Միկոյան Անաստաս Իվանի
| Միկոյան Անաստաս Իվանի | |
| Микоян Анастас Иванович | |
| |
| Այլ անուններ: | Միկոյան Անաստաս Հովհաննեսի |
| Անգլերեն: | Mikoyan Anastas |
| Հայերեն: | Միկոյան Անաստաս Իվանի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 13.11.1895 |
| Ծննդավայրը: | Սանահին, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Մահվան տարեթիվը: | 21.10.1978 |
| Մահվան վայրը: | Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Պետական և կուսակցական գործիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1985թ. նոյեմբերի 13(25)-ին Խորհրդային Հայաստանի Սանահին գյուղում (այժմ՝ ՀՀ Ալավերդի քաղաքի շրջագծում):
Կրթություն
- Սովորել է Սանահինի գյուղական դպրոցում:
- Ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
- 1916թ.-ից սովորել է Ս. Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1915-1920թթ. հեղափոխական աշխատանք է կատարել Անդրկովկասում:
- 1915-1920թթ.՝ «Սոցիալ-դեմոկրատ» (հայերեն), «Բաքվի խորհրդի տեղեկագիր» (ռուսերեն) թերթերի խմբագիր:
- 1918թ. Բաքվի կոմունայի օրերին եղել է Կարմիր բանակի բրիգադի կոմիսար, կոմունայի պարտությունից հետո՝ բոլշևիկյան կուսակցության Բաքվի ընդհատակյա քաղաքական կոմիտեի նախագահ:
- 1920թ. ապրիլին մասնակցել է Ադրբեջանում խորհրդային իշխանության հաստատմանը:
- 1920-1926թթ. ղեկավար աշխատանք է կատարել Ռուսաստանի կոմկուսի կազմակերպություններում (Նիժնի Նովգորոդ, Դոնի Ռոստով):
- 1926թ.-ից պաշտոնավարել է ԽՍՀՄ Կառավարությունում (արտաքին և ներքին առևտրի, մատակարարման, սննդի արդյունաբերության ժողկոմ):
- 1935-1966թթ.՝ ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրի (նախագահության) անդամ:
- 1937-1946թթ.՝ ԺԿԽ փոխնախագահ:
- 1941-1945թթ.՝ Հայրենական պատերազմի ժամանակ, ղեկավարել է բանակի մատակարարումը:
- 1946-1955թթ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի փոխնախագահ:
- 1955-1964թթ.՝ ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդի առաջին փոխնախագահ:
- 1964-1965թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ նախագահության նախագահ:
- 1964-1974թթ.՝ Նախագահության անդամ:
Ձեռքբերումներ
- 1915թ.-ից՝ ՌՍԴԲԿ անդամ:
- 1937-1974թթ.՝ ԽՍՀՄ ԳԽ պատգամավոր:
- 1943թ.՝ սոցիալական աշխատանքի հերոս:
- Լենինի շքանշան (6):
- Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան:
- Կարմիր դրոշի շքանշան:
- Հայրենական պատերազմի առաջին աստիճանի շքանշան:
- Կարմիր աստղի շքանշան (2):
- 1962թ.՝ Լենինյան մրցանակի դափնեկիր:
- ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիր (1941, 1947, 1948, 1949, 1952, 1953):
- ԽՍՀՄ և տարբեր երկրների մի շարք շքանշաններ և մեդալներ:
Այլ
- 1914թ. Միկոյանը միացել է հայ կամավորականների ջոկատին և մինչև 1915թ. գարունը կռվել թուրքական ճակատում, սակայն հիվանդության պատճառով թողել է ծառայությունը և վերադարձել Թիֆլիս։
- Բաքվի կոմիսարների տապալումից հետո մնացել է Բաքվում՝ գլխավորելով բոլշևիկների ընդհատակյա շրջկոմը։
- Թուրքերի կողմից Բաքուն գրավելուց անմիջապես առաջ Միկոյանը կարողացավ հասնել կոմիսարների ազատ արձակման ու էվակուացիայի կազմակերպմանը։ Այնուհետև նա կոմիսարներին շոգենավով դուրս է բերել Բաքվից, սակայն Կրասնովոդսկում նրանք նորից ձերբակալվել են։ Միկոյանն ազատվել է 1919թ. փետրվարին և հենց նույն տարվա մարտից ղեկավարել է ՌԿ(բ)Կ-ի կովկասյան մարզկոմի Բաքվի բյուրոն։
- 1919թ. հոկտեմբերին նրան կանչել են Մոսկվա և նշանակվել է ՌԿԳԿ անդամ։ Բոլշևիկների կողմից Բաքուն գրավելուց հետո Միկոյանը վերադարձել է Բաքու՝ որպես 11-րդ բանակի ռազմահեղափոխական կոմիտեի լիազոր։
- Անաստաս Միկոյանի անվան հետ է կապված ԽՍՀՄ սննդի արդյունաբերության ծավալումը։ Դեռևս 1931թ., հանդիսանալով ԽՍՀՄ Սննդի արդյունաբերության ժողովրդական կոմիսար, Անաստաս Միկոյանը ԽՍՀՄ կառավարությանը ներկայացրել է Խորհրդային սննդի արդյունաբերության զարգացման համալիր ծրագիր։ 1936 թ. Միկոյանը իր կնոջ՝ Աշխենի հետ երկու ամիս այցով գտնվել է ԱՄՆ-ում (ԽՍՀՄ պատմության մեջ կառավարության գործող անդամի ամենաերկարատև արտաքին ուղևորությունն էր), որի ընթացքում հիմնավորապես ուսումնասիրել է ամերիկյան սննդի արդյունաբերությունը, մեծ ծավալի տեխնիկական գնումներ են կատարել, որոնք նպաստեցին Խորհրդային սննդի արդյունաբերության վերազինմանը։
- Միկոյանի շնորհիվ ԽՍՀՄ-ում սկսվեց պաղպաղակների արտադրությունը։ Մինչև իր պաշտոնավարման վերջը Անաստաս Միկոյանն անձնական հսկողության տակ էր պահում պաղպաղակի որակը։
- 1937թ. գործուղվել է Երևան՝ իր հետ բերելով ՀԽՍՀ ղեկավարությանը հասցեագրված Ստալինի նամակը, որը կոչ էր անում ուժեղացնել պայքարը «Ժողովրդի թշնամիների» դեմ Հայաստանում:
- ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարում (1956) և հետագա տարիներին վճռականորեն հանդես է եկել Ի. Ստալինի անձի պաշտամունքի մերկացման օգտին, պաշտպանել է Ն. Խրուշչյովի դիրքորոշումը երկրի հետադիմ ուժերի դեմ պայքարում:
- 1962թ․ ակտիվորեն մասնակցել է Կարիբյան ճգնաժամի կարգավորմանը, անձամբ բանակցելով Ջոն Քենեդու և Ֆիդել Կաստրոյի հետ։ Այդ ընթացքում Մոսկվայում մահացել է նրա կինը։ 1963թ․ նոյեմբերի Ջոն Քենեդու թաղման արարողության ժամանակ նա ներկայացնում էր ԽՍՀՄ ղեկավարությունը։
- Հեղինակ է խորհրդային տնտեսությանը նվիրված մի շարք աշխատությունների, ինչպես նաև հուշագրությունների:
Ընտանիքի անդամներ
- Եղբայրը՝ Արտեմ Հովհաննեսի Միկոյան, ՄիԳ ինքնաթիռների գլխավոր կոնստրուկտոր։
- Կինը՝ Աշխեն Ղազարի Թումանյան (1896-1962 թթ․)։
- Կնոջ եղբայրը՝ Հայկ Ղազարի Թումանյան, ռազմական գործիչ, գեներալ։[
- Որդի՝ Ստեփան Անաստասի Միկոյան, (ծնվ․ 1922 թ․) փորձարկող օդաչու։
- Որդի՝ Վլադիմիր Անաստասի Միկոյան, (1924-1942 թթ․) ռազմական օդաչու, զոհվել է Ստալինգրադի համար մարտերում։
- Որդի՝ Ալեքսեյ Անաստասի Միկոյան, (1925-1986 թթ․) ռազմական օդաչու։
- Որդի՝ Հովհաննես (Վանո) Անաստասի Միկոյան, (1927-2016 թթ․) ինժեներ–կոնստրուկտոր։
- Որդի՝ Սերգո Անաստասի Միկոյան, (1929-2010 թթ․) միջազգայնագետ-պատմաբան։
- Թոռը՝ Անաստաս Ալեքսեյի Միկոյան (կեղծանունը՝ Ստաս Նամին), երաժիշտ, կոմպոզիտոր։
Նկարներ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Միկոյան Ա.Ի., Պայքարի ուղիով, գիրք 1, Երևան, 1972:
- Միկոյան Ա.Ի., Քսանական թվականների սկզբին (1919-1924թթ. սկիզբը), Երևան, 1978:
- Микоян А.И., Так было: Размышления о минувшем, Москва, 1999.
- Микоян А.И., Стальной солдат большевистской гвардии, Правда. 1929.
- Микоян А.И., Речь товарища Микояна на XVII съезде ВКП(б) (Заседание 29 января 1934 г., вечернее).
- Микоян А.И., Пищевая индустрия Советского Союза. [Речи и доклады], М., 1939.
- Микоян А.И., Мысли и воспоминания о Ленине, М., 1970.
- Микоян А.И., Дорогой борьбы. Книга первая. Серия: О жизни и о себе. М., 1971.
- Микоян А.И., В начале двадцатых. М., 1975.
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007::
- Микоян С., Анатомия Карибского кризиса, Москва, 2006.:
- Армяне-народ созидатель чужих цивилизаций: 1000 известных армян в мировой истории/С.Ширинян.-Ер.: Авт. изд., 2014, стр.71.
- Տիգրան Հայազն, Գարեգին Ղազարյան: 1000 հայազգի գեներալներ,ծովակալներ.-Ե.,Հեղինակային հրատարակություն, 2009 թ.,էջ 358:
- Большая русская биографическая энциклопедия.
- Большая cоветская энциклопедия. 3-е изд. М., 1970-1977.
- Васильева Л., Кремлевские жены. М., 1998. С.433-445.
- Государственная власть СССР. Высшие органы власти и управления и их руководители. 1923-1991 гг. Историко-биографический справочник / Сост. В.И. Ивкин. М., 1999.
- Залесский К.А., Империя Сталина. Биографический энциклопедический словарь. М., 2000.
- Казинян Арис., 100 величайших армян ХХ века. Москва. 2006. С.208-209.
- Куманев Г.А., День первый, срединный, последний // Книга исторических сенсаций. М., 1993.
- Нерсисянисты (1824-1914). Авакян С., Периханян Г. Ер., 1975.
- Мамулов С.С., Удивительный народ из страны чудес. Книга 4. М., 2005.
- Медведев Р.А., А.И. Микоян: политическое долголетие // Аргументы и факты. 1989. № 19. С. 5-6.
- Медведев Р.А., Они окружали Сталина. М., 1990.
- Осколкова Э.Д., А.И. Микоян // Соратники Ленина на Дону: Очерки. Ростов н/Д. 1980.
- Торчинов В.А., Леонтюк А.М., Вокруг Сталина. Историко-биографический справочник. Санкт-Петербург, 2000.
- Чернев А.Д., 229 кремлевских вождей. Политбюро, Оргбюро, Секретариат ЦК Коммунистической партии в лицах и цифрах. Справочник. М., 1996.
- Шикман А.П., Деятели отечественной истории. Биографический справочник. М., 1997.
- Միկոյան Անաստաս Հովհաննեսի (Իվանի):
- ՄԻԿՈՅԱՆ Անաստաս - Մեծանուն Հայեր:
- Միկոյան, Անաստաս Իվանի - Հայ Գիրք - հայաստանի ազգային ...:
- 15 интересных фактов об Анастасе Микояне.
- ВИДЕОХРОНОГРАФ - 25 НОЯБРЯ 1895 ГОДА РОДИЛСЯ АНАСТАС МИКОЯН.
- Биографии. История жизни великих людей.
- Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 - 1991.
- Великие армяне - Народ.ру.
- Микоян: биографии, интервью, статьи.
- Фролов А. Драматические догонялки. Как Анастас Микоян пытался не отстать от времени - Независимая газета.
- Россия.
- Мемориальная доска в честь Анастаса Микояна - Ноев Ковчег № 12 (123) Декабрь 2007 года.
- Люди.
- Анастас Иванович Микоян - Время СССР.