Վահե Հայկ
| Վահե Հայկ | |
| Ваге Гайк | |
| |
| Այլ անուններ: | Տինճյան Վահե Ակրտչի |
| Անգլերեն: | Vahe Hayk |
| Հայերեն: | Վահե Հայկ |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1896 |
| Ծննդավայրը: | Խարբերդ, Արևմտյան Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 1983 |
| Մահվան վայրը: | Ֆրեզնո, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ |
| Համառոտ տվյալներ: Արևմտահայ գրող, խմբագիր, բանասեր և պատմաբան: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1896թ. Արևմտյան Հայաստանի Խարբերդ քաղաքում:
Մահացել է 1983թ. ԱՄՆ–ի Կալիֆոռնիա նահանգի Ֆրեզնո քաղաքում:
Կրթություն
- Ավարտել է տեղի ծխական դպրոց:
- Ավարտել է Խարբերդի Եփրատ քոլեջը:
- Բոստոնի համալսարանում մասնակցել է իրավաբանության, քաղաքատնտեսության և գրականության դասընթացների։
Աշխատանքային գործունեություն
- Աշխատել է պոլսահայ մամուլում:
- Բոստոնի համալսարանն ավարտելուց հետո աշխատանքի է անցել ապահովագրական մի ընկերությունում։
- 1922-1925թթ. աշխատել է որպես «Նոր կյանք»-«Արոր» («Նոր օր»՝ 1922թ.-ից) միացյալ պարբերականի գլխավոր խմբագիր։
Ձեռքբերումներ
- Ռամկավար ազատական կուսակցության գործիչ:
Այլ
- 1915թ. մեկնել է Կոստանդնուպոլիս ուսումը շարունակելու, սակայն, գավառացիների նկատմամբ հալածանքներից խուսափելով, մինչև պատերազմի ավարտը թաքնվում է մի հայի մոտ՝ ոմն Հայկի անձնագրով։ Այստեղից էլ նրա գրական անունը:
- Պատերազմից հետո, որպես թարգմանիչ, ամերիկացիների հետ շրջում է տարբեր վայրերում ու գաղթակայաններում, ծանոթանում որբերի, այրիների կյանքին և այդ մասին պատմում մամուլին հանձնած իր առաջին գրություններում:
- Գրական ասպարեզում սկսել է հանդես գալ Առաջին աշխարհամարտից հետո։ Նրա առաջին գործերը բանաստեղծություններ էին, պատկերներ, պատմվածքներ, հոդվածներ։
- 1922թ. պոլսահայ մամուլում որոշ ժամանակ աշխատելուց հետո, մեկնել է Հունաստան, այնուհետև՝ Միացյալ Նահանգներ։
- Կյանքի հետագա տարիներին հաստատվում է Կալիֆորնիայում։
- Որպես առաջադեմ գրող ու հասարակական գործիչ նա քանիցս հրավիրվել է Սովետական Հայաստան։
- Աշխատակցել է սփյուռքահայ մամուլին, տպագրելով պատմվածքներ, նորավեպեր, որոնք հետագայում լույս է ընծայել «Հայրենի ծխան» ընդհանուր խորագիրը կրող հինգ ժողովածուներով (1930-1970)։
- Ստեղծել է կորուսյալ հայրենիքի պատկերը, ցույց տվել օտար միջավայրի ուծացնող, ապաբարոյականացնող ազդեցությունը տարագիր հայերի հոգեբանության վրա, նրանց պայքարը ազգային նկարագրի պահպանման համար։
- Պատրաստել է Վարդանանց պատերազմի 1500-ամյակին նվիրված հուշագիրը («Հազար հինգ հարիւր ամեակ Վարդանանց պատերազմին. 451-1951», 1952)։
- «Լուսավոր դեմքեր մեր օրերուն վրա» ժողովածուն պարունակում է դիմանկարներ հայ մի շարք գրողների ու արվեստագետների մասին։
- Հայկի ամենածավալուն աշխատությունն է «Խարբերդ եւ անոր ոսկեղէն դաշտը. յուշամատեան պատմական, մշակոյթային եւ ազգագրական» հատորը, բաղկացած 1500 մեծադիր և պատկերազարդ էջերից, որտեղ տասնյակ մարդկանց աշխատակցությամբ ներկայացված է Խարբերդի և նրա շրջակա հայաբնակ գյուղերի պատմությունը, տեղագրությունը, ազգագրությունը, մտավոր կյանքը։
- Վ. Հայկի պատմվածքների մի փունջ լույս է տեսել Երևանում, 1960թ. «Հայրենի ծխան» խորագրով։
Մատենագիտություն
- Վահե Հայկ, Հայրենի ծխան, ժողովածու, 1930:
- Վահե Հայկ, Լուսավոր դեմքեր մեր օրերուն վրա, Բեյրութ, 1972:
- Վահե Հայկ, Խարբերդ եւ անոր ոսկեղէն դաշտը. յուշամատեան պատմական, մշակոյթային եւ ազգագրական, 1959:
- Վահե Հայկ, Յուշարձան Եոզկատցիներու:
- Վահե Հայկ, Պատմութիւն Ֆրեզնոյի հայ գաղութին:
- Վահե Հայկ, Հայաստանի մանկական աշխարհը եւ անոր մանկական գրականութիւնը, 1974:
Տե՛ս նաև
- Գառնիկ Ստեփանյան, Կենսագրական բառարան, հատոր Բ, Ե., «Սովետական գրող», 1981, էջ 157:
- Գեղամ Սևան, Սփյուռքահայ գրականության պատմության ուրվագծեր (1920-1945), Ե., 1980, էջ 85-86:
- Մինաս Թէօլէօլեան, Դար մը գրականութիւն, հատոր Բ., էջ 201:
- «ՀՀ սփյուռքի նախարարության «Էլեկտրոնային Գրադարան»»: