6481
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
| name-fr =
| image = Toramanyan Toros.JPG
| birth-date = 0018.0003.00001864| birth-place = ՔաղաքՇապին-Գարահիսար, Պետություն| death-date = 0001.0003.00001934| death-place = ՔաղաքԵրևան, ՊետությունՀայաստանի Հանրապետություն| description = Համառոտ նկարագրություն, երկու բառովՃարտարապետ:
}}
=Կենսագրություն=
==Կրթություն==
*0000թ. ավարտել է քաղաքի թիվ 00 դպրոցը:
, հայկական ճարտարապետության գիտական ուսումնասիրության հիմնադիրը: ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1933): Սովորել է Կ. Պոլսի
գեղարվ-ից վարժարանի ճարտարապետության բաժնում (1888-93): Աշխատել է որպես նախագծող ճարտարապետ: 1895- ին մեկնել է Բուլղարիա, 1900-ին տեղափոխվել Ռումինիա: Եղել է Պարսկաստանում, Սիրիայում, Եգիպտոսում, Հունաստանում, Իտալիայում, 1902-ին՝ Փարիզում, 1903-ին (բանասեր Կ. Բասմաջյանի հետ)՝ Անիում՝ ճարտարապետական հուշարձանների ալբոմ կազմելու մտադրությամբ: 1904-ի գարնանից Թորամանյանը սկսել է Զվարթնոց տաճարի հետազոտությունը, ղեկավարել Խաչիկ վարդապետի նախաձեռնած պեղումները, 1905-ին ավարտել Զվարթնոց եռաստիճան տաճարի վերակազմության նախագիծը՝ հայկական ճարտարապետության ուսումնասիրման բարձրագույն նվաճումը, և հրատարակելով «Զվարթնոց եկեղեցին» (1905)՝ հիմք դրել հայակական ճարտարապետական գիտական գրականությանը: 1904-12-ին Անիում մասնակցել է Ն. Մառի պեղումներին, ուսումնասիրել ու չափագրել է հուշարձանները, ստեղծել վերակազմության նախագծեր: Թորամանյանի աշխատությունները («էջմիածնի տաճարը», 1909, ռուս., 1910, հայ., «Տեկորի տաճարը», 1911 ևն), ըստ 1912-ի Կայսեր, հնագիտության հանձնաժողովի, համաշխարհային ճարտարապետության պատմության մեջ առաջ են բերել հեղաշրջում: Եվրոպական գիտությունը, որը չէր ընդունում ինքնուրույն հայկական ճարտարապետության գոյությունը, շնորհիվ Թորամանյանի աշխատությունների՝ ճանաչել է հայ հին ճարտարապետության գոյությունը: 1913-ին Թորամանյանը մասնակցել է Վիեննայի համալսարանի գիտական նստաշրջանին և արվեստի լավագույն աշխատանքի համար արժանացել գլխավոր մրցանակին: Նրա
Մարտիրոս Սարյան - Ճարտարապետ Թորոս Թորամանյանի դիմանկարը
ուղարկած 1000-ից ավելի գծագրերի ուսումնասիրությունների (նաև անտիպ) և այլ նյութերի հիման վրա Յո. Ստրժիգովսկին Վիեննայում 1918-ին հրատարակել է «Հայերի ճարտարապետությունը և Եվրոպան» գերմաներեն երկհատորյակը՝ առաջաբանում նշելով Թորամանյանի մասնակցությունը: 1914-18-ին կորսված (նաև Վիեննայում) հրատարակության պատրաստ Թորամանյանի 10-ից ավելի աշխատություններն ու մեծաթիվ այլ նյութեր հնարավորինս վերականգնվել են «Նյութեր հայկական ճարտարապետության պատմության» (կազմ.՝ Կ. Ղաֆադարյան, [հ.] 1-2, Ե., 1942-48) գրքում: Արլ. Հայաստանի սահմանափակ տարածքի նյութերով Թորամանյանը կարողացել է հայտնագործել հայ ճարարապետության պարբերացումը, ծագման ակունքները, փոխազդեցությունները և զարգացման գրեթե բոլոր փուլերի հատկանիշները, ոճական ամբողջականությունը՝ հայկական ճարտարպատությանը բերելով միջազգային ճանաչում: Նրա գործերը սկզբնաղբյուր են դարձել ուսումնասիրողների համար: ՀՀ ԳԱ 1969-ին սահմանել է Թորամանյանի անվան մրցանակ, որը շնորհվում է հայ ճարտարապետության պատմությանը նվիրված լավագույն աշխատությունների հեղինակներին:
==Աշխատանքային գործունեություն==
*[http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1181 Թորամանյան Թորոս - Հայկական Հանրագիտարան:]
*[http://www.avproduction.am/?ln=am&page=person&id=1809 ԹՈՐՈՍ ԹՈՐԱՄԱՆՅԱՆ:]
*[http://www.archmuseum.am/?p=1236 Նոր Գիրք:]
[[Category:թեգ1]] [[Category:թեգ2Ճարտարապետներ]]