6701
edits
Changes
Նոր էջ «{{Person | name-am = Գրիգորյան Սամվել Սամվելի | name-am-aliases = | name-ru = Григорян Самвел Самвелович | name-ru-...»:
{{Person
| name-am = Գրիգորյան Սամվել Սամվելի
| name-am-aliases =
| name-ru = Григорян Самвел Самвелович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Grigoryan Samvel
| name-fr =
| image = Grigoryan Samvel Samvel.png
| birth-date = 18.03.1929
| birth-place = Գիշի, ԼՂԻՄ
| death-date =
| death-place =
| description = Մեխանիկոս, մաթեմատիկոս:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1929թ. մարտի 18-ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի Մարտունու շրջանի Գիշի գյուղում:
==Կրթություն==
*Սովորել է Հադրութի միջնակարգ դպրոցում:
*1948թ. ոսկե մեդալով ավարտել է Բաքվի թիվ 164 միջնակարգ դպրոցը:
*1953թ. գերազանց ավարտել է Մոսկայի պետական համալսարանի (ՄՊՀ) մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետը:
*1956թ. ավարտել է ՄՊՀ մեխանիկա-մաթեմատիկայի ֆակուլտետի ասպիրանտուրան (ղեկավար՝ ակադեմիկոս Լ.Ի. Սեդով):
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1956թ.-ից աշխատել է ՄՊՀ-ում:
*1959թ.-ից՝ ՄՊՀ Մեխանիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
**1962-1981թթ.՝ փոխտնօրեն:
**1981-1992թթ. և 2001թ.-ից՝ բնական շարժընթացների մեխանիկայի բաժնի վարիչ:
**1992-2001թթ.՝ տնօրեն:
*1990-1995թթ.՝ ՀՀ ԳԽ պատգամավոր:
*Դասախոսել է ՄՊՀ-ում, Մոսկվայի ֆիզտեխնիկական ինստիտուտում, ԱՄՆ, Չինաստանի, Իսրայելի, Չեխոսլովակիայի, Լեհաստանի և այլ համալսարաններում:
==Ձեռքբերումներ==
*1965թ.՝ ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր:
*1968թ.՝ պրոֆեսոր:
*1997թ.՝ ՄՊՀ վաստակավոր պրոֆեսոր:
*2000թ.՝ ՌԳԱ ակադեմիկոս:
===Նախագահություններ===
*Մոսկվայի հայ համայնքի միության հիմնադիր-նախագահ:
*Մոսկվայի հայերի տարածաշրջանային մշակութային ինքնավարության նախագահ:
===Անդամություններ===
*1972թ.՝ Տեսական և կիրառակա մեխանիկայի ԽՍՀՄ (ապա՝ ՌԴ) ազգային կոմիտեի անդամ:
*1972թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի թղթակից անդամ:
*1976թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի անդամ:
*1987թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ:
*1993թ.՝ Ռուսաստանի հրթիռային և հրետանային գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
*1993թ.՝ Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
*1995թ.՝ Ուկրաինայի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
*1995թ.՝ Տեղեկատվայնացման ակադեմիայի անդամ:
*1999թ.՝ Աշխարհի ժողովուրդների հոգևոր միասնության միջազգային ակադեմիայի անդամ:
*2000թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ:
*2005թ.՝ Ռուսաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
*Կիրառական մաթենատիկայի և մեխանիկայի միջազգային ընկերակցության անդամ:
*«Կիրառական մաթեմատիկա և մեխանիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
*«Կիրառական մեխանիկա և տեխնիկական ֆիզիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
*Ռուսաստանի ազգային միավորումների կոնգրեսի համահիմնադիր-նախագահության անդամ:
*Եվրոպայի հայերի միավորումների ընկերակցության անդամ:
*Ռուսաստանի հայերի միության (ՌՀՄ) և Հայերի համաշխարհային կոնգրեսի համահիմնադիր-խորհրդի անդամ:
===Պարգևներ===
*1960թ.՝ «Չին-ռուսական բարեկամություն» մեդալ:
*1967թ.՝ ՄՊՀ Մ.Վ. Լոմոնոսովի անվան մրցանակ:
*1970թ.՝ Ս.Ա. Չապլիգենի անվան մրցանակ:
*1985թ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի մրցանակ:
*1986թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մ.Ա. Լավրենտևի անվան ոսկե մեդալ և մրցանակ:
*1991թ.՝ Ուկրաինայի Պետական մրցանակ:
*2000թ.՝ Ռուսաստանի բնական ԳԱ «Գիտության և արվեստի ասպետ» և մեդալ:
*2000թ.՝ ՀՀ ԳԱ անդամ:
*2002թ.՝ ՌՀՄ «Արծաթե խաչ» շքանշան նվաճումների համար:
*2004թ.՝ Ս.Ն. Ֆեոդորովի անվան մրցանակ:
*«Մեծն Եկատերինա» եվրոպական շքանշան:
==Այլ==
*Հայրը՝ Սամվել Ալեքսանդրի Տեր-Գրիգորյանցը, գյուղատնտես և ուսուցիչ էր: Մայրը՝ Սիրան Միքայելի Մանվելյանը, նույնպես գյուղատնտես է և Բաքվի հայկական դպրոցների ռուսաց լեզվի ուսուցիչ: Կինը՝ Մարինե Աշոտովնան, դաշնակահարուհի և կոնցերմայստեր է, աշխատել է Գնեսինների անվան երաժշտական ակադեմիայում: Աղջիկաը՝ Սուսաննա Գրիգորյանը, ջութակահարուհի է: Որդիներն են Լեվը՝ ֆիզիկոս, և Դավիթը՝ իրավաբան:
*Բնահողերի և ապարների մեխանիկայի ժամանակակից տեսության հիմնադիրներից է:
*Աշխատանքները վերաբերում են հոծ միջավայրի (հիդրո-, աերո- և գազադինամիկա, առաձգա-պլաստիկական գործընթացների մեխանիկա), բնահողերի և ապարների, պայթյունների, բնական շարժընթացների (լանջային շարժընթացներ՝ սառցադաշտերի, ձնահոսքերի, սելավների և լեռնային փլուզումների, սողանքների, երկրաշարժերի, խոշորաչափ ծանծաղ, ջրավազաններում հոսքերի դինամիկայի, մոլորակների և Արեգակի հետ երկնային մարմինների՝ աստղակերպերի ու կոմետների միջուկների բախմանն ուղեկցող գործընթացների մեխանիկա), նավթա-գազարդյունահանման գործընթացներին, սպորտի մեխանիկային, կենսամեխանիկային ու նոր նյութերի (կավէլաստ) սինթեզի հարցերին:
*1990-ական թթ. սկսած ծավալել է նաև ակտիվ հասարակական գործունեություն:
*Ավելի քան 300 գիտական աշխատությունների հեղինակ է:
=Նկարներ=
<gallery>
Grigoryan Samvel Samvel 01.png
Grigoryan Samvel Samvel 02.png
Grigoryan Samvel Samvel 03.jpg|Նկարիչ Բաղդասարովի հետ
</gallery>
=Մատենագիտություն=
*Григорян С.С., Аэромеханика сверхзвукового обтекания тел вращения степенной формы, 1975 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Механика ледников, 1977 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Количественная теория геокриологического режима, 1978 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Гляциология и механика грунтов, 1982 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Возникновение оползней, селей и лавин. Инженерная защита территорий, 1987 (համահեղինակ).
===Դեսերտացիաներ===
*Григорян С.С., Некоторые задачи гидродинамики тонких тел: дис... канд. физ.- мат. н. 1957.
*Григорян С.С., Исследования по механике грунтов: дис... док. физ.- мат. н. 1965.
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
*Ноев Ковчег. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. № 01 (83) Январь 2004.
*Большая русская биографическая энциклопедия. (3 CD).
*[http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/cgi-bin/library.cgi?e=d-01000-00---off-0academic--00-1----0-10-0---0---0direct-10---4------%2e%2e-0-0l--11-cs-50---20-about---00-3-1-00-0--4--0--0-0-11-10-0utfZz-8-00&a=d&c=academic&cl=CL2&d=HASH010c9608a73f8785b3dc6025.1 Սամվել Գրիգորյան կյանքի և գործունեության համառոտ ակնարկ::]
*[http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=688&lang=arm Սամվել Գրիգորյան, ՀՀ ԱԺ պաշտոնական կայք:]
*[http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-828.ln-ru Григорян Самвел Самвелович, РАН.]
*[http://grigorian.imec.msu.ru/ академик Российской академии наук Самвел Самвелович Григорян.]
*[http://getmedia.msu.ru/newspaper/newspaper/4117/all/nauka.htm Должно быть и научное объяснение... (К 75-летию ученого-механика Самвела Григоряна).]
*[http://www.armeniaonline.ru/article.php/1845 Григорян Самвел Самвелович, ArmeniaOnline.]
*[http://nashasreda.ru/armyane-v-raketnoj-texnike-kosmonavtike/ Армяне в ракетной технике, космонавтике и артиллерии...]
[[Category:Մեխանիկոսներ]] [[Category:Մաթեմատիկոսներ]] [[Category:Գիտնականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]]
| name-am = Գրիգորյան Սամվել Սամվելի
| name-am-aliases =
| name-ru = Григорян Самвел Самвелович
| name-ru-aliases =
| name-lat =
| name-en = Grigoryan Samvel
| name-fr =
| image = Grigoryan Samvel Samvel.png
| birth-date = 18.03.1929
| birth-place = Գիշի, ԼՂԻՄ
| death-date =
| death-place =
| description = Մեխանիկոս, մաթեմատիկոս:
}}
=Կենսագրություն=
Ծնվել է 1929թ. մարտի 18-ին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի Մարտունու շրջանի Գիշի գյուղում:
==Կրթություն==
*Սովորել է Հադրութի միջնակարգ դպրոցում:
*1948թ. ոսկե մեդալով ավարտել է Բաքվի թիվ 164 միջնակարգ դպրոցը:
*1953թ. գերազանց ավարտել է Մոսկայի պետական համալսարանի (ՄՊՀ) մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետը:
*1956թ. ավարտել է ՄՊՀ մեխանիկա-մաթեմատիկայի ֆակուլտետի ասպիրանտուրան (ղեկավար՝ ակադեմիկոս Լ.Ի. Սեդով):
==Աշխատանքային գործունեություն==
*1956թ.-ից աշխատել է ՄՊՀ-ում:
*1959թ.-ից՝ ՄՊՀ Մեխանիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:
**1962-1981թթ.՝ փոխտնօրեն:
**1981-1992թթ. և 2001թ.-ից՝ բնական շարժընթացների մեխանիկայի բաժնի վարիչ:
**1992-2001թթ.՝ տնօրեն:
*1990-1995թթ.՝ ՀՀ ԳԽ պատգամավոր:
*Դասախոսել է ՄՊՀ-ում, Մոսկվայի ֆիզտեխնիկական ինստիտուտում, ԱՄՆ, Չինաստանի, Իսրայելի, Չեխոսլովակիայի, Լեհաստանի և այլ համալսարաններում:
==Ձեռքբերումներ==
*1965թ.՝ ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր:
*1968թ.՝ պրոֆեսոր:
*1997թ.՝ ՄՊՀ վաստակավոր պրոֆեսոր:
*2000թ.՝ ՌԳԱ ակադեմիկոս:
===Նախագահություններ===
*Մոսկվայի հայ համայնքի միության հիմնադիր-նախագահ:
*Մոսկվայի հայերի տարածաշրջանային մշակութային ինքնավարության նախագահ:
===Անդամություններ===
*1972թ.՝ Տեսական և կիրառակա մեխանիկայի ԽՍՀՄ (ապա՝ ՌԴ) ազգային կոմիտեի անդամ:
*1972թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի թղթակից անդամ:
*1976թ.՝ Տիեզերագնացության ակադեմիայի անդամ:
*1987թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ:
*1993թ.՝ Ռուսաստանի հրթիռային և հրետանային գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
*1993թ.՝ Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի անդամ:
*1995թ.՝ Ուկրաինայի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
*1995թ.՝ Տեղեկատվայնացման ակադեմիայի անդամ:
*1999թ.՝ Աշխարհի ժողովուրդների հոգևոր միասնության միջազգային ակադեմիայի անդամ:
*2000թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ:
*2005թ.՝ Ռուսաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի անդամ:
*Կիրառական մաթենատիկայի և մեխանիկայի միջազգային ընկերակցության անդամ:
*«Կիրառական մաթեմատիկա և մեխանիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
*«Կիրառական մեխանիկա և տեխնիկական ֆիզիկա» (ռուսերեն) գիտական հանդեսի խմբագրական խորհրդի անդամ:
*Ռուսաստանի ազգային միավորումների կոնգրեսի համահիմնադիր-նախագահության անդամ:
*Եվրոպայի հայերի միավորումների ընկերակցության անդամ:
*Ռուսաստանի հայերի միության (ՌՀՄ) և Հայերի համաշխարհային կոնգրեսի համահիմնադիր-խորհրդի անդամ:
===Պարգևներ===
*1960թ.՝ «Չին-ռուսական բարեկամություն» մեդալ:
*1967թ.՝ ՄՊՀ Մ.Վ. Լոմոնոսովի անվան մրցանակ:
*1970թ.՝ Ս.Ա. Չապլիգենի անվան մրցանակ:
*1985թ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի մրցանակ:
*1986թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մ.Ա. Լավրենտևի անվան ոսկե մեդալ և մրցանակ:
*1991թ.՝ Ուկրաինայի Պետական մրցանակ:
*2000թ.՝ Ռուսաստանի բնական ԳԱ «Գիտության և արվեստի ասպետ» և մեդալ:
*2000թ.՝ ՀՀ ԳԱ անդամ:
*2002թ.՝ ՌՀՄ «Արծաթե խաչ» շքանշան նվաճումների համար:
*2004թ.՝ Ս.Ն. Ֆեոդորովի անվան մրցանակ:
*«Մեծն Եկատերինա» եվրոպական շքանշան:
==Այլ==
*Հայրը՝ Սամվել Ալեքսանդրի Տեր-Գրիգորյանցը, գյուղատնտես և ուսուցիչ էր: Մայրը՝ Սիրան Միքայելի Մանվելյանը, նույնպես գյուղատնտես է և Բաքվի հայկական դպրոցների ռուսաց լեզվի ուսուցիչ: Կինը՝ Մարինե Աշոտովնան, դաշնակահարուհի և կոնցերմայստեր է, աշխատել է Գնեսինների անվան երաժշտական ակադեմիայում: Աղջիկաը՝ Սուսաննա Գրիգորյանը, ջութակահարուհի է: Որդիներն են Լեվը՝ ֆիզիկոս, և Դավիթը՝ իրավաբան:
*Բնահողերի և ապարների մեխանիկայի ժամանակակից տեսության հիմնադիրներից է:
*Աշխատանքները վերաբերում են հոծ միջավայրի (հիդրո-, աերո- և գազադինամիկա, առաձգա-պլաստիկական գործընթացների մեխանիկա), բնահողերի և ապարների, պայթյունների, բնական շարժընթացների (լանջային շարժընթացներ՝ սառցադաշտերի, ձնահոսքերի, սելավների և լեռնային փլուզումների, սողանքների, երկրաշարժերի, խոշորաչափ ծանծաղ, ջրավազաններում հոսքերի դինամիկայի, մոլորակների և Արեգակի հետ երկնային մարմինների՝ աստղակերպերի ու կոմետների միջուկների բախմանն ուղեկցող գործընթացների մեխանիկա), նավթա-գազարդյունահանման գործընթացներին, սպորտի մեխանիկային, կենսամեխանիկային ու նոր նյութերի (կավէլաստ) սինթեզի հարցերին:
*1990-ական թթ. սկսած ծավալել է նաև ակտիվ հասարակական գործունեություն:
*Ավելի քան 300 գիտական աշխատությունների հեղինակ է:
=Նկարներ=
<gallery>
Grigoryan Samvel Samvel 01.png
Grigoryan Samvel Samvel 02.png
Grigoryan Samvel Samvel 03.jpg|Նկարիչ Բաղդասարովի հետ
</gallery>
=Մատենագիտություն=
*Григорян С.С., Аэромеханика сверхзвукового обтекания тел вращения степенной формы, 1975 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Механика ледников, 1977 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Количественная теория геокриологического режима, 1978 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Гляциология и механика грунтов, 1982 (համահեղինակ).
*Григорян С.С., Возникновение оползней, селей и лавин. Инженерная защита территорий, 1987 (համահեղինակ).
===Դեսերտացիաներ===
*Григорян С.С., Некоторые задачи гидродинамики тонких тел: дис... канд. физ.- мат. н. 1957.
*Григорян С.С., Исследования по механике грунтов: дис... док. физ.- мат. н. 1965.
=Տե՛ս նաև=
*Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
*Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
*Ноев Ковчег. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. № 01 (83) Январь 2004.
*Большая русская биографическая энциклопедия. (3 CD).
*[http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/cgi-bin/library.cgi?e=d-01000-00---off-0academic--00-1----0-10-0---0---0direct-10---4------%2e%2e-0-0l--11-cs-50---20-about---00-3-1-00-0--4--0--0-0-11-10-0utfZz-8-00&a=d&c=academic&cl=CL2&d=HASH010c9608a73f8785b3dc6025.1 Սամվել Գրիգորյան կյանքի և գործունեության համառոտ ակնարկ::]
*[http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=688&lang=arm Սամվել Գրիգորյան, ՀՀ ԱԺ պաշտոնական կայք:]
*[http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-828.ln-ru Григорян Самвел Самвелович, РАН.]
*[http://grigorian.imec.msu.ru/ академик Российской академии наук Самвел Самвелович Григорян.]
*[http://getmedia.msu.ru/newspaper/newspaper/4117/all/nauka.htm Должно быть и научное объяснение... (К 75-летию ученого-механика Самвела Григоряна).]
*[http://www.armeniaonline.ru/article.php/1845 Григорян Самвел Самвелович, ArmeniaOnline.]
*[http://nashasreda.ru/armyane-v-raketnoj-texnike-kosmonavtike/ Армяне в ракетной технике, космонавтике и артиллерии...]
[[Category:Մեխանիկոսներ]] [[Category:Մաթեմատիկոսներ]] [[Category:Գիտնականներ]] [[Category:Հասարակական գործիչներ]]
