08:12, 14 Հունիսի 2014-ի տարբերակ

Ֆրանգյան Երվանդ
Франгян Ерванд
Անգլերեն:	Frangyan Yervand
Հայերեն:	Ֆրանգյան Երվանդ
Ծննդյան տարեթիվը:	03.02.1878
Ծննդավայրը:	Իգդիր, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	15.03.1928
Մահվան վայրը:	Թավրիզ, Պարսկաստան
Համառոտ տվյալներ: Փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1878թ. փետրվարի 3-ին Արևմտյան Հայաստանի Իգդիր քաղաքում:

Մահացել է 1928թ. մարտի 15-ին Պարսկաստանի Թավրիզ քաղաքում:

Կրթություն

1913թ. ավարտել է Բեռլինի համալսարանը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկ:
  • 0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես 2իգրեկ:
• 0000-0000թթ.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկ:

Ձեռքբերումներ

• 1913թ.՝ փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր:

Այլ

Ֆրանգյանը էմպիրիոկրիտիցիզմի փիլիսոփայության ներկայացուցիչ է: Ըստ նրա՝ փիլիսոփայությունը գիտությունների գիտություն չէ. ամեն մի գիտություն ունի իր փիլիսոփայությունը: Փիլիսոփայության պատմությանը բնորոշ է «միարմատեան» և «երկարմատեան» վարդապետությունների՝ մոնիզմի և դուալիզմի հակադրությունը: Նրա կարծիքով՝ մատերիալիզմը և իդեալիզմը չեն բավարարում որոնող ու քննադատող մտքին, անհրաժեշտ է մի երրորդ ուղղություն, որը զերծ է այս երկուսի հիմնական թերություններից: Այդպիսի ուղղություն է «համադրական մոնիզմի» կամ քննադատական ռեալիզմի փիլիսոփայությունը, ըստ որի՝ ճանաչողության հիմքում ընկած է փորձը՝ որպես արդյունք «եսի» և «միջավայրի» փոխհարաբերության: Մատերիան և հոգին, օբյեկտը և սուբյեկտը հանդես են գալիս որպես փորձի համարժեք անդամներ. «Նիւթական գոյակը չէր կարող աւելի շուտ տրուած լինել, քան հոգեկանը: Մէկն առանց միւսի՝ անմտածելի է եւ անհասկանալի»: Այս սկզբունքով Ֆրանգյանը բացատրում է նաև տնտեսական և հոգևոր կյանքի, տնտեսության ու գաղափարախոսության փոխհարաբերությունը և մերժում Մարքսի «տնտեսական մատերիալիզմի» այն դրույթը, թե հասարակության զարգացումը կախված է բացառապես նյութական գործոնների, այն է՝ արտադրողական ուժերի զարգացումից: Ըստ նրա՝ հասարակական զարգացման հարցում մեծ է սուբյեկտիվ գործոնների՝ գիտակցության ձևերի, գաղափարախոսության դերը:

Նկարներ

• 

  նկարի նկարագրության տեքստ

• 

  նկարի նկարագրության տեքստ

Տեսանյութեր

• նկարագրության տեքստ:

Հրապարակումներ մամուլում

• նյութի նկարագրության տեքստ:

Մատենագիտություն

• Ֆրանգյան Ե., Ատրպատական, Թուրքիա, 1905:
• Ֆրանգյան Ե., Փիլիսոփայական նամականի, «Գործ», 1908, № 19,22,25,46:
• Ֆրանգյան Ե., Ն. Կ. Միխայլովսկին որպէս փիլիսոփայ եւ սոցիոլոգ, Երևան, 1911:
• Ֆրանգյան Ե., Հասարակական էտիւդներ, Բաքու, 1917:
• Ֆրանգյան Ե., Պատմության փիլիսոփայություն, Երևան, 1909:
• Ֆրանգյան Ե., Հունական փիլիսոփայությունը, Երևան, 1909:
• Ֆրանգյան Ե., Ֆ. Նիցշեն և նրա փիլիսոփայությունը, Թիֆլիս, 1910:
• Ֆրանգյան Ե., Հոռատեսության փիլիսոփա(Շոպենհաուերի մահվան 50-ամյակին), Երևան, 1911:
• Франгян Е., Наше философское мировоззрение, Париж, 1929.
• Франгян Е., «Мысль. Сборник исключительно научный и философский», редактор и издатель Е. Франгян, Ереван, 1910.

Տե՛ս նաև

• «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2007: