Նուբար Փաշա
| Նուբար Փաշա | |
| Нубар Паша | |
| |
| Այլ անուններ: | Նուբարյան Նուբար Մկրտչի |
| Անգլերեն: | Nubar Pasha |
| Հայերեն: | Նուբար Փաշա |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1825 |
| Ծննդավայրը: | Զմյուռնիա, Թուրքիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 13.01.1899 |
| Համառոտ տվյալներ: Պետական, քաղաքական գործիչ, ազգային բարերեար: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1825թ. Թուրքիայի Զմյուռնիա (Իզմիր) քաղաքում:
Մահացել է 1899թ. հունվարի 13-ին:
Կրթություն
- Ավարտել է ծննդավայրի հայկական դպրոցը:
- 1844-1849թթ. ուսումը շարունակել է Փարիզում:
Աշխատանքային գործունեություն
- Վերադառնալով Եգիպտոս՝ 1850թ.-ից անցել Է պետական ծառայության, վարել բարձր պաշտոններ:
- 1866-1874թթ.՝ ԱԳ նախարար:
- 1875-1876թթ.՝ ԱԳ նախարար:
- 1878-1879թթ.՝ ԱԳ նախարար:
- 1881-1888թթ.՝ ԱԳ նախարար:
- 1878-1879թթ.՝ վարչապետ:
- 1884-1889թթ.՝ վարչապետ:
- 1894-1895թթ.՝ վարչապետ:
Ձեռքբերումներ
- Պետական շքանշաններ, տիտղոսներ՝ Եգիպտոսին մատուցած ծառայությունների համար:
Այլ
- Պողոս Նուբարի հայրը:
- Նուբարյաններ նշանավոր գերդաստանից է:
- Դպրոցն ավարտելուց հետո տեղափոխվել է Եգիպտոս:
- Կազմավորվող ազգային բուրժուազիայի շահերից ելնելով՝ իրականացրել է մի շարք օրենսդրական բարեփոխումներ:
- Նուբար Փաշան զբաղվել է ինչպես Եգիպտոսի հայ գաղութի, այնպես էլ ամբողջ հայ ժողովրդի քաղաքական ճակատագրի, մշակույթի ու լուսավորության հարցերով: Գլխավորել է գաղութահայ ազգային-թեմական իշխանությունը, սատարել Թուրքիայից Եգիպտոս անցած հայ տարագիրների օգնության գործին, նպաստել ու դրամական միջոցներ տրամադրել հայկական պարբերականների («Արմավենի», «Կահիրե» և այլն) հրատարակմանն ու դպրոցների (Կոստանդնուպոլսի Նուբար Շահնազարյան վարժարան) հիմնադրմանը, կազմակերպել հայ մատենագիրների ֆրանսերեն թարգմանությունն ու հրատարակությունը և այլն:
- 1878թ. կազմել և Բեռլինի կոնգրեսին է հղել թուրքական տիրապետության տակ գտնվող հայերի վիճակի բարելավման իր ծրագիրը, որը, սակայն, չի ներկայացվել կոնգրեսին: Նուբար Փաշայի ծրագիրը ելնում էր այն հիմնական դրույթից, որ հայերը քաղաքական անկախության չեն հավակնում, բայց պահանջում են քաղաքացիական ազատություններ ու իրավունքներ, որոնք կապահովեին նրանց անվտանգությունը, գույքի անձեռնմխելիությունը: Նուբար Փաշան գտնում էր, որ թուրքական կառավարության նախաձեռնած նախորդ բարեփոխումները տարբեր պատճառներով անցել են ապարդյուն: Բարենորոգումների հաջողությունն ապահովելու համար ծրագրի հեղինակը գտնում էր, որ անհրաժեշտ է ունենալ մի ընդհանուր կառավարիչ, որը լիներ հայ, հաստատվեր սուլթանի կողմից և ստանար եվրոպական պետությունների հովանավորությունը: Ընդհանուր կառավարչի ղեկավարությամբ պետք է իրականացվեր 3 կարևորագույն բարեփոխում, կառավարչին կից պետք է ստեղծվեր պահակազոր, թալանի ու ասպատակությունների դեմն առնելու համար, դատական բարեփոխում, որը ստեղծեր անձի ու գույքի ապահովություն, հարկահավաքման համակարգի փոփոխություն, երբ հայերը պետք է իրավունք ստանային գանձել իրենց տուրքերը նահանգի դպրոցական ու հոգևոր հաստատությունների ծախսերը հոգալու համար: Նուբար Փաշայի ծրագիրը շատ ավելի չափավոր Էր, քան Ներսես Վարժապետյանի՝ Բեռլինի կոնգրեսին ներկայացված ծրագիրը: Սակայն թուրքական վարչակարգի պայմաններում անհնար էր նույնիսկ նման չափավոր ծրագրի իրականացումը:
- 1904թ. Նուբար Փաշայի արձանը կանգնեցվել է Ալեքսանդրիայում: Նրա անունով կոչվել են փողոցներ Կահիրեում և Ալեքսանդրիայում:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- Նուբար Փաշա, Մեկ քանի նոթեր Հայաստանի վարչության մեջ մտցվելիք բարենորոգմանց մասին, «Անահիտ», 1899, N 4:
- Բերթրան է., Նուբար Փաշա (1825-1899), ԿՊ, 1910:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նուբար Փաշա:
- Нубар паша - Геноцид армян.
- Нубар. Нубар-паша. Погос Нубар-паша.