Վախթանգով

Վախթանգով
Вахтангов
Այլ անուններ:	Վախթանգով Եվգենի Բագրատի
Անգլերեն:	Vakhtangov
Հայերեն:	Վախթանգով
Ծննդյան տարեթիվը:	01.02.1883
Ծննդավայրը:	Վլադիկավկազ, Ռուսական կայսրություն
Մահվան տարեթիվը:	29.05.1922
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Համառոտ տվյալներ: Ռեժիսոր, դերասան, թատերական գործիչ, մանկավարժ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1883թ. փետրվարի 1 (13)-ին Ռուսական կայսրության քաղաք Վլադիկավակազում:

Կրթություն

• 1893-1903թթ. սովորել է Թիֆլիսի, ապա՝ Վլադիկավկազի գիմնազիաներում:
• 1903թ. ընդունվել է Մոսկվայի պետական համալսարանի բնագիտության, ապա տեղափոխվել իրավաբանության ֆակուլտետ:
• 1909-1911թթ. սովորել է Ալեքսանդր Ադաշևի թատերական դպրոցում:
• 1911թ.՝ ընդունվել է Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1901թ. թղթակցել է «Թերեք» թերթին:
• 1910թ.՝ Լեոպոլդ Սուլերժիցկու հետՓարիզի «Ռեժան» թատրոնում բեմադրել է Մորիս Մետեռլինկի «Կապույտ թռչուն» պիեսը:
• 1919թ.՝ Մոսկվայում ղեկավարել է լուսժողկոմատի ռեժիսուրայի բաժինը:
• 1931թ.՝ Մոսկվայում հիմնադրել է ուսանողական թատերական ստուդիան (1917-1920թթ.՝ Վախթանգովի ստուդիա, 1920թ.-ից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի 3-րդ ստուդիա, 1926թ.-ից՝ Մոսկվայի Վախթանգովի անվան թատրոն):

Այլ

• 1910-ական թթ. Մոսկվայում շփվել է Սևումյանի, Շահխաթունու, Զարիֆյանի, Բեկնազարյանի, Մամուլյանի հետ:
• 1912թ. եղել է Շվեդիայում, Դանիայում, Նորվեգիայում:
• Ստուդիական գործունեության շրջանում Ստանիսլավսկու համակարգի սկզբունքներով, խաղացել է Գնչու (Տոլստոյի «Կենդանի դիակ»), Կրաֆտ (Անդրեևի «Միտք»), Թեկլտոն (Դիկենսի «Օջախի ճռիկը»), Բրենդել (Իբսենի «Ռոսմերսհոլմ») և այլ դերեր:
• Բռնակալության դատապարտումն ու մերկացումը, քաղքենիական բարքերի սուր քննադատությունն առավելապես դրսևորվել են Վախթանգովի ռեժիսորական արվեստում: Հաուպտմանի «Հաշտության տոնը» (1913թ.), Բերգերի «Ջրհեղեղ» (1919թ.) և այլն:
• Իր նորարարական մտահղացումներն իրականացրել են Չեխովի «Հարսանիք» (1920թ.), Մետեռլինկի «Սուրբ Անտոնիոսի հրաշագործությունը» (1921թ.), Սթրինդբերգի «Էրիկ 14-րդ» (1921թ.), Անսկու «Հադիբուկ», Գոցցիի «Արքայադուստր Տուրանդոտ» (երկուսն էլ՝ 1922թ.) բեմադրություններում (վերջինս Ստանիսլավսկին և Նեմիրովիչ-Դանչենկոն համարել են թատրունում նոր ուղիներ հարթող խոշոր հաղթանակ):
  • Այդ շրջանից ժամանակակից բեմարվեստում հիմք է դրվել վախթանգովյան ուղղությանը:
• Դերասանական արվեստում Վախթանգովը դիմելով հոգեբանական ծաղրանկարի, վարպետորեն օգտագործելով իտալական դիմակների թատրոնի իմպրովիզացիոն միջոցները, ստեղծել է իր գեղարվեստական ուղղությունը՝ ֆանտաստիկ ռեալիզմը:
  • Նրա ռեժիսորական արվեստի հիմունքներից էին թատրոնի դերի էթիկական և գեղագիտական անքակտելի միասնության գաղափարը, արվեստագետի և ժողովրդի միասնությունը, արդիականության սուր զգացողությունը և այլն, որոնք շարունակել և զարգացրել են Վախթանգովի աշակերտները:
• Վլադիկավկազում դիտել է Սիրանույշի, Հովհաննես Աբելյանի ներկայացումները:
• Ստանիսլավսկու ուսմունքը հայ թատրոն մուտք է գործել շնորհիվ Վախթանգովի և նրա սաների՝ Սիմոնովի, Զախավայի հայկական բեմադրությունների միջոցով:
• Վախթանգովի ռեժիսորական արվեստը բարերար ազդեցություն է ունեցել Բուրջալյանի, Գուլակյանի և հատկապես Աճեմյանի թատերական գործունեության վրա:

Նկարներ

• 

  Академический русский театр

Տեսանյութեր

• Острова / Евгений Вахтангов.

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• AV Production: