6481
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
| name-am = Թորամանյան Թորոս Հարությունի
| name-am-aliases =
| name-ru = ТОРОС ТОРАМАНЯНТороманян Торос Арутюнович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| death-date = 01.03.1934
| death-place = Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
| description = Ճարտարապետ, հայկական ճարտարապետության գիտական ուսումնասիրության հիմնադիրը:
}}
=Կենսագրություն=
==Կրթություն==
*0000թ1888-1893թթ. ավարտել ովորել է քաղաքի թիվ 00 դպրոցըԿոստանդնուպոլսի գեղարվեստներից վարժարանի ճարտարապետության բաժնում:
ուղարկած 1000-ից ավելի գծագրերի ուսումնասիրությունների (նաև անտիպ) և այլ նյութերի հիման վրա Յո. Ստրժիգովսկին Վիեննայում 1918-ին հրատարակել է «Հայերի ճարտարապետությունը և Եվրոպան» գերմաներեն երկհատորյակը՝ առաջաբանում նշելով Թորամանյանի մասնակցությունը: 1914-18-ին կորսված (նաև Վիեննայում) հրատարակության պատրաստ Թորամանյանի 10-ից ավելի աշխատություններն ու մեծաթիվ այլ նյութեր հնարավորինս վերականգնվել են «Նյութեր հայկական ճարտարապետության պատմության» (կազմ.՝ Կ. Ղաֆադարյան, [հ.] 1-2, Ե., 1942-48) գրքում: Արլ. Հայաստանի սահմանափակ տարածքի նյութերով Թորամանյանը կարողացել է հայտնագործել հայ ճարարապետության պարբերացումը, ծագման ակունքները, փոխազդեցությունները և զարգացման գրեթե բոլոր փուլերի հատկանիշները, ոճական ամբողջականությունը՝ հայկական ճարտարպատությանը բերելով միջազգային ճանաչում: Նրա գործերը սկզբնաղբյուր են դարձել ուսումնասիրողների համար: ՀՀ ԳԱ 1969-ին սահմանել է Թորամանյանի անվան մրցանակ, որը շնորհվում է հայ ճարտարապետության պատմությանը նվիրված լավագույն աշխատությունների հեղինակներին:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում որպես իգրեկՀայկական ճարտարապետության գիտական ուսումնասիրության հիմնադիրը:**0000-0000թթ.՝ իքս աշխատավայրում Աշխատել է որպես 2իգրեկնախագծող ճարտարապետ:*00001904-0000թթ1912թթ. Անիում մասնակցել է Ն.՝ զեթ աշխատավայրում որպես իգրեկՄառի պեղումներին, ուսումնասիրել ու չափագրել է հուշարձանները, ստեղծել վերակազմության նախագծեր:
Ստեղծագործություններ[խմբագրել]
==Ձեռքբերումներ==
*2008թ1933թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածուՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ:*2009թ1913թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:*2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»արվեստի լավագույն աշխատանքի համար` գլխավոր մրցանակ (Վիեննա):
==Այլ==
*Գրել այլ տեղեկություններ1895թ. մեկնել է Բուլղարիա, որոնք չեն տեղավորվում վերը նշված երեք ենթաբաժինների չափորոշիչների 1900թ.՝ տեղափոխվել Ռումինիա: Եղել է Պարսկաստանում, Սիրիայում, Եգիպտոսում, Հունաստանում, Իտալիայում, 1902թ.՝ Փարիզում, 1903թ. (բանասեր Կ. Բասմաջյանի հետ)՝ Անիում՝ ճարտարապետական հուշարձանների ալբոմ կազմելու մտադրությամբ:*1904թ. գարնանից Թորամանյանը սկսել է Զվարթնոց տաճարի հետազոտությունը, ղեկավարել Խաչիկ վարդապետի նախաձեռնած պեղումները, 1905թ. ավարտել Զվարթնոց եռաստիճան տաճարի վերակազմության նախագիծը՝ հայկական ճարտարապետության ուսումնասիրման բարձրագույն նվաճումը, և հրատարակելով «Զվարթնոց եկեղեցին»՝ հիմք դրել հայակական ճարտարապետական գիտական գրականությանը:*Թորամանյանի աշխատությունները` «էջմիածնի տաճարը», «Տեկորի տաճարը» ըստ 1912թ. Կայսեր, հնագիտության հանձնաժողովի, համաշխարհային ճարտարապետության պատմության մեջառաջ են բերել հեղաշրջում: Եվրոպական գիտությունը, որը չէր ընդունում ինքնուրույն հայկական ճարտարապետության գոյությունը, շնորհիվ Թորամանյանի աշխատությունների՝ ճանաչել է հայ հին ճարտարապետության գոյությունը:*1913թ. Թորամանյանը մասնակցել է Վիեննայի համալսարանի գիտական նստաշրջանին և արվեստի լավագույն աշխատանքի համար արժանացել գլխավոր մրցանակին:
=Նկարներ=
9010.jpg|Ձախից` Նիկողայոս Մառ, Թորոս Թորամանյան, Անի քաղաք, 1903թ.
Images19.jpg
120px-Тороманян.JPG
191919.jpg
10122222.jpg|Թորոս Թորամանյանին նվիրված հուշարձանը, 1985, քանդակագործ՝ Ռուզան Քյուրքչյան, Երևան, Պուշկին փողոց
=Մատենագիտություն=
*[http://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն ԱԹորամանյան Թ. Հ.,Գրքի վերնագիրՆամակներ, կազմեց Ն. Թորամանյան, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:]*[http1968://www.example.org Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիրԶվարթնոց, Պատմաբանասիրական հանդեսԳագկաշեն, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-451984:]
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*[http://www.ysu.am/persons/hy/Toros-Toramanyan ԹՈՐՈՍ ԹՈՐԱՄԱՆՅԱՆ:]
*[http://www.armeniaculture.am/am/Encyclopedia_hay_mshakuyti_hanragitaran_toramanyan_toros ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:]
*[http://www.avproduction.am/?ln=am&page=person&id=1809 ԹՈՐՈՍ ԹՈՐԱՄԱՆՅԱՆ:]
*[http://www.archmuseum.am/?p=1236 Նոր Գիրք:]
*[http://www.historymuseum.am/museum/?id=3&lang=eng History Museum of Armenia.]
*[http://forum.hayastan.com/index.php?showtopic=20087 Զվարթնոց // Звартноц // Zvartnots.]
*[http://hayblog.ru/2007/06/12/kratkiy-istoriko-filosofskiy-analiz-arhitekturyi-hrama-zvartnots-i-ego-arhetipov/ Краткий историко-философский анализ архитектуры храма Звартноц и его архетипов.]
*[http://uaa.am/members/1890-1914/toramanyan-toros-arutyunovich.HTML Тораманян Торос Арутюнович.]
*Հարությունյան Վ. Մ., Թորոս Թորամանյան, Երևան, 1984:
[[Category:Ճարտարապետներ]]