6481
edits
Changes
Առանց խմբագրման ամփոփման
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Surname NameToramanyan Toros
| name-fr =
| image = Toramanyan Toros.JPG
| birth-date = 18.03.1864
| birth-place = Շապին-Գարահիսար, Արևմտյան Հայաստան
| death-date = 01.03.1934
| death-place = Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 0000թ1864թ. ամիս մարտի 18-ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանումԱրևմտյան Հայաստանի Շապին-Գարահիսար քաղաքում:
Մահացել է 0000թ1934թ. ամիս մարտի 1-ին Երկրի անվանում, քաղաքի կամ գյուղի անվանումԽորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:
==Կրթություն==
*1888-1893թթ. ովորել է Կոստանդնուպոլսի գեղարվեստներից վարժարանի ճարտարապետության բաժնում:
Նրա ուղարկած 1000-ից ավելի գծագրերի ուսումնասիրությունների (նաև անտիպ) և այլ նյութերի հիման վրա Յո. Ստրժիգովսկին Վիեննայում 1918-ին հրատարակել է «Հայերի ճարտարապետությունը և Եվրոպան» գերմաներեն երկհատորյակը՝ առաջաբանում նշելով Թորամանյանի մասնակցությունը: 1914-18-ին կորսված (նաև Վիեննայում) հրատարակության պատրաստ Թորամանյանի 10-ից ավելի աշխատություններն ու մեծաթիվ այլ նյութեր հնարավորինս վերականգնվել են «Նյութեր հայկական ճարտարապետության պատմության» (կազմ.՝ Կ. Ղաֆադարյան, [հ.] 1-2, Ե., 1942-48) գրքում: Արլ. Հայաստանի սահմանափակ տարածքի նյութերով Թորամանյանը կարողացել է հայտնագործել հայ ճարարապետության պարբերացումը, ծագման ակունքները, փոխազդեցությունները և զարգացման գրեթե բոլոր փուլերի հատկանիշները, ոճական ամբողջականությունը՝ հայկական ճարտարպատությանը բերելով միջազգային ճանաչում: Նրա գործերը սկզբնաղբյուր են դարձել ուսումնասիրողների համար: ՀՀ ԳԱ 1969-ին սահմանել է Թորամանյանի անվան մրցանակ, որը շնորհվում է հայ ճարտարապետության պատմությանը նվիրված լավագույն աշխատությունների հեղինակներին:
*1904-1912թթ. Անիում մասնակցել է Ն. Մառի պեղումներին, ուսումնասիրել ու չափագրել է հուշարձանները, ստեղծել վերակազմության նախագծեր:
===Ստեղծագործություններ[խմբագրել]===*«Զվարթնոց եկեղեցին» (, 1905),:*«Էջմիածնի տաճարը» (, 1909),:«Տեկորի տաճարը» (, 1911)։:
Թ. Թորամանյանի ստեղծած նյութերով՝
*1904թ. գարնանից Թորամանյանը սկսել է Զվարթնոց տաճարի հետազոտությունը, ղեկավարել Խաչիկ վարդապետի նախաձեռնած պեղումները, 1905թ. ավարտել Զվարթնոց եռաստիճան տաճարի վերակազմության նախագիծը՝ հայկական ճարտարապետության ուսումնասիրման բարձրագույն նվաճումը, և հրատարակելով «Զվարթնոց եկեղեցին»՝ հիմք դրել հայակական ճարտարապետական գիտական գրականությանը:
*Թորամանյանի աշխատությունները` «էջմիածնի տաճարը», «Տեկորի տաճարը» ըստ 1912թ. Կայսեր, հնագիտության հանձնաժողովի, համաշխարհային ճարտարապետության պատմության մեջ առաջ են բերել հեղաշրջում: Եվրոպական գիտությունը, որը չէր ընդունում ինքնուրույն հայկական ճարտարապետության գոյությունը, շնորհիվ Թորամանյանի աշխատությունների՝ ճանաչել է հայ հին ճարտարապետության գոյությունը:
*1913թ. Արևելյան Հայաստանի սահմանափակ տարածքի նյութերով Թորամանյանը մասնակցել կարողացել է Վիեննայի համալսարանի գիտական նստաշրջանին հայտնագործել հայ ճարարապետության պարբերացումը, ծագման ակունքները, փոխազդեցությունները և արվեստի զարգացման գրեթե բոլոր փուլերի հատկանիշները, ոճական ամբողջականությունը՝ հայկական ճարտարպատությանը բերելով միջազգային ճանաչում: Նրա գործերը սկզբնաղբյուր են դարձել ուսումնասիրողների համար:*ՀՀ ԳԱ 1969թ. սահմանել է Թորամանյանի անվան մրցանակ, որը շնորհվում է հայ ճարտարապետության պատմությանը նվիրված լավագույն աշխատանքի համար արժանացել գլխավոր մրցանակինաշխատությունների հեղինակներին:
=Նկարներ=
*[http://uaa.am/members/1890-1914/toramanyan-toros-arutyunovich.HTML Тораманян Торос Арутюнович.]
*Հարությունյան Վ. Մ., Թորոս Թորամանյան, Երևան, 1984:
*Յո. Ստրժիգովսկի. «Հայերի ճարտարապետությունը և Եվրոպան»,
*Կ. Ղաֆադարյան. «Նյութեր հայկական ճարտարապետության պատմության»։
[[Category:Ճարտարապետներ]]
