Վազգեն Ա
| Վազգեն Ա | |
| Вазген I | |
| |
| Այլ անուններ: | Լևոն Կարապետ Աբրահամի Պալճյան |
| Անգլերեն: | Vazgen I |
| Հայերեն: | Վազգեն Ա |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 20(3).9(10).1908 |
| Ծննդավայրը: | Բուխարեստ, Ռումինիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 18.08.1994 |
| Մահվան վայրը: | Էջմիածին, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1908թ. սեպտեմբերի 20-ին (հոկտեմբերի 3) Ռումինիայի մայրաքաղաք Բուխարեստում:
Կրթություն
- 1936թ. ավարտել է Բուխարեստի պետական համալսարանի գրականության և փիլիսոփայության ֆակուլտետը:
- 1937թ. ավարտել է Բուխարեստի պետական համալսարանի գործնական մանկավարժության բաժինը:
Գործունեություն
- 1930-ական թթ.-ից ազգային-հասարակական, այնուհետև եկեղեցական եռնադուն գործունեություն է ծավալել ռումինահայ գաղութում:
- 1929-1943թթ. դասավանդել է Բուխարեստի հայկական դպրոցներում:
- 1937-1938թթ. Բուխարեստում հիմել և հրատարակել է «Հերկ» գիտահասարակական ամսագիրը:
- 1943թ. Աթենքում ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա:
- 1943թ. նշանակվել է Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդի տեղապահ:
- 1947-1955թթ.՝ Ռումինիայի հայոց թեմի առաջնորդ:
- 1955թ.-ից՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Ամենայն հայոց կաթողիկոս
- Ընտրվելով կաթողիկոս՝ ծավալել է եկեղեցաշինարարական-վերականգնողական լայն գործունեություն:
- Մեծ ներդրում ունի հայրենիք-սփյուռք կապերի ամրապնդման, հոգևոր մշակութային նոր արժեքների ստեղծման, հների հավաքման գործում:
- Հեղինակ է իմաստասիրական ու հրապարակախոսական բնույթի և հայագիտական ուսումնասիրությունների:
- Զգալի ավանդ ունի էկումենյան շարժման և միջեկեղեցական հարաբերությունների ընդլայնման ասպարեզում:
- Մասնակցել է կրոնական գործիչների՝ հանուն խաղաղության, զինաթափման և ժողովուրդների միջև արդար հարաբերությունների հաստատման համաշխարհային համաժողովներին (Մոսկվա, Բեռլին, Հելսինկի):
- 1988թ. փետրվարի 25-ին Արցախը Հայաստանին վերամիավորելու հարցով դիմել է ԽՍՀՄ նախագահ Մ. Գորբոչովին, Արցախյան շարժման ընթացքում խորհրդային և միջազգային ատյաններում լսելի է դարձրել արցախահայության ձայնը:
- 1989թ.-ին վերահաստատել է հայ եկեղեցու Արցախի թեմը, ձեռնարկել է մի շարք վանքերի վերաբացումն ու նորոգումը, վերաբացել է Սյունիքի և Գուգարքի թեմերը:
- Մեծ է Վազգեն Ա-ի ավանդը «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի ստեղծման գործում, որին սատարելու և տեղային կառույցների ձևավորման համար 1992թ. մայիսի 28-ին հատուկ կոչով դիմել է Հայ եկեղեցու թեմակալ առաջնորդին:
Ձեռքբերումներ
- 1948թ.՝ ծայրագույն վարդապետ:
- 1951թ.՝ եպիսկոպոս:
- 1952թ.՝ Ռումինական Հանրապետության խաչի շքանշան:
- 1962թ.՝ Ֆրեդերիկ Ժոլիո-Կյուրիի անվան մեդալ:
- 1968թ.՝ Աշխարհի պաշտպանության Խորհրդային կոմիտեի ոսկե մեդալ:
- 1968թ.՝ Պատվո շքանշան:
- 1978թ.՝ Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան:
- 1991թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր անդամ:
- 1994թ. ՀՀ «Հայրենիք» շքանշան:
- 1994թ., հուլիսի 28՝ Հայաստանի ազգային հերոս:
Այլ
- Վեհափառ հայրապետի շնորհիվ փրկվել ու Երևանի Մատենադարանին են հանձնվել «Վեհափառի» և «Վեհամոր» անուններով կնքված երկու Ավետարանները, Թորոս Ռոսլինի ծաղկած «Զեյթունի Ավետարանը» և «Մալաթիայի Ավետարանը», Թովմա Արծրունու «Պատմություն Արծրունյաց տան» աշխատության պահպանված միակ ձեռագիր օրինակը և բազմաթիվ այլ ձեռագրեր, արժեքավոր վավերագրեր։
- Հաջորդել է Գևորգ Զ Չորեքչյանին:
- Նրան հաջորդել է Գարեգին Ա Սարգիսյանը:
Նկարներ
Ճեմարանի շրջանավարտնեի հետ
Պարույն Սևակի հետ
Շառլ Ազնավուրի հետ
Ավետիք Իսահակյանի հետ
Մարտիորս Սարյանի հետ
Արամ Խաչատրյանի և Մստսլավ Ռոստրոպովիչի հետ
Եթովպիայի կայսր Հայլե Սիլլասիեի հետ
Վազգեն Ա-ի արձանը Ս. Էջմիածնում
Վազգեն Ա-ի արձանը Սևանի Վազգենյան հոգևոր դպրոցի բակում
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
- Այսօր երջանկահիշատակ Վազգեն Առաջին կաթողիկոսի ծննդյան օրն է, Տեր-Համբարձում:
- Ամենայն հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա-ն Սևակի մասին, Mediamall:
- Այսօր Մայր Աթոռում կբացվի Վազգեն Ա.-ի արձանը, Առաջին լրատվական:
- «Ես հոգևորական եմ դարձել իմ ժողովրդին ծառայելու համար». Վազգեն Ա, Առաջին լրատվական:
- Վազգեն Ա. կաթողիկոսի խոսքը Զորավար Անդրանիկի շիրիմի մոտ, Operativ.am:
Մատենագիտություն
- Վազգեն Ա, Մուս լերան հայերը Ֆրանց Վերֆելի վէպին մէջ, Բուխարեստ, 1940:
- Վազգեն Ա, Խրիմէան Հայրիկ որպէս դաստիարակ, Բուխարեստ, 1943:
- Վազգեն Ա, Խօսք Հայրենիքի մասին, Բուխարեստ, 1945:
- Վազգեն Ա, Հայրենիքի արեւին տակ, Բուխարեստ, 1954:
- Վազգեն Ա, Կենսագրություն, կոնդակներ, քարոզներ, ճառեր, ելույթներ, գիրք 1-4, Էջմիածին, 1958-1983:
- Վազգեն Ա, Մեր պատարագը, Էջմիածին, 1990:
- Վազգեն Ա, Գալիքի տեսիլքով, գիրք 1, 2, Էջմիածին, 1988, 1993:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Հարությունյան Վ., Եկայք շինեսցուք, Էջմիածին, 1989:
- Շտիկյան Ս., Վազգեն Առաջին. համառոտ տարեգրություն (1908-1955), Ս. Էջմիածին, 1986:
- Շտիկյան Ս., Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի մատենագիտությունը, Էջմիածին, 1995:
- Վազգեն Ա, ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
- Վազգեն Ա, Հայկական հանրագիտարան:
- Վազգեն Ա, Dasaran.am:
- 7 միտք Վազգեն Ա կաթողիկոսից:
- Հուշեր Վազգեն Վեհափառի մասին:
- Вазген I, Православная Энциклопедия.
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005: