Անանիա Շիրակացի
Hayazg-ից
Անանիա Շիրակացի | |
Фамилия Имя Отчество | |
Այլ անուններ: | Անանիա Շիրակավանցի |
Անգլերեն: | Surname Name |
Հայերեն: | Անանիա Շիրակացի |
Ծննդավայրը: | Շիրակ |
Համառոտ տվյալներ: Գիտնական, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, տիեզերագետ: |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է VII դարում Շիրակի Շիրակավան (Երազգավորս) կամ Անանիա (Անէանք) գյուղում:
Կրթություն
- Ուսանել է Դպրեվանքի դպրոցում:
- 11 տարի ճանապարհորդել ու սովորել տարբեր երկրներում:
- 8 տարի ուսանել է տրապիզոնցի հույն նշանավոր գիտնական Տյուքիկոսի դպրոցում:
Այլ
- ծավալել է գիտական գործունեություն՝ աստղագիտության, մաթեմատիկայի, տոմարագիտության, աշխարհագրության և այլ գիտությունների բնագավառներում, զբաղվել է մանկավարժությամբ:
- Բացել դպրոցներ, գրել դասագրքեր:
- Մշակել է իր սեփական իմաստասիրական համակարգը:
- Աստղագիտական աշխատություններում քննել է Արեգակի, Երկրագնդի, Լուսնի, աստղերի և տիեզերական երևույթների հետ կապված հարցեր:
- Նրան հայտնի են եղել Երկրի գնդաձևությունը, հակոտնյա աշխարհի գոյությունը, և որ լույսի տարածման արագությունը շատ ավելի մեծ է, քան ձայնինը:
- Կռահել է Լուսնի սեփական լույսից զուրկ պինդ մարմին լինելը:
- Ճիշտ է բացատրել Լուսնի փուլերի առաջացումը, Արեգակի և Լուսնի խավարումները, ծովերի մակընթացություններն ու տեղատվությունները:
- Համեմատությունների ու դատողությունների միջոցով եզրակացրել է, որ Արեգակը մեծ է թե' Լուսնից, թե' Երկրից և գտնվում է շատ մեծ հեռավորության վրա:
- Իր աշխատություններում նշել է աստղագիտական մի շարք գործնական կիրառություններ, կատարել է տոմարագիտական հաշվումներ և տվել է հայկական ու այլ օրացույցների որոշակի առնչություններ:
- Արժեքավոր է նրա հայկական աստղագիտական տերմինների մեկնաբանությունը:
- Մաթեմատիկական բովանդակությամբ աշխատություններից ամենաարժեքավորը թվաբանության դասագիրքն է՝ թվաբանության 4 գործողություններն ամփոփող աղյուսակով:
- Գիտական հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև թանկարժեք քարերին, չափ ու կշռին, ֆիզիկային, օդերևութաբանությանը վերաբերող ուսումնասիրությունները:
- Անանիա Շիրակացոուն է վերագրվում «Աշխարհացոյցը», որտեղ կան արժեքավոր բազմաթիվ տեղեկություններ պատմական Հայաստանի ու նրա հարևան երկրների վերաբերյալ:
- Կազմել է ձայնագիտության բնագավառում իր ժամանակի չափանիշով առաջավոր ուսմունք ներկայացնող «Տասնակարգյան աղյուսակի» հայկակակն տարբերակը՝ ձայների, ձայնամիջոցների և ձայնաշարերի կազմությանը վերաբերող նոր գաղափարներով:
- Ըստ մի շարք աղբյուրների՝ հորինել է «քաղցրալուր» շարականներ:
Մատենագիտություն
- Ա. Աբրահամյան Տիեզերագիտութիւն Ա տոմար, Երևան, 1940:
- Ա. Աբրահամյան Լուսնի տարբերաշրջանները, Երևան, 1962:
- И. А. Орбели Вопросы и решения..., П., 1918;
- К. С. Тер-Давтян и С. С. Аревшатян Космография, перевод с древнеармянскогоб, Ереван, 1962.
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Աբրահամյան Ա., Անանիա Շիրակացու մատենագրությունը. ուսումնասիրություն, Երևան, 1944:
- Պետրոսյան Գ., Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում, Երևան, 1959:
- Խրլոպյան Գ., Անանիա Շիրակացու աշխարհայացքը, Երևան, 1964:
- Թումանյան Բ., Հայ աստղագիտության պատմություն, հ. 1, Երևան, 1964: