Առաքելյան Համբարձում Աստվածատուրի

Առաքելյան Համբարձում Աստվածատուրի
Аракелян Амбарцум Аствацатурович
Այլ անուններ:	Շահրիար
Անգլերեն:	Arakelyan Hambartsum
Հայերեն:	Առաքելյան Համբարձում Աստվածատուրի
Ծննդյան տարեթիվը:	29.04.1855
Ծննդավայրը:	Շուշի, Լեռնային Ղարաբաղ
Մահվան տարեթիվը:	06.07.1918
Մահվան վայրը:	Թիֆլիս, Վրաստան
Համառոտ տվյալներ: Հրապարակախոս, հասարակական-քաղաքական գործիչ, գրող, մանկավարժ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1855թ. ապրիլի 29-ին Լեռնային Ղարաբաղի Շուշի քաղաքում:

Կրթություն

• 1879թ. ավարտել է Բաքվի ռեալական ուսումնարանը:
• Սովորել է Մոսկվայի երկրագործական ուսումնարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• Աշխատակցել է «Հայկական աշխարհ», «Հայրենիք», «Գործ», «Արեւելք» պարբերականներին:
• 1881թ. Շուշիում հիմնադրել է Կովկասի հայոց բարեգործական ընկերության մասնաճյուղ:
  • 1892-1898թթ.՝ Թիֆլիսի ընկերության մասնաճյուղի քարտուղար:
  • 1898թ.՝ ազգային հոգաբարձության նախագահ:
• 1913-1918թթ.՝ «Մշակի» հրատարակիչ խմբագիր:
• 1915թ. ստեղծել է հայ գաղթականներին օգնող հանձնաժողով:
• 1917թ. հիմնադրել է գրագիտություն տարածելու ընկերություն:
• 1918թ. եղել է Հայ ժողովրդական կուսակցության հիմնադիրներից:

Այլ

• 1904թ. հայ պատվիրակության կազմում, Հայկական հարցի արծարծման նպատակով, մասնակցել է Հաագայի խաղաղության միջազգային կոնգրեսին:
• Գրել է երկեր, կատարել թարգմանություններ, կազմել «Հանրագիտական բառարան»:
• Եղել է մի շարք երկրների գիտական ընկերությունների անդամ:
• Սպանվել է Թիֆլիսում՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխության հանրահավաքի ժամանակ պատահական կրակոցից:

Հրապարակումներ մամուլում

• 1918թ. այս օրը վախճանվեց հրապարակախոս, գրող, «Մշակ» թերթի խմբագիր Համբարձում Առաքելյանը, Առաջին լրատվական:

Մատենագիտություն

• Առաքելյան Հ.Ա., Հանրագիտական բառարան, հ. 1, 1915, 2-րդ հատորն անտիպ է:

Թարգմանություններ

• Առողջապահական ընթերցանութիւն նեղ եւ խոնաւ ընկարաններու մասին, 1880:
• Վիլհելմ Տէլլ, 1892:
• Քսան վէպիկներ եւ զրոյցներ Գի Տը Մօպասնի, 1897:
• «Քրիստոնէական խարհագրութիւնը» (անտիպ):
• «Հայաստանի Աշխարհագրութւն եւ Հայրենագիտութիւն» (անտիպ):
• «Պատմութիւն Պարսից» (անտիպ):
• «Պատմութիւն Թիւրքիայի» (անտիպ):

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
• «Энцикло­педический словарь», I том (1915; руко­пись II тома хранится в Музее искусства и литературы им. Чаренца).
• Concise Armenian Encyclopedia, Ed. by acad. K. Khudaverdyan, Yerevan, 1990, Vol. 1, էջ. 145-146.
• Համբարձում Առաքելյան, Dasaran.am: