Հովսեփ Ա Հողոցմեցի
| Հովսեփ Ա Հողոցմեցի | |
| Овсеп А Огоцмеци | |
| |
| Այլ անուններ: | Հովսեփ Վայոցձորցի |
| Անգլերեն: | Hovsep A Hoghocmeci |
| Հայերեն: | Հովսեփ Ա Հողոցմեցի |
| Ծննդավայրը: | Հողոցիմք,Վայոց Ձորի գավառ |
| Մահվան տարեթիվը: | 25.07.452 |
| Համառոտ տվյալներ: Ամենայն հայոց կաթողիկոս: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է Սյունիքի Վայոց Ձոր գավառի Հողոցիմք գյուղում:
Մահացել է 452թ. հուլիսի 25-ին:
Կրթություն
- Աշակերտել է Մեսրոպ Մաշտոցին:
Աշխատանքային գործունեություն
- Նախապես նշանակվել է Այրարատ «աշխարհի» եպիսկոպոս, իսկ 439թ.–ից` Հայոց կաթողիկոսի տեղապահ:
- 440թ.-ից՝ Ամենայն հայոց կաթողիկոս:
- Եղել է Այրարատի եպիսկոպոս, ապա Մեսրոպ Մաշտոցի պատվիրանով կարգվել կաթողիկոս:
- Նրա նախաձեռնությամբ 444թ. գումարվել է Շահապիվանի եկեղեցական ժողովը, 449թ.՝ Արտաշատի ժողովը:
Այլ
- Հաջորդել է Սահակ Ա Պարթևին:
- Նահատակվել է Պարսից Ապար աշխարհում:
- Կաթողիկոս է ընտրվել Հայոց մարզպան Վասակ Սյունու և Հայոց հազարապետ Վահան Ամատունու աջակցությամբ:
- Հովսեփ Ա Հողոցմեցին 444թ. օգոստոսի 7–ին Բագրևանդ գավառի Շահապիվան ավանում գումարել է ժողով, որին մասնակցել են 40 եպիսկոպոս (այլ վկայությամբ` 20), բազմաթիվ նախարարներ, կուսակալներ, զանազան պաշտոնյաներ, այդ թվում` մարզպան Վասակ Սյունին, սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը, Արշավիր Կամսարականը, Մանաճիհր Ռշտունին, Զիք Դիմաքսյանը և ուրիշներ: Ժողովն ընդունել է 20 կանոնադիր որոշում, որոնցում խստորեն դատապարտվել են մծղնեական աղանդի հետևորդները: Ժողովը դատապարտել է եկեղեցական դասի այն սպասավորներին, որոնք տառապել են զանազան մոլություններով, կաշառքով ձեռնադրել հոգևորականներ, օրհնել մերձավորների ամուսնությունը և այլն: Դատապարտվել են կնաթողությունը, այրաթողությունը, կախարդությունը, դյութությունը, հարցուկներին դիմելը, անվայելուչ լացն ու կոծը և այլն:
- Հովսեփ Ա Հողոցմեցին 449թ. Արտաշատում հրավիրել է աշխարհիկ և հոգևոր մեծամեծների ժողով, որը միաձայն մերժել է պարսից Սասանյան արքա Հազկերտ II–ի հրովարտակը, որը հայ, վրաց և աղվանից կառավարիչներին պարտադրել է ուրանալ քրիստոնեությունը և դավանել զրադաշտական կրոնը: 450–ի ապրիլին Հովսեփ Ա Հողոցմեցին օրհնանքներով ու հորդորներով ճանապարհել է Տիզբոնի դատաստանին կանչված հայ երևելի նախարարներին և բարձրագույն պաշտոնյաներին: Տիզբոնում մահվան և աքսորի սպառնալիքի ներքո հայտնված հայոց կառավարիչները վճռել են առերես ուրացության գնով «զերծանել յորոգայթէն», վերադառնալ և գլխավորել պայքարը պարսկական վտանգի դեմ: Հովսեփ Ա Հողոցմեցին իր հավատարիմ հոգևորականների համագործակցությամբ ժողովրդին հորդորել է զինված պայքար մղել Հայաստան ներխուժած պարսկական հսկիչ զորախմբերի և մոգերի դեմ: Համաժողովրդական այդ պայքարը գլխավորել է Ղևոնդ Երեց Վանանդեցին, որը դեռևս Սահակ Ա Պարթևի աթոռակալման տարիներին նշանակվել էր կաթողիկոսի տեղապահը Բագրևանդ գավառում: Նրա առաջնորդությամբ ժողովուրդը Բագրևանդի Անգղ ավանում ջախջախել է մոգերին ուղեկցող պարսկական զորախմբին, որը փորձել է քանդել տեղի եկեղեցին և այն վերածել մեհյանի:
- Հովսեփ Ա Հողոցմեցին 450–451թթ. ձմռանը հրամայել է հոգևորականներին ցրվել երկրով մեկ և ժողովրդին հանել զինված պայքարի թշնամու դեմ: 451–ի մայիսի 26–ին Ավարայրի ճակատամարտից առաջ Հովսեփ Ա Հողոցմեցին մատուցել է Ս. Պատարագ, իր ճառերով ու աղոթքներով խրախուսել մարտական դիրքեր գրաված հայ զորականներին ու զինվորներին: Ավարայրի մարտադաշտից ուշ երեկոյան հայկական զորախմբերի` դեպի երկրի լեռներն ու բերդերը քաշվելուց հետո Հովսեփ Ա Հողոցմեցին և Ղևոնդ Վանանդեցին Բակ զորավարի գլխավորած 1000 զինվորի հետ ապաստանել են Արտազի բերդերից մեկում: Պարսկական զորքերը պաշարել և գրավել են բերդը: Բակ զորավարը 700 մարտիկի ուժերով ճեղքել է թշնամու պաշարման շղթան և հեռացել լեռները: Բերդում մնացած 213 մարտիկը սրատվել են:
- Հովսեփ Ա Հողոցմեցին և Ղևոնդ Վանանդեցին գերեվարվել են, որոնց փորձել են օգտագործել ըմբոստ հայերին խաղաղեցնելու համար: Հայոց նոր մարզպան Ատրորմիզդ Արշակունին 452թ. ձերբակալել է ապստամբության պարագլուխներին (37 նախարարի և 8 հոգևորականի), որոնք ուղարկվել են Տիզբոնի դատաստանին:
- 454թ. հայ հոգևորականները Հովսեփ Ա Հողոցմեցու գլխավորությամբ աքսորվել են Խորասան և բանտարկվել Նյուշապուհ բերդում, որտեղ և գլխատվել են հուլիսի 25–ին, կիրակի օրը:
Նկարներ
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005:
- ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ - Տ. Ս. Հովսեփ Ա Հողոցմեցի (440 - 452):