Անանիա Շիրակացի

Անանիա Շիրակացի
Фамилия Имя Отчество
Այլ անուններ:	Անանիա Շիրակավանցի
Անգլերեն:	Surname Name
Հայերեն:	Անանիա Շիրակացի
Ծննդավայրը:	Շիրակ
Համառոտ տվյալներ: Գիտնական, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, տիեզերագետ:

Կենսագրություն

Ծնվել է VII դարում Շիրակի Շիրակավան (Երազգավորս) կամ Անանիա (Անէանք) գյուղում:

Կրթություն

• Ուսանել է Դպրեվանքի դպրոցում:
• 11 տարի ճանապարհորդել ու սովորել տարբեր երկրներում:
• 8 տարի ուսանել է տրապիզոնցի հույն նշանավոր գիտնական Տյուքիկոսի դպրոցում:

Այլ

• ծավալել է գիտական գործունեություն՝ աստղագիտության, մաթեմատիկայի, տոմարագիտության, աշխարհագրության և այլ գիտությունների բնագավառներում, զբաղվել է մանկավարժությամբ:
• Բացել դպրոցներ, գրել դասագրքեր:
• Մշակել է իր սեփական իմաստասիրական համակարգը:
• Աստղագիտական աշխատություններում քննել է Արեգակի, Երկրագնդի, Լուսնի, աստղերի և տիեզերական երևույթների հետ կապված հարցեր:
• Նրան հայտնի են եղել Երկրի գնդաձևությունը, հակոտնյա աշխարհի գոյությունը, և որ լույսի տարածման արագությունը շատ ավելի մեծ է, քան ձայնինը:
• Կռահել է Լուսնի սեփական լույսից զուրկ պինդ մարմին լինելը:
• Ճիշտ է բացատրել Լուսնի փուլերի առաջացումը, Արեգակի և Լուսնի խավարումները, ծովերի մակընթացություններն ու տեղատվությունները:
• Համեմատությունների ու դատողությունների միջոցով եզրակացրել է, որ Արեգակը մեծ է թե' Լուսնից, թե' Երկրից և գտնվում է շատ մեծ հեռավորության վրա:
• Իր աշխատություններում նշել է աստղագիտական մի շարք գործնական կիրառություններ, կատարել է տոմարագիտական հաշվումներ և տվել է հայկական ու այլ օրացույցների որոշակի առնչություններ:
• Արժեքավոր է նրա հայկական աստղագիտական տերմինների մեկնաբանությունը:
• Մաթեմատիկական բովանդակությամբ աշխատություններից ամենաարժեքավորը թվաբանության դասագիրքն է՝ թվաբանության 4 գործողություններն ամփոփող աղյուսակով:
• Գիտական հետաքրքրություն են ներկայացնում նաև թանկարժեք քարերին, չափ ու կշռին, ֆիզիկային, օդերևութաբանությանը վերաբերող ուսումնասիրությունները:
• Անանիա Շիրակացոուն է վերագրվում «Աշխարհացոյցը», որտեղ կան արժեքավոր բազմաթիվ տեղեկություններ պատմական Հայաստանի ու նրա հարևան երկրների վերաբերյալ:
• Կազմել է ձայնագիտության բնագավառում իր ժամանակի չափանիշով առաջավոր ուսմունք ներկայացնող «Տասնակարգյան աղյուսակի» հայկակակն տարբերակը՝ ձայների, ձայնամիջոցների և ձայնաշարերի կազմությանը վերաբերող նոր գաղափարներով:
• Ըստ մի շարք աղբյուրների՝ հորինել է «քաղցրալուր» շարականներ:

Մատենագիտություն

• Ա. Աբրահամյան Տիեզերագիտութիւն Ա տոմար, Երևան, 1940:
• Ա. Աբրահամյան Լուսնի տարբերաշրջանները, Երևան, 1962:
• И. А. Орбели Вопросы и решения..., П., 1918;
• К. С. Тер-Давтян и С. С. Аревшатян Космография, перевод с древнеармянскогоб, Ереван, 1962.

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Աբրահամյան Ա., Անանիա Շիրակացու մատենագրությունը. ուսումնասիրություն, Երևան, 1944:
• Պետրոսյան Գ., Մաթեմատիկան Հայաստանում հին և միջին դարերում, Երևան, 1959:
• Խրլոպյան Գ., Անանիա Շիրակացու աշխարհայացքը, Երևան, 1964:
• Թումանյան Բ., Հայ աստղագիտության պատմություն, հ. 1, Երևան, 1964: