Նուպարյան Մեսրոպ Հովհաննեսի

Նուպարյան Մեսրոպ Հովհաննեսի
Нупарян Месроп Оганесович
Անգլերեն:	Nuparyan Mesrop
Հայերեն:	Նուպարյան Մեսրոպ Հովհաննեսի
Ծննդյան տարեթիվը:	13.12.1842
Ծննդավայրը:	Զմյուռնիա, Թուրքիա
Մահվան տարեթիվը:	04.12.1929
Մահվան վայրը:	Մարսել, Ֆրանսիա
Համառոտ տվյալներ: Թարգմանիչ, բառարանագիր, հրապարակախոս:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1842թ. դեկտեմբերի 3-ին Թուրքիայի Զմյուռնիա քաղաքում:

Մահացել է 1929թ. ապրիլի 4-ին Ֆրանսիայի Մարսել քաղաքում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1855թ. մասնակցել «Երկասեր» մանկական հանդեսի հիմնադրմանը:
• Հրապարակախոսական և գիտական հոդվածներով աշխատակցել է արևելահայ և սփյուռքահայ մամուլին:

Ձեռքբերումներ

• 1913թ.՝ Ֆրանսիական ակադեմիայի պաշտոնակալ:

Այլ

• Առաջին թարգմանությունները տպագրել է «Արշալույս Արարատյան» թերթում:
• «Ծաղիկ», «Արևելյան մամուլ», «Մետեորա», «Հայ գրականություն», «Հայաստանի կոչնակ» և այլ պարբերականներում առաջ է քաշել հայ ժողովրդի ազգային զարթոնքի և առաջադիմության հարցեր:
• Պրոպագանդել է Սովետական Հայաստանի նվաճումները, կոչ արել նպաստելու նրա տնտեսական շինարարությանը:
• «Իմ մանկական հիշատակներես» հուշագրությունները հիմնականում նվիրված են Մեսրոպյան վարժարանին, արևմտահայ առանձին գործիչների (Ա․ Փափազյան, Հ․ Տետեյան, Գ․ Կոստանյան և ուրիշներ):
• Մեծ է Նուպարյանի վաստակը հայ բառարանագրության մեջ:
• Նուպարյան ստեղծել է 5000-6000 նոր բառեր, որոնցից շատերը քաղաքացիություն են ստացել: Բառարաններն ունեն ասացվածքների, աշխարհագրական ու դիցաբանական անունների հավելումներ:

Մատենագիտություն

• Նուպարյան Մ., Իմ մանկական հիշատակներես, «Արևելյան մամուլ», հուշագրություններ, 1893-1894:

Բառարաններ

• Նուպարյան Մ., Բառարան ֆրանսերէն-հայերէն աշխարհիկ, 1889, 2 հրտ.՝ 1892, վերատպություն՝ 1955:
• Նուպարյան Մ., Առձեռն բառարան ֆրանսերէն-հայ աշխարհիկ ,1911:
• Նուպարյան Մ., Գրպանի բառարան ֆրանսերէն-հայերէն, 1928:

Թարգմանություններ

• 1877թ. հայերեն է թարգմանել «Մարսելյեզը»:
• Ֆ․ Շատոբրիան, «Ոգի քրիստոնեության», 1862:
• Ռասին, «Դատասերք», 1863:
• Վ․ Հյուգո, «Նոտր-Դամ Փարիզի», Հյուգո 1-3, 1871-1872:
• Ժ․ Մոլիեր, «Կատակերգք», հ․ 1- 2, 1905:
• Ֆ․ Նանսեն, «Դեպի բևեռ», 1906:
• Յո․ Գյոթե, «Ֆաուստ»՝ «Մետեորայում», 1880- 1881, առանձին գրքով՝ 1909:
• Վ․ Շեքսպիր, «Ռոմեո և Ջուլիետ», 1912:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
• Հակոբյան Մ. Ն., Զմյուռնահայ մտավորականներ Գրիգոր Մսերյանը և Մեսրոպ Նուպարյանը, Երևան, 1961:
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նուպարյան Մեսրոպ: