Դաշտենց Խաչիկ

Դաշտենց Խաչիկ
Даштенц Хачик
Այլ անուններ:	Տոնոյան Խաչիկ Տոնոյի
Անգլերեն:	Dashtenc Khachik
Հայերեն:	Դաշտենց Խաչիկ
Ծննդյան տարեթիվը:	25.05.1910
Ծննդավայրը:	Դաշտադեմ, Արևմտյան Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	09.03.1974
Մահվան վայրը:	Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն
Համառոտ տվյալներ: Գրող, թարգմանիչ, բանասեր:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1910թ. մայիսի 25-ին Արևմտյան Հայաստանի Բիթլիս նահանգի Խութ-Բռնաշեն գավառի Դաշտադեմ գյուղում:

Մահացել է 1974թ. մարտի 9-ին Հայաստանի Հանրապետության Երևան քաղաքում:

Կրթություն

• Միջնակարգ կրթությունը ստացել է Ալեքսանդրոպոլի (այժմ՝ Գյումրի) ամերիկյան որբանոցում:
• 1932թ. ավարտել է ԵՊՀ լեզվագրական ֆակուլտետը:
• 1940թ.՝ Մոսկվայի օտար լեզուների ինստիտուտի անգլերեն բաժինը:

Աշխատանքային գործունեություն

• Դասախոսել է Երևանի բուհերում:
• 1965-1974թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ արվեստի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող:

Ձեռքբերումներ

• 1965թ.՝ բանասիրական գիտությունների թեկնածու:
• 1967թ.՝ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ:

Այլ

• Իր գրական կեղծանունը ընտրել է հարազատ գյուղի անունով «Իմ գրական անվան պատմությունը»:
• Խաչիկ Դաշտենցը իր գրական ուղին սկսեց բանաստեղծություններով։ Նրա առաջին երգերն արժանացան Եղիշե Չարենցի հատուկ վերաբերմունքին։ Պահպանվել է Չարենցի երկու գրությունը՝ մեկն ուղղված Հայպետհրատի այն ժամանակվա տնօրեն Էդուարդ Չոփուրյանին, մյուսը՝ հայտնի ձևավորող-նկարիչ Տաճատ Խաչվանքյանին, ուր խոսք է գնում Խ. Դաշտենցի գրքի որակյալ տպագրության մասին:
• «Բոց» գրքի տպագրությունը այնքան աղմուկ հարուցեց իր շուրջը, որ Դաշտենցը հեռացավ Մոսկվա և խարիսխ նետեց օտար լեզուների ինստիտուտի անգլերեն լեզվի բաժնում, նախապատրաստվելով թարգմանչի կոչման:
• Մոսկովյան ուսումնագնացությունը վճռական դեր խաղաց Դաշտենցի ճակատագրի մեջ. անգլերենն այն հենարանն էր, որով նա գործի էր դնելու ներսում եղած բանաստեղծական ձիրքը:
• Դաշտենցին լայն ճանաչում է բերել արևմտահայության ողբերգությունը և սասունցիների նորոգ կյանքն արտացոլող «Խոդեդան» վեպը:
• «Ռանչպարների կանչը» վեպը պատմում է թուրքական լծի դեմ հայ հայդուկների մղած պայքարի մասին։
• Կազմել է հայկական դպրոցների համար անգլերենի դասագիրք:

Նկարներ

• 
• 
• 
• 
• 

Տեսանյութեր

• Խաչիկ Դաշտենցի 100-ամյակը նշվեց Վաշինգտոնում:
• Խաչիկ Դաշտենց - Մեր մեծերը:
• Մեր մեծերը - Խաչիկ Դաշտենց:
• ԽԱՉԻԿ ԴԱՇՏԵՆՑ «Ֆայտոն Ալեքը»:

Հրապարակումներ մամուլում

• Խաչիկ Դաշտենց՝ Մահուան 40-ամեակ:
• Խաչիկ Դաշտենց. «Մեր գյուղը Սև սարի վրա էր, իսկ այդ սարի հետևը` Մշո դաշտն էր»:
• Խաչիկ Դաշտենց. Կուսակցության մեջ, թե կուսակցությունից դուրս՝ կարևորը ժողովրդին և հայրենիքին ազնվորեն ծառայելն է:
• Խաչիկ Դաշտենց- 100:
• «Երկու օրից Խաչիկը հայտնվեց` աշխարհի հարցականները դեմքին». Եղիշե Չարենցի և Խաչիկ Դաշտենցի հանդիպումը:
• Վաշինգտոնում Հայաստանի դեսպանությունում նշվել է Խաչիկ Դաշտենցի 100-ամյա տարեդարձը:

Մատենագիտություն

• Դաշտենց Խ., Երգերի գիրք, բանաստեղծությունների ժողովածու, 1932:
• Դաշտենց Խ., Գարնանային երգեր, բանաստեղծությունների ժողովածու, 1934:
• Դաշտենց Խ., Բոց, ժողովածուներ, 1936:
• Դաշտենց Խ., Տիգրան Մեծ, չափածո ողբերգություն, 1947:
• Դաշտենց Խ., Խոդեդան, վեպ, 1950:
• Դաշտենց Խ., Ռանչպարների կանչը, վեպ, 1979:
• Դաշտենց Խ., Բայրոնը և հայերը, բանասիրական աշխատություն, 1959:
• Դաշտենց Խ., Ըղձյալ այգաբացի երգիչը, բանասիրական աշխատություն, 1967 (Ե. Չարենցի մասին)։

Թարգմանություններ անգլերենից՝

• Շեքսպիր՝ «Սխալների կոմեդիան»,
• Շեքսպիր՝ «Անսանձ կնոջ սանձահարումը»,
• Շեքսպիր՝ «Տասներկուերորդ գիշեր»,
• Շեքսպիր՝ «Վինձորի զվարճասեր կանայք»,
• Շեքսպիր՝ «Ռիչարդ Երրորդ»,
• Շեքսպիր՝ «Հուլիոս Կեսար»,
• Շեքսպիր՝ «Լիր արքա»,
• Շեքսպիր՝ «Ռոմեո և Ջուլիետ»,
• Լոնգֆելլո Հ.՝ «Հայավաթի երգը» (1958),
• Լոնգֆելլո Հ.՝ «Ռոբին Հուդ» (1945),
• Բրաունինգ Ռ.՝ «Համելինի նախշուն սրնգահարը» (1963),
• Սարոյան Վ.՝ «Իմ սիրտը լեռներում է»,
• Սարոյան Վ.՝ «Խաղողի այգին»:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ. 1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• ՌԱՆՉՊԱՐՆԵՐԻ ԿԱՆՉԸ:
• ԽԱՉԻԿ ԴԱՇՏԵՆՑ:
• Խաչիկ Դաշտենց՝ Մահուան 40-ամեակ: