Էլիբեկյան Ռոբերտ Վաղարշակի

Hayazg-ից
Էլիբեկյան Ռոբերտ Վաղարշակի
Элибекян Роберт Вагаршакович
Robert Elibekyan, Artist.jpg
Անգլերեն: Elibekyan Robert
Հայերեն: Էլիբեկյան Ռոբերտ Վաղարշակի
Ծննդյան տարեթիվը: 21.04.1941
Ծննդավայրը: Թբիլիսի, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ:
Նկարիչ:


Կենսագրություն

Ծնվել է 1941թ. ապրիլի 21-ին Վրաստանի Թբիլիսի քաղաքում:

Կրթություն

  • 1960-1965թթ. սովորել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում:

Աշխատանքային գործունեություն

  • 1969թ. Կամոյի դրամատիկական թատրոնում ձևավորել է Հակոբ Պարոնյանի «Մեծապատիվ մուրացկաններ» պիեսը:
  • 1970թ. ձևավորել է Թաթուլ Ալթունյանի անվան երգի-պարի պետական անսամբլի բեմական զգեստները:
  • Ալեքսանդր Սպենդարյանի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնում ձևավորել է Էդգար Հովհաննիսյանի «Անտունի» բալետի գործող անձանց բեմական զգեստները:
  • 1971թ. որպես նկարիչ մասնակցել է Գաբրիել Սունդուկյանի «Խաթաբալա» կատակերգության էկրանացմանը «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում:
  • 1972թ. որպես նկարիչ մասնակցել է «Հայկական որմնանկարներ» ֆիլմի էկրանացմանը «Հայֆիլմ» կինոստուդիայում:
  • 1973թ. Նովոսիբիրսկի օպերայի և բալետի թատրոնում ձևավորել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի գործող անձանց զգեստները:
  • 1974թ. Ալեքսանդր Սպենդարյանի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնում ձևավորել է Կոնստանտին Օրբելյանի «Անմահություն» բալետի գործող անձանց զգեստները:
  • 1975թ. ձևավորել է Լյուդվիգ Մինկուսի «Դոն Կիխոտ» բալետը:
  • 1976թ. ձևավորել է Լեոնկավալլոյի «Պայացներ» օպերան;
  • 1977, 1978թթ. Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում ձևավորել է Մոլիերի «Քաղքենին` ազնվականում» ներկայացումը:
  • Ալեքսանդր Սպենդարյանի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնում ձևավորել է Էդվարդ Միրզոյանի «Լույսի սիմֆոնիա» բալետի գործող անձանց բեմական զգեստները:
  • Երևանի դրամատիկական թատրոնում ձևավորել է Եղիշե Չարենցի «Երկիր Նաիրի» պիեսի գործող անձանց բեմական զգեստները:
  • Գաբրիել Սունդուկյանի անվան պետական ակադեմիական թատրոնում Վաղարշակ և Հենրի Էլիբեկյանների հետ ձևավորել է Գաբրեիլ Սունդուկյանի «Խաթաբալա» ներկայացումը:
  • 1980թ. Գորկիի կրկեսում ձևավորել է «Սասունցի Դավիթ» ատրակցիոնը:
  • 1983թ. Լեհաստանի Գդանսկ թատրոնում ձևավորել է «Գայանե» բալետի գործող անձանց բեմական զգեստները:
  • Բուլղարիայի Ռուսե քաղաքի օպերայի և բալետի թատրոնում ձևավորել է «Գայանե» բալետը:
  • 2005թ. Ալեքսանդր Սպենդիարյանի օպերայի և բալետի ակադեմիական թատրոնում ձևավորել է Արամ Խաչատրյանի «Հավերժություն» բալետը:
  • Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում ձևավորել է Աղասի Այվազյանի «Չարենցի ուղղիչ տունը»:
  • 2013թ. Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում ձևավորել է Տիգրան Չուխաջյանի «Կարինե» օպերան:

Ստեղծագործություններ

  • «Արշիլ Գորկու հիշատակին», կտավ յուղաներկ, 2003:
  • «Թռչող դիմակներ», կտավ յուղաներկ, 2002:
  • «Սոնեթ», կտավ յուղաներկ, 2002:
  • «Կնոջ դիմանկար», կտավ յուղաներկ, 2002:
  • «Դերասանուհիները կուլիսների հետևում», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Միսթերիա 3», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Իմպրովիզացիա», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Մեղեդի ֆլեյտայի համար», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Կախարդական դլեյտա», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Երեկոյան զրույցներ», կտավ յուղաներկ, 2000-2001:
  • «Կապույտ հրեշտակ», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Երեք ֆիգուր», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Սիրային խաղեր»,կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Միսթերիա 1», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Կրկես», կտավ յուղաներկ, 2001:
  • «Կլոունադա», կտավ յուղաներկ, 2000:
  • «Երաժշտության ձայներ»,կտավ յուղաներկ, 2000:
  • «Բեմ», կտավ յուղաներկ, 1998-1999:
  • «Երեք դերասանուհի», կտավ յուղաներկ, 1999:
  • «Միսթերիա»,կտավ յուղաներկ, 1999:
  • «Հայելու առաջ», կտավ յուղաներկ, 1999:
  • «Հիշողություն», կտավ յուղաներկ, 1999:
  • «Լուսնի լույսը», կտավ յուղաներկ, 1989:
  • «Առավոտյան սոնետ», կտավ յուղաներկ, 1998:
  • «Մոդել», կտավ յուղաներկ, 1994:
  • «Տեսիլք», կտավ յուղաներկ, 1989:
  • «Արևային տեսիլք», կտավ յուղաներկ, 1988:
  • «Կոմեդիանտներ», կտավ յուղաներկ, 1998:
  • «Ներկայացում», կտավ յուղաներկ, 1998:
  • Ներկայացում», կտավ յուղաներկ, 1995:
  • «Արևելյան ռիթմեր», կտավ յուղաներկ, 1992-1995:
  • «Ակրոբատներ», կտավ յուղաներկ, 1991:
  • «Դիմակներ», կտավ յուղաներկ, 1991:
  • «Տխրություն», կտավ յուղաներկ, 1990:
  • «Նկարչի արվեստանոցը», կտավ յուղաներկ, 1988:
  • «Մարիի դիմանկարը», կտավ յուղաներկ, 1988:
  • «Բեմելից առաջ, կտավ յուղաներկ, 1988:
  • «Դիմակահանդես», կտավ յուղաներկ, 1987:
  • «Սոնա», կտավ յուղաներկ, 1987:

Խմբակային ցուցահանդեսներ

  • 1966թ.՝ Հայաստանի ճարտարապետների տուն, «Ռոբերտ Էլիբեկյան և Սեյրան Խաթլամաջյան» առաջին անհատական ցուցահանդես (բացումը կատարել է Մարտիրոս Սարյանը), Երևան:
  • 1967թ.՝ Լենինյան կոմերտմիության 50-ամյակին նվիրված Հայաստանի նկարչների ստեղծագործությունների հոբելյանական ցուցահանդես, Երևան:
  • 1968թ.՝ Երևանի հիմնադրման 2750-ամյակին նվիրված «Էրեբունի-Երևան» ցուցահանդես:
  • 1968թ.՝ «Յունոստ» ամսագրի խմբագրության սրահ, Հայ երիտասարդ 6 նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդես, Մոսկվա:
  • 1970թ.՝ «Ուրարտուից մինչև մեր օրերը» ցուցահանդես, Փարիզ, Ֆրանսիա:
  • 1970թ.՝ Լենինի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված Հայաստանի նկարիչների ստեղծագործությունների հանրապետական հոբելյանական ցուցահանդես, Երևան:
  • 1971թ.՝ ԽՍՀՄ կազմավորման 50-ամյակին նվիրված Աբդրկովկասի հանրապետությունների նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդես, Մոսկվա:
  • 1972թ.՝ ԽՍՀՄ կազմավորման 50-ամյակին նվիրված «ԽՍՀՄ-ը մեր հայրենիքն է» հանրապետական հոբելյանական ցուցահանդես, Երևան:
  • 1973թ.՝ «Հայաստանի կերպարվեստը» ցուցահանդես, Խոսմեզևաշարխեյ, Հունգարիա:
  • 1973թ.՝ «Հայկական գրաֆիկա» ցուցահանդես, Ամստերդամ, Հոլանդիա:
  • 1973թ.՝ «Հայ նկարիչների ցուցահանդես» Մոդուլարտ պատկերասրահ, Բեյրութ, Լիբանան:
  • 1974թ.՝ Երիտասարդ նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդես, Վարշավա, Լեհաստան:
  • 1974թ.՝ «Հայկական գույներ» ցուցահանդես, Բեյրութ, Լիբանան:
  • 1974թ.՝ Արտաշես Հունանյան, Ռոբերտ և Հենրի Էլիբեկյանների ցուցահանդես, Վարշավա, Լեհաստան:
  • 1975թ.՝ «Փառք աշխատանքին» ցուցահանդես, Երևան:
  • 1975թ.՝ 13 հայ նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդես, Բոլոնիա, Իտալիա:
  • 1976թ.՝ 17 հայ նկարիչների խմբակային ցուցահանդես, Բուենոս Այրես, Արգենտինա:
  • 1976թ.՝ Անդրկովկասի հանրապետությունների նկարիչների աշխատանքների ցուցահանդես, Մոսկվա:
  • 1977թ.՝ «Հայկական գույներ», Մարսել, Ֆրասիա:
  • 1977թ.՝ 50 հայ նկարիչների ցուցահանդես, Փարիզ, Ֆրանսիա:
  • 1977թ.՝ «Դիմանկարը ռուսական և խորհրդային կերպարվեստում», Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվա:
  • 1978թ.՝ Հայ նկարիչների ցուցահանդես, Լիսաբոն:
  • 1978թ.՝ Ժամանակակից հայ նկարիչներ, Փարիզ-Նյու Յորք-Լիսաբոն:
  • 1979թ.՝ 24 հայ նկարիչների ստեղծագործությունների ցուցահանդես, Լոնդոն:
  • 1981թ.՝ «Էլիբեկյաններ» ցուցահանդես, Վիսբադեն, Ֆրանկֆուրտ:
  • 1982թ.՝ Ցուցահանդես գեղանկարիչ Ա. Հունանյանի հետ, Լոս ԱՆջելես:
  • 1983թ.՝ «Հայկական գույներ», Լոս Անջելես, Դեթրոյթ, Տորոնտո, Մոնրեալ, Տամպերե:
  • 1984թ.՝ 6-րդ գեղանկարչական տրիենալեի ցուցահանդես, Վիլնյուս:
  • 1986թ.՝ «Ժամանակակից հայ արվեստ», Մերիլենդ, Վաշինգտոն:
  • 1987թ.՝ Վաղարշակ, Հոնրի և Ռոբերտ Էլիբեկյանների ցուցահանդես, Վիլնյուս:
  • 1988թ.՝ «Հայ նկարիչներ», Լյուքսեմբուրգ:
  • 1988թ.՝ Սևանի փրկության ֆոնդին նվիրված ցուցահանդես-վաճառք, Երևան,:
  • 1988թ.՝ Ծաղկաձորի Կեչառիսի վանքի վերակառուցմանը նվիրված ցուցահանդես-վաճառք, Երևան:
  • 1989թ.՝ «Էլիբեկյաններ» ցուցահանդես, Արելքի ժողովուրդների պետական թանգարան, Մոսկվա:
  • 1990թ.՝ «Հայկական գրաֆիկա 90» հանրապետական ցուցահադնես, Երևան:
  • 1990թ.՝ «Դարի արվեստը Հայաստանից», Նյու Յորք:
  • 1992թ.՝ «Էլիբեկյաններ» ցուցահանդես, Բեյրութ:
  • 1993թ.՝ «3 հայ նկարիչների ցուցահանդես», Բեյրութ:
  • 1994թ.՝ Հայաստանի և սփյուռքի նկարիչների ցուցահանդես, Փարիզ:
  • 1994թ.՝ «Հայ արվեստի ցուցահանդես», Անթիլիաս:
  • 1994թ.՝ «Էլիբեկյաններ» ցուցահանդես, Մոնրեալ:
  • 1996թ.՝ «4 հայ նկարիչների ցուցահանդես», Փարիզ:
  • 1997թ.՝ Ռոբերտ և հենրի Էլիբեկյանների ցուցահանդես, Բրյուսել:
  • 1997թ.՝ «3 հայ նկարիչների ցուցահանդես», Փարիզ:
  • 1998թ.՝ «Էլիբեկյաններ», Անտվերպեն:
  • 1999թ.՝ Ռոբերտ և Արեգ Էլիբեկյանների ցուցահանդես, Բեյրութ:
  • 2000թ.՝ «Էլիբեկյան-սերունդներ» ցուցահանդես, Լոս ԱՆջելես:
  • 2002թ.՝ «Առողջ մարմին, արթուն միտք, ազնիվ հոգի» նշանաբանով ցուցահանդես, Բեյրութ:
  • 2005թ.՝ Ռոբերտ և Արեգ Էլիբեկյանների ցուցահանդես, Փասադենա, Դեյթրոյթ, ԱՄՆ2006 ՀԲԸՄ 100-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, Մոնրեալ, Տորոնտո:
  • 2007թ.՝ «Հայկական ժամանակակից արվեստ» ցուցահանդես, Orangeriers Du Luxembourg, Փարիզ:
  • 2008թ.՝ «Էլիբեկյան` մեկ ազգանուն, երեք սերունդ» ցուցահանդես, Քվեբեկի ժողովրդական արվեստի թանգարան, Կանադա;
  • 2008թ.՝ «Էլիբեկյանների երեք սերունդ» ցուցահանդես, Դեյթրոյթ:
  • 2009թ.՝ «Երեք սերունդ» ցուցահանդես, Պրովիդանս, Ռոդ Այլենդ:
  • 2009թ.՝ ՀԲԸՄ ցուցահանդես, Նյու Ջերսի:
  • 2010թ.՝ «Էլիբեկյան, Շիրազ և Խարազյան» ցուցահանդես, Երևան:
  • 2010թ.՝ ՀՀ նախագահի 2001-2010 թթ. դափնեկիրների ցուցահանդես, Երևան:
  • 2010թ.՝ Հայոց եղեռնի 95-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, Երևան:
  • 2010թ.՝ Արամե պատկերասրահ, Երևան:
  • 2010թ.՝ Տիգևան Մեծի 2150-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, Երևան:
  • 2011թ.՝ Հայաստանի ինքնորոշման 20-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, Երևան:
  • 2011թ.՝ Ֆրիտյոֆ Նանսենի 150-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, Երևան:
  • 2011թ.՝ 6 նկարիչների ցուցահանդես, Վանահովիտ:
  • 2011թ.՝ Հայաստանի անկախության 20-ամյակին ավիրված ցուցահանդես, Նյու Ջերսի:
  • 2012թ.՝ Սայաթ-Նովայի 300-ամյակին նվիրված մեկական աշխատանքի ցուցահանդես, Երևան:

Անհատական ցուցահանդեսներ

  • 1970թ.՝ Տիրնովո, Բուլղարիա:
  • 1979թ.՝ Հայաստանի նկարիչների միություն, Երևան:
  • 1980թ.՝ Լոս Անջելես, Դեթրոյթ, Բոստոն, ԱՄՆ:
  • 1982թ.՝ Բեյրութ, Լիբանան:
  • 1990թ.՝ Լոս ԱՆջելես, ԱՄՆ:
  • 1992թ.՝ Բեյրութ, Լիբանան:
  • 1993թ.՝ Գարիկ Բասմաջյան պատկերասրահ, Փարիզ, Ֆրանսիա:
  • 1994թ.՝ Սեն-Շամոն, Ֆրանսիա:
  • 1994թ.՝ «Ռոբերտ Էլիբեկյանի առեղծվածային թատրոնը» խորագիրը կրող ցուցահանդես, Պոլինեզիա, Ֆրանսիա:
  • 1995թ.՝ Մոնտոբոն, Ֆրանսիա:
  • 1999թ.՝ Մոնրեալ, Կանադա:
  • 2000թ.՝ Փարիզ, Ֆրանսիա:
  • 2002թ.՝ Մոնրեալ, Կանադա:
  • 2003թ.՝ Երևան, Հայաստան:
  • 2009թ.՝ Մոնրեալ, Կանադա:
  • 2011թ.՝ Մոնրեալ, Կանադա:

Ձեռքբերումներ

  • 1970թ.՝ Հայաստանի նկարիչների միության անդամ:
  • 1973թ. Հայաստանի նկարիչների 10-րդ համագումարում ընտրվել է Հայաստանի նկարիչների միության վարչության անդամ:
  • 1977թ.՝ ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ:
  • 2008թ.՝ ՀՀ ժողովրդական նկարիչ:
  • 1981թ.՝ «Դերասանի աշխարհը» կոմպոզիցիոն նկարաշարի համար ՀԽՍՀ պետական մրցանակ և ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր:
  • 1981թ.՝ ՀՀ Պետական մրցանակ («Դերասանի աշխարհը» շարքի համար):
  • 2001թ.՝ Մովսես Խորենացու մեդալ:
  • 2004թ.՝ ՀՀ նախագահի մրցանակ («Միստերիա» նկարների շարքի համար):
  • 2004-2005թթ.՝ «Արտավազդ» մեդալ թատերաշրջանի լավագույն բեմանկարիչ անվանակարգում («Չարենցի ուղղիչ տուն» ներկայացման նկարչական ձևավորման համար):

Այլ

  • Վրաստանի մշակույթի վաստակավոր գործիչ Վաղարշակ Էլիբեկյանի որդին է, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Հենրի Էլիբեկյանի եղբայրը:
  • Ռոբերտ Էլիբեկյանի ստեղծագործությունները ցուցադրվում են մի շարք թանգարաններում և խոշոր հավաքածուներում՝ Հայաստանի ազգային պատկերասրահ, Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարան, ՀՀ կառավարության տուն, ՀՀ նախագահի նստավայր, Երևանի Մաշոտցի անվան Մատենադարան, Երևանի պատմության թանգարան, Սերգեյ Փարաջանովի թանգարան, Սիլվա Կապուտիկյանի տուն-թանգարան, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի թանգարան, Մոսկվայի արևելյան արվեստի թանգարան, Մոսկվայի Տրետյակովյան պատկերասրահ, Մոսկվայի Ա. Բախրուշինի անվան թատերական կենտրոնական թանգարան, Դեթրոյթի «Ալեք և Մարի Մանուկյան» թանգարան, Նյու Ջերսիի Զիմերլի թանգարան, Վենետիկի Մխիթարյան միաբանության թանգարան, Սպիտակ տան և Ելիսեյան պալատի հավաքածուներ:
  • Ռոբերտ Էլիբեկյանի գիրք-ալբոմը գիրքը ներկայացնում է նկարչի ստեղծագործական կենսագրությունը, ով, մերժելով խորհրդային կարգերի պարտադրած կարծրատիպերը, ստեղծում է իր աշխարհը` անիրական, պարուրված գույների անօրինակ համադրությամբ ու եթերային լույսով։ Գրքում ներկայացված են նաև Էլիբեկյանի տարբեր ժանրերի գործերը, հիշողություններն ու մտորումները տիեզերական նշանների, կյանքի, արվեստի ու ժամանակի մասին, ինչպես նաև ժամանակակիցների կարծիքները նրա արվեստի մասին:

Նկարներ

Տեսանյութեր

Հրապարակումներ մամուլում

Մատենագիտություն

  • Էլիբեկյան Ռ., «Ակտուալ արվեստ մշակութային միություն», 2003:
  • Էլիբեկյան Ռ., Գիրք-ալբոմ, Երևան, 2014:
  • Robert Elibekian, Calerie Soleil, Montreal, Canada.

Տե՛ս նաև

  • Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
  • Շահեն Խաչատրյան, «Նոր, խոստումնալից գույներ», «Ավանգարդ» թերթ, Երևան, 1966:
  • Ռուբեն Դրամբյան, «Առաջինը», «Սովետական արվեստ», ամսագիր, Երևան, 3 մարտի, 1966:
  • Հենրիկ Իգիթյան «Խոհեր ցուցահանդեսից հետո», «Սովետական արվեստ», ամսագիր № 4, Երևան, 1968:
  • Աղասի Այվազյան, «Նատյուրմորտ-69», «Գրական թերթ» շաբաթաթերթ, Երևան, 14 մարտի, 1969:
  • Աղասի Այվազյան, «Ընթացք», «Գրական թերթ» շաբաթաթերթ, Երևան, 12 հոկտեմբերի, 1973:
  • Օլգա Ջանիբեկյան, «Էլիբեկյան եղբայրները, «Գարուն» ամսագիր» № 12, Երևան, 1973:
  • Յուրի Երզնկյան, «Նկարիչը կինոյում», «Էկրան» ամսագիր, № 5, Երևան, 1973:
  • Շահեն Խաչատրյան, «Հայաստանի գույները», կատալոգ Բեյրութ, Լիբանան, 1974:
  • Т. Туртанова, "Молодость Страны", Коммунист, газета, Ереван, 5 января, 1977:
  • Алексей Николаев, "Тема с вариациями", Смена, журнал, № 2, Москва, 1977:
  • А. Пахлеванян, "Паяцы", Коммунист, газета, Ереван, 15 мая, 1977:
  • Сейрануш Манукян, "Генрих и Поберт Элибекяны", Советский художник, ехегодник, ст. 172-176, Москва, 1977-1978:
  • "Armenian Colors" catalog, 12 contemporary artists from Soviet ARmenia, AGBU Gallery, New York (USA), 1978:
  • Ալեքսանդր Կամենսկի, «Ստեղծագործում են Էլիբեկյանները», «Սովոտական արվեստ» ամսագիր, Երևան, 3 մարտի, 1978:
  • Վարուժան Վարդանյան, «Մի հնչյուն` տարբեր նրբերանգներով», «Երեկոյան Երևան» օրաթերթ, Երևան, 12 մարտի, 1978:
  • Հենրիկ Իգիտթյան, «Գունանկարի ուժը» (Տպավորություններ Ռոբերտ Էլիբեկյանի ցուցահանդեսից), «Սովետական արվեստ» ամսագիր, № 5, Երևան, 1979:
  • Յուրի Խաչատրյան, «Ազնվական փայլով նկարիչը», «Գրական թերթ» շաբաթաթերթ, Երևան, 2 փետրվարի, 1979:
  • Մարտին Միքայելյան, «Մի շքեղ դղյակ կա...», «Հայրենիքի ձայն» շաբաթաթերթ, Երևան, 21 փետրվարի, 1979:
  • Պողոս Հայթայան, «Լուսավոր արվեստի հմայքը», «Երեկոյան Երևան» օրաթերթ, Երևան, 14 նոյեմբերի, 1981:
  • Մարինա Ստեփանյան, «Նկարչի էությունը և դեմքը», «Սովետական Հայաստան» օրաթերթ, Երևան, 10 նոյեմբերի, 1981:
  • Մարտին Միքայելյան, «Եթե պատկերացնենք առաջընթացը», «Գեղարվեստ» ամսաթերթ, Երևան, 1990:
  • ՀԱՅ - Շտեմարան - Հավաքածու - Հայաստանի ազգային ...:
  • ԷԼԻԲԵԿՅԱՆ ՌՈԲԵՐՏ: