Անանիա Շիրակացի

Hayazg-ից
Անանիա Շիրակացի
Фамилия Имя Отчество
Boy.jpg
Այլ անուններ: Անանիա Շիրակավանցի
Անգլերեն: Surname Name
Հայերեն: Անանիա Շիրակացի
Ծննդավայրը: Շիրակ
Համառոտ տվյալներ:
Գիտնական, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, տիեզերագետ:


Կենսագրություն

Ծնվել է VII դարում Շիրակի Շիրակավան (Երազգավորս) կամ Անանիա (Անէանք) գյուղում:

Կրթություն

  • Ուսանել է Դպրեվանքի դպրոցում:
  • 11 տարի ճանապարհորդել ու սովորել տարբեր երկրներում:
  • 8 տարի ուսանել է տրապիզոնցի հույն նշանավոր գիտնական Տյուքիկոսի դպրոցում:

Այլ

  • ծավալել է գիտական գործունեություն՝ աստղագիտության, մաթեմատիկայի, տոմարագիտության, աշխարհագրության և այլ գիտությունների բնագավառներում, զբաղվել է մանկավարժությամբ:
  • Բացել դպրոցներ, գրել դասագրքեր:
  • Մշակել է իր սեփական իմաստասիրական համակարգը:
  • Աստղագիտական աշխատություններում քննել է Արեգակի, Երկրագնդի, Լուսնի, աստղերի և տիեզերական երևույթների հետ կապված հարցեր:
  • Նրան հայտնի են եղել Երկրի գնդաձևությունը, հակոտնյա աշխարհի գոյությունը, և որ լույսի տարածման արագությունը շատ ավելի մեծ է, քան ձայնինը:
  • Կռահել է Լուսնի սեփական լույսից զուրկ պինդ մարմին լինելը:
  • Ճիշտ է բացատրել Լուսնի փուլերի առաջացումը, Արեգակի և Լուսնի խավարումները, ծովերի մակընթացություններն ու տեղատվությունները:
  • Համեմատությունների ու դատողությունների միջոցով եզրակացրել է, որ Արեգակը մեծ է թե' Լուսնից, թե' Երկրից և գտնվում է շատ մեծ հեռավորության վրա:
  • Իր աշխատություններում նշել է աստղագիտական մի շարք գործնական կիրառություններ, կատարել է տոմարագիտական հաշվումներ և տվել է հայկական ու այլ օրացույցների որոշակի առնչություններ:
  • Արժեքավոր է նրա հայկական աստղագիտական տերմինների մեկնաբանությունը:
  • Մաթեմատիկական բովանդակությամբ աշխատություններից ամենաարժեքավորը թվաբանության դասագիրքն է՝ թվաբանության 4 գործողություններն ամփոփող աղյուսակով:
  • Գիտական հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև թանկարժեք քարերին, չափ ու կշռին, ֆիզիկային, օդերևութաբանությանը վերաբերող ուսումնասիրությունները:
  • Անանիա Շիրակացոուն է վերագրվում «Աշխարհացոյցը», որտեղ կան արժեքավոր բազմաթիվ տեղեկություններ պատմական Հայաստանի ու նրա հարևան երկրների վերաբերյալ:
  • Կազմել է ձայնագիտության բնագավառում իր ժամանակի չափանիշով առաջավոր ուսմունք ներկայացնող «Տասնակարգյան աղյուսակի» հայկակակն տարբերակը՝ ձայների, ձայնամիջոցների և ձայնաշարերի կազմությանը վերաբերող նոր գաղափարներով:
  • Ըստ մի շարք աղբյուրների՝ հորինել է «քաղցրալուր» շարականներ:

Մատենագիտություն

  • Ա. Աբրահամյան Տիեզերագիտութիւն Ա տոմար, Երևան, 1940:
  • Ա. Աբրահամյան Լուսնի տարբերաշրջանները, Երևան, 1962:
  • И. А. Орбели Вопросы и решения..., П., 1918;
  • К. С. Тер-Давтян и С. С. Аревшатян Космография, перевод с древнеармянскогоб, Ереван, 1962.

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Աբրահամյան Ա., Անանիա Շիրակացու մատենագրությունը. ուսումնասիրություն, Երևան, 1944:
  • Պետրոսյան Գ., Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում, Երևան, 1959:
  • Խրլոպյան Գ., Անանիա Շիրակացու աշխարհայացքը, Երևան, 1964:
  • Թումանյան Բ., Հայ աստղագիտության պատմություն, հ. 1, Երևան, 1964: