Իսահակյան Ավետիք Սահակի
| Իսահակյան Ավետիք Սահակի | |
| Исаакян Аветик Саакович | |
| |
| Անգլերեն: | Isahakyan Avetiq |
| Հայերեն: | Իսահակյան Ավետիք Սահակի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 30.10.1875 |
| Ծննդավայրը: | Ալեքսաևդրապոլ, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 17.10.1957 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, արձակագիր, հասարակական գործիչ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1875թ. հոկտեմբերի 30-ին Հայաստանի Ալեքսանդրապոլ (այժմ՝ Գյումրի) քաղաքում:
Մահացել է 1957թ. հոկտեմբերի 17-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:
Կրթություն
- 1889-1893թթ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
- 1893թ.՝ Լայպցիգի համալսարանի ազատ ունկընդիր:
- 1897թ.՝ Ցյուրիխի համալսարանի ազատ ունկընդիր:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1947-1957թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԽ պատգամավոր:
- 1946–1957թթ.՝ Հայաստանի գրողների միության նախագահ:
Ձեռքբերումներ
- 1895թ.՝ ՀՀԴ անդամ:
- 1943թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
- 1946թ.՝ ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ:
- Պարգևատրվել է Լենինի (2) շքանշանով:
Այլ
- Գրակական գործունեությանը զուգնթաց զբաղվել է նաև քաղաքական գործունեությամբ: 1895թ. վերադառնալով Լայպցիգից՝ ընդգրկվել է նորաստեղծ ՀՀԴ կուսակցության Ալեքսանդրապոլի կոմիտեի մեջ, մասնակցել Ալեքսանդրապոլից Արեւմտյան Հայաստան ուղարկվող զինյալ խմբերի ստեղծմանը, զենք և դրամական միջոցների հայթհայթման գործին: Հայ ազգային-ազատագրական պայքարին մասնակցելու մեղադրանքով 1896թ. բանտարկվել է Երևանում, 1898թ. աքսորվել է Օդեսա: 1908թ. բանտարկվել երկրորդ անգամ:
- 1911թ., որպես քաղաքական վտարանդի, մեկնել է Կոստանդնուպոլիս, այնուհետև՝ Եվրոպա:
- 1936թ. վերջնականապես հաստատվել է հայրենիքում:
- Բնավ չհավատալով երիտթուրքերի խոստումներին Արեւմտյան Հայաստանի ինքնավարության վերաբերյալ և ենթադրելով, որ Հայաստանին սպառնացող պանթուրքական վտանգը կարող է կանխել Թուրքիայի հովանավոր կայզերական Գերմանիան, Իսահակյանը մեկնել է Բեռլին և մի շարք գերմանական մտավորականների հետ մասնակցել Գերմանա-հայկական ընկերության ստեղծմանը՝ միաժամանակ խմբագրելով ընկերության «Մեսրոբ» պարբերական հանդեսը: Սկսված առաջին համաշխարհային պատերազմը և Մեծ եղեռնը հաստատեցին Իսահակյանի ամենամռայլ կանխատեսումները երիտթուրքերի հայաջինջ քաղաքականության վերաբերյալ: Պատերազմից և եղեռնից հետո Իսահակյանը արտացոլել է հայ ժողովրդի ողբերգական ճակատագիրն ու նրա հերոսական ազատամարտը: Բանաստեղծը ձեռամուխ է եղել հայերի ցեղասպանության մեղադրականի՝ «Սպիտակ գրքի» ստեղծմանը, որի մի զգալի հատվածը տեղ է գտել 1915-1922թթ. «Հիշատակարան» գրառումներով: Այդ ժամանակահատվածում Իսահակյանը հիմնականում հանդես է եկել հրապարակախոսական հոդվածներով, որոնց բովանդականությունը Հայկական հարցն էր, Հայաստանի վերամիավորման խնդիրը, հայկական պետականության վերականգնումը:
- 1897թ. լույս է տեսել Իսահակյանի բանաստեղծությունների առաջին՝ «Երգեր ու վերքեր» ժողովածուն:
- Նրա ժողովածուներում քնարական շնչով ու փիլիսոփայական խոհականությամբ գերիշխում են սերն ու կարոտը, մայրական սիրո թեման:
- Գրել է հայրենասիրական, ազատասիրական բանաստեղծություններ և պոեմներ, որոնք «Հայդուկի Երգեր» խորագրով և Հայ-գուսան ստորագրությամբ տպագրվել են «Դրոշակ» (Ժնև) ամսաթերթում:
- Իսահակյանի ստեղծագործություններում ժողովրդի կենսագրական խնդիրները սերտորեն առնչվել են դարաշրջանի բարդ ու հակասական երևույթներին: Բանաստեղծը ցավով է վերապրել հայ ժողովրդի պատմական ու սոցիալական ծանր վիճակը: Իր ժողովրդի լինելիությունը հաստատելու, ամրապնդելու համար որոնել է սոցիալական ու քաղաքական հենարաններ:
- Բարձրարժեք քնարերգության ու հայրեներգության հետ միաժամանակ գրել է մաքառման, ըմբոստացման բանաստեղծություններ, փիլիսոփայա-խոհական պոեմներ:
- «Աբու-լալա Մահարի» պոեմում ներհունորեն բախվում և հարաբերվում են ժամանակի սոցիալական կացությունը և մարդկային կյանքի բնական օրենքները: Սակայն պոեմի հերոսի ապրումների հակասականությունը, դառնությունների թանձրացումները երբեք չեն հանգում անհույս փլուզումների, այլ հավասարա-կշռվում են առավել հզոր տրամադրությամբ՝ աշխարհապաշտությամբ: Նրա որոնող ոգին մղվում է դեպի «կախարդող հեռուները»:
- Իսահակյանի ողջ ստեղծագործությունը ժողովրդական իդեալների ու ձգտումների պոեզիա է՝ դրոշմված ազգային աշխարհընկալման, վարքի ու արժանապատվության կնիքով: Այդ ոգով են տոգորված լեգենդները, հեքիաթները, արձակ էջերը:
- Իսահակյանի բանաստեղծություններով գրված երգերի զգալի մասը ժողովրդականացել են:
- Իսահակյանի տուն-թանգարաններ կան Երևանում, Գյումրիում:
- Ավետիք Իսահակյանի անունով կոչվել են փողոցներ՝ Երևանում, Գյումրիում, Մոսկվայում և այլուր, բացվել դպրոցներ, գրադարաններ՝ ՀՀ տարբեր վայրերում:
- 1980թ. ՀԳՄ սահմանվել է Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա մրցանակ:
- Ա.Վ. Իսահակյանի [1] պապը:
- Թաղված է Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում:
Նկարներ
Գ.Գասպարյանի հետ
Դ.Դեմիրճյանի հետ
Վիկտոր Համբարձումյան, Մարտիրոս Սարյան, Դերենիկ Դեմիրճյան, Ավետիք Իսահակյան
Ավետիք Իսահակյանը (ձախից) Հովհաննես Իսակովի և Մարտիրոս Սարյանի հետ (1955)
Ավ. Իսահակյանը համալսարանական ընկերների հետ. Լայպցիգ, 1894թ.
Ավետիք Իսահակյանի հուշարձանը Երևանում (1965թ., քանդակագործ՝ Սերգեյ Բաղդասարյան)
Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանը Երևանում
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
Քաղվածքներ
- «Մարդ այնքան մեծ է, ինչքան որ նա ընդունակ է ուրիշներին սիրելու: Երբ սիրում ես քո ընկերին, ավելի մեծ ես, քան եթե սիրես միայն քեզ՝ միայն քո ես-ը: Երբ սիրում ես մի ամբողջ ժողովուրդ, ավելի մեծ ես, քան եթե սիրես միայն ընկերիդ: Մարդկությունը սիրիր ― մարդկության չափ մեծ կլինես։ Տիեզերքը սիրիր ― տիեզերքի չափ մեծ կլինես»:
- Մարդ պետք է բնության մեջ ապրի, բնությունն զգա...
- Զարմանալի հրաշք է հողը, հողի ուժը անսպառելի է...
- Բնության մեջ մարդ իրեն բազմապատկված կզգա...
- Մայրենի լեզուի բառերը մենք կը զգանք, կ՛ապրինք, իսկ օտար լեզուինը՝ կը հասկնանք, կը սորվինք եւ կը հիշենք...
- Ճշմարտությունը ոտքով է գնում, սուտը՝ թևերով:
- Մարդը ձգտում է նրան, ինչն անհնար է: Հետո սկսում է ողբալ, թե ինչու՞ է անհնարը՝ անհնար:
- Կյանքի սափորը լիքն է աղի ջրով, որ ինչքան խմում ես, այնքան ավելի ծարավում, այրվելով խմում վերստին և զզվում, բայց բնավ չհագենում:
- Կյանքն իր ծնած պահից գրավ է դրված մահի մոտ:
- Վրեժը քաղցր բան է. թող բարոյախոսներն ինչ ուզում են՝ ասեն:
- Միտքը մեռցնում է զգացմունքը:
- Բայց երբեմն երկուսն եղբայրացած միմյանց հետ՝ տիեզերքն են գրկում:
- Բանաստեղծը, արվեստագետը իր սրտի աչքով կտեսնե ու կզգա աշխարհի իրերը, երևույթները, երևույթների հոգին, ներքին, հավերժական անփոփոխ կյանքը:
Բանաստեղծությունների ժողովածուներ
- Իսահակյան Ա., Երգեր ու վերքեր, 1897:
- Իսահակյան Ա., Բանաստեղծություններ, 1903:
- Իսահակյան Ա., Հայրենի աղբյուրից, 1920:
- Իսահակյան Ա., Ալագյազի մանիներ, 1945:
- Իսահակյան Ա., Հայդուկի երգեր:
Բանաստեղծություններ
- Իսահակյան Ա., Մայրիկիս:
- Իսահակյան Ա., Ռավեննայում:
- Իսահակյան Ա., Մի մրահոն աղջիկ տեսա:
- Իսահակյան Ա., Քույր իմ նազելի...
- Իսահակյան Ա., Օտար, ամայի ճամփեքի վրա...
- Իսահակյան Ա., Սիրեցի, յարս տարան:
- Իսահակյան Ա., Արազի ափին:
- Իսահակյան Ա., Հայրենիքիս:
- Իսահակյան Ա., Մեկը չեղավ, որ իմանար...
- Իսահակյան Ա., Սև-մութ ամպեր ճակտիդ դիզվան:
- Իսահակյան Ա., Ցաված սիրտս երգեր հյուսեց:
Առասպելներ, հեքիաթներ
- Իսահակյան Ա., Նուկիմ քաղաքի խելոքները:
- Իսահակյան Ա., Արևի մոտ:
- Իսահակյան Ա., ԼԻԼԻԹ:
- Իսահակյան Ա., Շիդհարը, 1907:
- Իսահակյան Ա., Յաւերժական սէրը, 1919:
Պոեմներ
- Իսահակյան Ա., Աբու-Լալա Մահարի:
Արձակ էջեր
- Իսահակյան Ա., Համբերանքի չիբուխը, 1928:
- Իսահակյան Ա., Ուստա Կարո:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Ասատրյան Ա., Ավետիք Իսահակյանի կյանքը և ստեղծագործությունը, Ե., 1940:
- Առաքելյան Վ., Ավետիք Իսահակյանի պոեզիայի բառապաշարի ոճաբանական առանձնահատկությունները, Ե., 1954:
- Ղանալանյան Ա., Ավետիք Իսահակյանի ստեղծագործության ժողովրդական ակունքները, Ե., 1955:
- Իսահակյան Ա.Վ., Ավետիք Իսահակյանի արձակը, Ե., 1975:
- Մկրյան Մ., Իսահակյանի հումանիզմը, Ե., 1975:
- Ինճիկյան Ա.Մ., Ավետիք Իսահակյան (1875-1975), Կենսամատենագիտական ցանկ, մաս 1-2, Ե., 1976-1977:
- Մուշեղյան Ա., Ավետիք Իսահակյան. Վաղ տարիներ, Ե., 1983:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ավետիք Իսահակյան:
- Ավետիք Իսահակյան. ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ:
- Իսահակյան Ավետիք Սահակի - National Academy of ...
- Ավ. Իսահակյանի տուն-թանգարան:
- Բանաստեղծություններ:
- ԿԵՆՍԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Իսահակյան Ավետիք Սահակի:
- Архив рубрики: Ավետիք Իսահակյան:
- ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ - Ավետիք Իսահակյան:
- Ավետիք Իսահակյանի կենսագրությունը:
- Իսահակյանի Բանաստեղծությունները:
- Ավետիք Իսահակյան ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ:
- Ստեղծագործությունները armenianpoetry.com-ում:
- Լուսանկարներ