Թովմա Մեծոփեցի

Թովմա Մեծոփեցի
Товма Мецопеци
Անգլերեն:	Tovma Metsopetsi
Հայերեն:	Թովմա Մեծոփեցի
Ծննդյան տարեթիվը:	1378
Ծննդավայրը:	Աղի, Հայաստան
Մահվան տարեթիվը:	15.05.1446
Մահվան վայրը:	Ակոռ, Հայաստան
Համառոտ տվյալներ: Պատմագիր, եկեղեցական, մշակութային և հասարակական գործիչ, մանկավարժ:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1378թ. Հայաստանի Արճեշ գավառի Աղի գյուղում:

Մահացել է 1446թ. մայիսի 15-ին Հայաստանի Մասյացոտն գավառի Ակոռի գյուղում:

Կրթություն

• Սովորել է Մեծոփավանքում, Արճեշի գավառի Խառաբաստի վանքի վարդապետարանում, Տաթևի համալսարանում:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1410թ. ստանձնել է Սեծոփավանքի վանահայրությունը և վարդապետարանի րաբունապետությունը, այն ղեկավարել ավելի քան 30 տարի:
• 1441-էձ43թթ. Էջմիածնում օգնել է նորընտիր կաթողիկոսին:

Այլ

• Նրա ուսուցիչներն են եղել Հովհաննես Մեծոփեցին, րաբունապետներ Սարգիս Ապրակունեցին և Վարդան Հոգոցվանեցին, Գրիգոր Տաթևացին:
• Թովմա Մեծոփեցու օրոք Մեծոփա դպրոցը բուռն զարգացում է ապրել, հրավիրվել են ճանաչված մասնագետներ, կազմվել են դասագրքեր, կատարվել տարբեր երկերի մեկնություններ, մատենադարանում ընդօրինակվել, ծաղկվել և կազմվել են հայերեն բազմաթիվ մատյաններ:
• Ուսուցանվել է գրչության արվեստ, պատրաստվել բազմաթիվ գրիչներ, ուսուցիչներ, խմբագիրներ, վարդապետական աստիճան շնորհվել շատ աշակերտների:
• Նա գրել է պատմական, մանկավարժական և ուսուցողական մի շարք գործեր, որոնցից ամենահայտնին «Պատմութիւն Լանկ-Թամուրայ և յաջորդաց իւրոց» երկն է, ընդգրկում է 1386-1440թթ. իրադարձությունները:
• Իբրև ականատես՝ Թ. Մեծոփեցին նկարագրել է Լենկթեմուրի և նրա հաջորդների արշավանքներն ու ավերածությունները, բնակչության գերեվարումը և կոտորածները, հարկային ծանր լուծը, թշնամու դեմ հերոսաբար մարտնչող անհատների նահատակությունները, դպրոցների և նրանց ուսուցիչների գործունեությունը:Երկը XV դ. պատմական հազվագյուտ աղբյուր է Լենկթեմուրի, կարակոյունլուների և ակկոյունլուների ժամանակաշրջանի Հայաստանի և Միջին Արևելքի երկրների պատմության ուսումնասիրության համար:
• Նրա «Յիշատակարանը», որը շարունակում ու լրացնում է «Պատմութիւնը», պատմական փոքր ծավալի գործ է և վերաբերում է Հայոց կաթողիկոսական աթոռը Սսից Վաղարշապատ տեղափոխելու իրադարձություններին:
• Պատմական արժեք ունեն նաև Մեծոփեցու թղթերը, ինչպես և խմբագրած ձեռագրերի բոլոր հիշատակարանները:
• Նա կազմել է լեզվաուսուցողական առաջին դասագիրքը՝ «Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, խմբագրել և մշակել է կրոնադավանաբանական, ծիս-երաժշտական, մեկնողական, և այլ բնույթի բազմաթիվ գործեր, խրախուսել ուրիշներին՝ երբեմն կատարելով մեկենասի դեր:
• 1441թ. Հովհաննես Հերմոնեցու և այլոց հետ հրավիրել է Էջմիածնի ազգային ժողովը՝ կարևոր դեր խաղալով Հայոց կաթողիկոսությունը Էջմիածնում վերահաստատելու գործում:
• Թաղվել է Մեծոփավանքում:

Նկարներ

• 

Մատենագիտություն

• Թովմա Մեծոփեցի, Պատմութիւն Լանկ-Թամուրւսյ և յաջորդաց իւրոց, Փարիզ, 1860:
• Թովմա Մեծոփեցի, Տիշատակարան, Թ., 1832:
• Թովմա Մեծոփեցի, Յաղագս իմաստութեան անւարժ տղայոց ուսման, դասագիրք, Մատենադարան, ձեռ. № 7117:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Պատմագրութիւն:
• Դանիելի Մարգարեության.Վարդան Արևելցի, Հովհաննես Ծործորեցի, Թովմա Մեծոփեցի.pdf:
• ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ :
• Tovma Metsopetsi.
• ՀՈԳԵՎՈՐ ԳՐԱԴԱՐԱՆ:
• ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
• Հայաստանը XV դարում:
• ТОВМА МЕЦОПЕЦИ.
• Հովսեփյան Գ., Թովմա Մեծոփեցու կյանքը, Վաղարշապատ, 1914:
• Մաթեվոսյան Ա., Գրիգոր Տաթևացին և Մեծոփավանքի դպրոցի հիմնադրումը, ՊԲՀ, 1969, N 2:
• Նույնի, Մեծոփավանքի գրչության կենտրոնը, Էջմիածին, 1997: