Գուրգեն Մահարի

Hayazg-ից
Աճեմյան Գուրգեն Գրիգորի
580776 485176031544838 707429706 n5.jpg
Այլ անուններ: Մահարի Գուրգեն
Անգլերեն: Mahari Gurgen
Հայերեն: Աճեմյան Գուրգեն Գրիգորի
Ծննդյան տարեթիվը: 01.08.1903
Ծննդավայրը: Վան, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը: 16.07.1969
Մահվան վայրը: Պալանգա, Լիտվա
Համառոտ տվյալներ:
Բանաստեղծ, գրող, արձակագիր, գրականագետ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1903թ. օգոստոսի 1-ին Արևմտյան Հայաստանի (այժմ` Թուրքիա) Վան քաղաքում:

Կրթություն

  • Սովորել է «Նորաշեն» և «Երամյան» վարժարաններում:
  • Երևանի պետական համալսարանի պատմա-լեզվագրական ֆակուլտետում:

Ստեղծագործական գործունեություն

  • Մահարին իր գրական կյանքը սկսել է բանաստեղծություններով «Տիտանիկ» (1926), «Բարդիները» (1927) և մասնավորապես նրան գրական ճանաչում է բերել «Մրգահաս» (1937) ժողովածուն, որտեղ զետեղված էին բալլադներ և պոեմներ:
  • Արձակ սկսել է գրել 1920-ական թթ. վերջից, որի արդյունքում 1929թ. լույս է տեսել նրա «Սիրո, խանդի ու Նիցցայի պարտիզանների մասին», իսկ 1931թ.` «Զիգզագներում» պատմվածքների ժողովածուները:
  • «Մանկություն» (1928), «Պատանեկություն» (1929-1930), «Երիտասարդության սեմին» (գրել է երկրորդ աքսորի տարիներին` 1952-1955թթ-ին) եռագրությունը ներկայացնում են Մահարու անհատական-անձնական կյանքի վերապրումները:
  • 1950-ական թթ. Մահարու ստեղծագործական կյանքը նոր թափ ստացավ, երբ լույս տեսան «Հնձաններ» (1959) բնաստեղծությունների, «Լռության ձայնը» (1962) պատմվածքների ժողովածուները և «Այրվող այգեստաններ» (1966) վեպը:

Ձեռքբերումներ

  • 1965թ.՝ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ:
  • Մահարին «Ծաղկած փշալարեր» վիպակի համար հետմահու արժանացել է Պետական մրցանակի:

Այլ

  • Գ. Մահարին դեռ 8 տարեկան էր, երբ նրա քեռին իբր թե պատահական արձակված կրակոցից սպանում է հորը։
  • 1915թ. Արևելյան Հայաստան գաղթի ճանապարհին պատանի Գուրգենի քեռին լքում է սեփական մորը, քրոջն ու քրոջ ընտանիքին՝ նրանց թողնելով բախտի քմահաճույքին, մահանում է Գուրգենի տատը, իսկ շատ չանցած` նա կորցնում է նաև իր հարազատներին և այլ փախստականների հետ փախչում է Արևելյան Հայաստան:
  • 1915թ.-ից ապաստանել է Դիլիջանիև Երևանի որբանոցներում, որտեղ էլ ծանոթացել է Եղիշե Չարենցի հետ:
  • 1917թ.-ից սկսում է Մահարու ստեղծագործական կենսագրությունը, երբ Երևանի «Աշխատանք» թերթում տպագրվում է նրա առաջին բանաստեղծությունը` Գ. Արփունի ստորագրությամբ:
  • 1918թ.-ից բանաստեղծություններ է տպել «Աշխատանք», «Վան-Տոսպ» և այլ թերթերում:
  • 1936թ. ձերբակալվել է, իսկ 1947թ.-ի օգոստոսի 20-ին ազատվել աքսորից, վերադարձել Երևան, ուր կինն արդեն իրենից հրաժարվել էր, իսկ մայրը` մահացել:
  • 1934 թվականից ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ է դարձել:
  • 1949թ. նոյեմբերին Գ. Մահարին, որպես անբարեհույս տարր, կրկին աքսորվել է Սիբիր, բայց այս անգամ որպես ազատ աքսորյալ, ոչ որպես կալանավոր և 1954թ. ամռանը ազատվել է ու վերադարձել Երևան:
  • Երկրորդ աքսորի ժամանակ նա ծանոթացել է իր երկրորդ կնոջ՝ լիտվուհի Անտոնինա Պովիլայտիտեյի հետ և հենց աքսորավայրում էլ` 1952 թ., նրանք ամուսնացել են, ունեցել երկու զավակ՝ աղջիկ և տղա:
  • 1969թ. հուլիսի 16-ին Պալանագայում վախճանվել է, կիսատ թողնելով «Երիտասարդություն», «Քաջ Նազար» վեպերը, և թաղվել է Երևանում:
  • Գուրգեն Մահարու անունն է կրում Երևանի Էրեբունի վարչական շրջանի փողոցներից մեկը, Երևանի №176 հիմնական դպրոցը։

Մեջբերումներ Գուրգեն Մահարու մասին

  • Պայծառ է մեր երկրի գալիքը. Օ, բերրի հերկերի գուսան: Թող հավետ ապրի այս ծաղիկը Մեր դաշտերում բուսած: Եղիշե Չարենց
  • Եվ վերջապես մի այլ բանաստեղծ, որից առավել քանքարավոր ոչ ոք չի նկարագրել բարդիները, լուսինը, ջրերի երգեցիկ զրույցը... Ակսել Բակունց
  • ...Մահարին գրեց մեր պետական լեզվի ճկունությամբ, բայց, ըստ էության, իր արյունին մեջ ուներ ժառանգություն մը արևմտահայ լեզվին, որուն երանգները մտել էին Իսհակյանի և Վահրամ Փափազյանի գործերուն մեջ: Մահարու արձակում կա թառային երանգների անշոշափելի ճշգրտություն մը: Նա գրող մըն է, որ, ես կհավատամ, կապրի այնքան, որքան ատեն մեսրոպատառ գրերուն վրա ճակատ մը կհակվի, որքան ատեն հայ ոգիին գեղեցկությունները փտրող հոգիներ կգտնվեն... Վահան Տերյան
  • Չնայած վայրիվերումներին` համառ մի բան կա Գուրգեն Մահարու կյանքի ու խառնվածքի մեջ: Ինչքան էլ մակերեսին այս ու այն կողմ տարուբերվեին ալիքներ, այնտեղ` խորքում, Մահարին հավատարիմ մնաց իրեն, իր շեշտված անհատականությանը, իր բանաստեղծական տարերքին.. Սիլվա Կապուտիկյան
  • Մահարին սկզբից մինչև վերջ մնաց նույն լավատես մարդը: Նրա շրթունքները երբեք չընտելացան անեծքի խոսքերին... Նա անմիջապես մտավ կյանքի հորձանուտի մեջ և գրեց իր կյանքի վեպը: Ես խորապես զգում եմ նրա բացակայությունը և խոնարհվում նրա հիշատակի առջև: Հրաչյա Հովհաննիսյան


Նկարներ

Տեսանյութեր

Մատենագիտություն

Ժողովածուներ

  • Մահարի Գ., Արտամետյան գիշերներ, 1922:
  • Մահարի Գ., Ծովի երգեր:
  • Մահարի Գ., Սիրո, խանդի ու Նիցցայի պարտիզանների մասին, 1929:
  • Մահարի Գ., Զիգզագներում, 1931:
  • Մահարի Գ., Մրգահաս, 1937:
  • Մահարի Գ., Անդունդն ի վեր:
  • Մահարի Գ., Անանձնական:
  • Մահարի Գ., Հնձաններ, 1959:
  • Մահարի Գ., Լռության ձայնը, 1962:

Գրքույկներ

  • Մահարի Գ., Տիտանիկ,1924:
  • Մահարի Գ., Երկու պոեմ, 1926:
  • Մահարի Գ., Բարդիներ, 1927:
  • Մահարի Գ., Չարենց-նամե, 1968:
  • Մահարի Գ., Այս հմուտ, հանճարեղ լոռեցին:

Վեպեր

  • Մահարի Գ.,Մանկություն:
  • Մահարի Գ., Պատանեկություն, 1929-1930:
  • Մահարի Գ., Այրվող այգեստաններ, 1966:
  • Մահարի Գ., Ծաղկած փշալարեր:


Տե՛ս նաև