ.: Առաջին վիպակը («Կրակե օղակի մեջ») լույս է տեսել 1930թ.:
- 1934թ. հրատարակվեց «Որս» պատմվածքների ժողովածուն, որը ամբողջությամբ նվիրված է բնությանը և շուտով ընթերցողը ճանաչեց նրան, որպես հայրենի բնությունը հետաքրքիր ու գեղեցիկ պատկերներով նկարագրող հեղինակի:
- Ճանաչված գործերից է նրա «Սևանի ափին» (1951) վիպակը, որի արժանիքներից են մարդասիրական, հայրենասիրական շունչը, բնության նկարագրությունները, կերպարների համոզչականությունը, գրելաձևի ինքնատիպությունը:
- 1947-1966թթ. հրատարակվել են Անանյանի որսորդական պատմվածքների վեց պրակները: Վ. Անանյանի «Որսորդական պատմվածքներ» ժողովածուն նույնպես նվիրված է հայրենի բնությանը, սակայն այստեղ ի հայտ է գալիս բնություն—մարդ կապի գեղարվեստական մարմնավորումը։ Պատմվածքների հիմքում ընկած է մայրական սիրո զգացումը: Մանկուց մորը կորցրած գրողը, որ բնությունից է ստացել մոր կարոտն ու ջերմությունը, հաճախ է մտախոհ խորհում՝ մոր սիրտը մեկ է. կուզե մարդ լինի, կուզե կենդանի։ Անանյանը ոչ միայն բնությունից վերցնում է գեղեցիկը, այլև արտահայտում է իր զգացմունքները, պատմվածքներում քանիցս կրկնում է. «Սիրում եմ անձրևը, կայծակը, որոտը, կախարդական սևագորշ ամպերը...»: Վ. Անանյանի «Որսորդական պատմվածքները» շատ կարդացվող գրքերից է բոլոր տարիքի ընթերցողների համար:
- Հայաստանի կենդանիների մասին ընթերցողներին բազմակողմանի ծանոթացում է տալիս գրողի «Հայաստանի կենդանական աշխարհը» (հ. 1–4, 1961-1967) աշխատությունը:
- «Հին վրանի փոքրիկ բնակիչը» և «Ու՞ր են տանում կածանները» վեպերը ինչ–որ իմաստով ինքնակենսագրական են. նրանց հիմքում ընկած է Անանյանի հետ մանկության ու պատանեկության տարիներին կատարված դեպքերը:
- 2006թ. Վախթանգ Անանյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ «Վախթանգ Անանյան-1905-1980» նամականիշ է տպագրվել:
- Հայաստանում գործում է Վախթանգ Անանյանի անվան միջնակարգ դպրոց:
Մեջբերումներ Վախթանգ Անանյանի մասին
- «Վ. Անանյանի «Սևանի ափին» վիպակը մի նոր նվաճում է ինչպես հեղինակի, այնպես էլ մեր գրականության համար», Պարույր Սևակ:
- «Նա գրում է հյութեղ, պարզ ու հասկանալի, ժողովրդական բառ ու բանով հարուստ, հետաքրքիր լեզվով։ Նրա լեզվամտածողությունը գերազանցապես հայերեն է, զերծ օտարություններից», Պարույր Սևակ:
- «Անանյանը ունի ինչ ասել ամեն մեկի սրտին: Ինքը շատ բաներ է տեսել, շատ բաներ գիտի: Հավատարիմ լինելով հայ դասական գրականության ավանդույթին՝ ինքը գրում էր ժողովրդի լեզվով, ժողովրդի մասին և ժողովրդի համար», Սերո Խանզադյան:
- «Անանյանը մի գրող է, որ երեխաներին տոգորում է ազնվության, բարության, գեղեցիկի հանդեպ մեծ սիրո զգացմունքներով: Իսկ մեծերին վերադարձնում է իրենց մանկության հովիտները՝ մանկության գույները վերստին զգալու, բնության թրթիռներով ապրելու համար», Հարի Ազեմիս (գերմանացի գրող):
- «Վ. Անանյանի ստեղծածը մի գրականություն է, որ հավասարապես կարող է հմայել և՛ մեծերին, և՛ փոքրերին: Չեխ ընթերցողը երախտապարտ է հայ ականավոր գրողին՝ պատճառած բերկրանքի, հայոց լեռնաշխարհում այդքան հմայիչ հեռակա ճանապարհորդություն տանելու համար», Յա Եդլիչկա (չեխ գրող):
Նկարներ
Վախթանգ Անանյանի կիսանդրի Երևանում
Նկարազարդում «Սևանի ափին» գրքից
Նկարազարդում «Սևանի ափին» գրքից
Նկարազարդում «Հովազաձորի գերիները» գրքից
«Վախթանգ Անանյան 1905-1980» նամականիշը
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
- Աղաբաբյան Ս. Հայրենի բնության անձրևները։ (Վ. Անանյանի ծննդյան 80 - ամյակը). - Գրական թերթ, 1985, 7 օգոստոսի:
- Արամյան Ա. Աշուն էր [ծննդյան 80 - ամյակը]. - Գրական թերթ, 1985, 7 օգոստոսի:
- Կարապետյան Լ. Վախթանգ Անանյանի «Կանաչ աշխարհը»։ Գրախոսություն. - Սովետ. դպրոց, 1984, 11 հուլիսի:
- Գալստյան Վ. Բնության մեծ երգիչը: [Վ. Անանյանի մասին]. Սովետ. Հայաստան, 1987, 6 օգոստոսի:
Մատենագիտություն
- Անանյան Վ.Ս., Ոչ մի գայլ մեր հանդերում, Ե., Պետհրատ, 1930, 24 էջ, տպ. 2.000:
- Անանյան Վ.Ս., Կրակե օղակի մեջ (վիպակ Հայաստանի քաղաքացիական կռիվներից), Ե., Պետհրատ, 1930, 280 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Զորաշարժ (տպավորություններ հայկական դիվիզիայի 1928 թվականի զորաշարժերից), Ե., Պետհրատ, 1931, 44 էջ, տպ. 4.000:
- Անանյան Վ.Ս., Պատկերներ կոլխոզային դաշտերից (ճամփորդական նոթեր), Ե., Պետհրատ, 1931, 112 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Բամբակի ֆրոնտը պայքարի ֆրոնտ, Ե., Պետհրատ,1931, 40 էջ, տպ. 6.500:
- Անանյան Վ.Ս., Բոլշևիկորեն լուծել մսի պրոբլեմը, Ե., Պետհրատ, 1931, 35 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Կոլտնտեսության շինարարության հիմնական օղակը, Ե., Պետհրատ, 1932, 23 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Պայքար բամբակի անկախության համար, Ե., Պետհրատ, 1932, 11 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Թե ինչպես առողջանում է մանր երկրագործի հոգեբանությունը, Ե., Գյուղհրատ, 1933, 32 էջ, տպ. 2.000:
- Անանյան Վ.Ս., Դափ-թափա (ճամփորդական տպավորություններ), Ե., Գյուղհրատ, 1934, 84 էջ, տպ. 2.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որս, Ե., Պետհրատ, 1934, 244 էջ, տպ. 5.000:
- Անանյան Վ.Ս., Մանիշակագույն բարձունքներում, Ե., Գյուղհրատ, 1935, 82 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկրի վերածնունդը։ Խորհրդային Հայաստանը 15 տարում, Ե., Պետհրատ, 1935, 232 էջ, տպ. 5.000:
- Անանյան Վ.Ս., Քարանձավի բնակիչները, Ե., Պետհրատ, 1936, 376 էջ, տպ. 4.000:
- Անանյան Վ.Ս., Դժոխքի դռան գաղտնիքը (արկածային վիպակ), Ե., Հայպետհրատ, 1945, 162 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Մարտի դաշտերում, Ե., Հայպետհրատ, 1946, 180 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Պատերազմից հետո, Ե., «Սովետական գրող», 1947, 212 էջ, տպ. 4.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Ա, Ե., Հայպետհրատ, 1947, 328 էջ, տպ. 5.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Բ, Ե., Հայպետհրատ, 1949, 478 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Սևանի ափին (արկածային վիպակ), Ե., Հայպետհրատ, 1951, 538 էջ, տպ. 5.000:
- Անանյան Վ.Ս., Ֆերմայի մարդիկ, Ե., Հայպետհրատ, 1951, 320 էջ, տպ. 6.000:
- Անանյան Վ.Ս., Սևանի ափին, Ե., Հայպետհրատ, 1953, 526 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Գ, Ե., Հայպետհրատ, 1953, 274 էջ, տպ. 7.000:
- Անանյան Վ.Ս., Մանկությունը լեռներում, Ե., Հայպետհրատ, 1955, 278 էջ, տպ. 8.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդի որդին, Բեյրութ, տպարան «էտվան», 1955, 24 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Պատմվածքներ որսորդական կյանքե, Բեյրութ,1955, 155 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Հովազաձորի գերիները, Բեյրութ, 1955, 296 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Լեռնային կածաններով, Ե., Հայպետհրատ, 1956, 520 էջ, տպ. 8.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հովազաձորի գերիները (արկածային վիպակ), Ե., Հայպետհրատ, 1956, 532 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Փոքրիկ մայրեր, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 14 էջ, տպ. 30.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Դ, Ե., Հայպետհրատ, 1958, 366 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Ե, Ե., Հայպետհրատ, 1959, 406 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հովազաձորի գերիները, Կահիրե, 1959, 568 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Կարմրախայտ, Ե., Հայպետհրատ, 1960, 16 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Փունջ։ Սովետահայ մանկական գրականություն (ժողովածուում գործեր ունի նաև Վ. Անանյանը), Ե., Հայպետհրատ, 1961, 356 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Սևանի ափին, Կահիրե, 1960-61, 490 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Սևանի ափին, Ե., Հայպետհրատ, 1961, 518 էջ, տպ. 30.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հայաստանի կենդանական աշխարհը, հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հատոր 1, Կաթնասուններ, Ե., Հայպետհրատ, 1961, 436 էջ,, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հայաստանի կենդանական աշխարհը, հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հատոր 2, Կաթնասուններ, Ե., Հայպետհրատ, 1962, 416 էջ, տպ. 5.000:
- Անանյան Վ.Ս., Լեռներ հայրենի, Ե., Հայպետհրատ, 1963, 708 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Անձրև, Ե., Հայպետհրատ, 1963, 52 էջ, տպ. 15.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հայաստանի կենդանական աշխարհը, հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հատոր 3, Թռչուններ, Ե., «Հայաստան», 1965, 483 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ Զ, Ե., «Հայաստան», 1966, 332 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հայաստանի կենդանական աշխարհը, հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հատոր 4, Թռչուններ, Ե., «Հայաստան», 1967, 360 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հեքիաթներ, պատմվածքներ, ոտանավորներ (ժողովածուում տեղ է գտել նաև Վ. Անանյանի մի քանի գործ), Ե., «Լույս», 1967, 239 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 1, Ե., «Հայաստան», 1968, 559 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 2, Ե., «Հայաստան», 1969, 572 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 3, Ե., «Հայաստան», 1969, 592 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 4, Ե., «Հայաստան», 1970, 626 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 5, Ե., «Հայաստան», 1970, 476 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Կոմունարը, Ե., «Հայաստան», 1970, 16 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր վեց հատորով, հատոր 6, Ե., «Հայաստան», 1971, 574 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Խուստուփ սարի արջերը, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչության, 1972, 12 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Փասիաններ, Փարիզ, «էրեբունի» հրատարակչություն, 1972, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Արծվաքար, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1972, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Զարմանք, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1972, 24 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Արաքսի ջրերը իջնելուց հետո, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Անլեզու մայրեր, Փարիզ, «էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Ուրուրի բույնը, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Լորիկները, Փարիզ, «Էրեբունի», հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Փախստականներ, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Եղնիկի ձագը, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Ես ինչպես որ կամ, Փարիզ, «Էրեբունի» հրատարակչություն, 1973, 16 էջ:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածներ, պրակ է, Ե., «Հայաստան», 1974, 486 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հայաստանի կենդանական աշխարհը, հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հատոր 5, Ձկներ և սողուններ, Ե., «Հայաստան», 1975, 452 էջ, տպ. 3.000:
- Անանյան Վ.Ս., Որսորդական պատմվածքներ, պրակ VIII, Ե., «Սովետական գրող», 1977, 476 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Վերածնունդ (ժողովածուում տեղ է գտել Վ. Անանյանի «Միչուրինյան տունկեր» գործը), Ե., «Սովետական գրող», 1977, 552 էջ, տպ. 10.000:
- Անանյան Վ.Ս., Հին վրանի փոքրիկ բնակիչը, Ե., «Սովետական գրող», 1978, 472 էջ, տպ. 20.000:
- Անանյան Վ.Ս., Եղնիկի ձագը, Ե., «Սովետական գրող», 1979, 40 էջ, տպ. 30.000:
- Անանյան Վ.Ս., Ուր են տանում կածանները (վեպ), Ե., «Սովետական գրող», 1980, 396 էջ, տպ. 15.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր 4 հատորով, հատոր 1, Ե., «Սովետական գրող», 1984, 392 էջ, տպ. 50.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր 4 հատորով, հատոր 2, Ե., «Սովետական գրող», 1984, 416 էջ, տպ. 50.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր 4 հատորով, հատոր 3, Ե., «Սովետական գրող», 1984, 400 էջ, տպ. 50.000:
- Անանյան Վ.Ս., Երկեր 4 հատորով, հատոր 4, Ե., «Սովետական գրող», 1984, 560 էջ, տպ. 50.000:
Ստեշաղգործությունների էլեկտրոնային տարբերակ
- Այն մասին, թե ինչու եմ սիրում որսորդությունը և թե ինչպես որսորդ դարձա:
- Արջի ճանկերում:
- Գայլերը:
- Մայր արջը:
- Ծանր ձմեռ:
- Խղճալի հայացք:
- Անդունդի պռնկին:
- Դեպք եղեգնուտում:
- Անտառին անսովոր մարդը:
- Հավատարիմ ընկերս:
- Ուրուրի բույնը:
- Արագիլը:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Մուրադյան Ս. Բնության հայրենաշունչ երգիչը։ [Վ. Անանյանի մասին]. - Սերունդների հետ միշտ նորանալով գրքում, Երևան, 1983, էջ 49 - 54:
- Вахтанг Степанович Ананян // Книги - детям.- М., 1974.- С.108-109.
- Симонян К. Сколько привили дичков? // Дет. лит.- 1981.- N 9.- С.24-25.
- Ханзадян С. Человек, который всюду дома // Ананян В. На берегу Севана.- М., 1976.- С.3-5.
- Վախթանգ Անանյան, Բանասիրության հանրագիտարան:
- Նունե Մկրտչյան, Մարդ-բնություն փոխհարաբերության խնդիրը Վախթանգ Անանյանի որսորդական պատմվածքներում, «Գրականագիտական հանդես», 2012:
- Վախթանգ Անանյան, Արա Նախշքարյանի բլոգ:
- Վախթանգ Անանյան, Կենսագրություններ հայ մեծերի մասին:
- Վախթանգ Անանյան, Հայկական հանրագիտարան:
- Վախթանգ Անանյան, պատմվածքներ:
- Վախթանգ Անանյան, Dasaran.am:
- Վախթանգ Անանյան, AV Production:
- Ստեղծագործությունների էլեկտրոնային տարբերակներ՝ Բանասիրության հանրագիտարանից:
