Արգիշտի Ա
| Արգիշտի Ա | |
| Аргишти I | |
| |
| Անգլերեն: | Argishti I |
| Հայերեն: | Արգիշտի Ա |
| Մահվան տարեթիվը: | Ք.ա. 764 |
| Համառոտ տվյալներ: Ուրարտական արքա: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Մահացել է Ք.ա. 764թ.:
Աշխատանքային գործունեություն
- Ք.ա. 785թ. Ուրարտական թագավորությանն է միացրել Դիաուխի երկիրը:
- Ք.ա. 785թ. արշավանքներ է ձեռնարկել և թագավորությանն է միացրել Աբունի, Կատարձա, Զաբախա երկրները:
- Ք.ա. 784թ. Ուրարտական պետությանն է միացրել Վեդուրի-Էթիունի («Ջրային Էթիունի») երկրամասը:
- Ք.ա. 782թ. հիմնել է Էրեբունի բերդաքաղաքը:
- Ք.ա. 782թ. երկրին է միացնում Էթիունյան միության մաս կազմող Կեխունի (Գեղունի) «ծովային գավառը»:
- Ք.ա. 786-781թթ. ստեղծել է Վանի աշխարհակալությունը:
- Ք.ա. 781թ. Արգիշտին պարտության է մատնել ասորեստանյան զորքերին:
- Ք.ա. 781-776թթ. կռիվներ է մղել Ասորետանի դեմ:
- Ք.ա. 779թ. հեռավոր արշավանք է կատարել դեպի Հյուսիսային ծովակի ավազան:
- Ք.ա. 779-777թթ. Ուրմիո լճից հարավ ընկած տարածքում պարտության է մատնել ասորեստանցիներին:
- Ք.ա. 776թ. հիմնել է Արգիշտիխինիլի բերդաքաղաքը:
- Ք.ա. 775-773թթ. ոչնչացրել է Ասորեստանի հետ համագործակցող ուժերին՝ հաստատվելով Ուրմիո լճից հարավ տարածվող շրջաններում:
Այլ
- Մենուա արքայի որդին է:
- Արգիշտի Ա-ի կառավարման տարիների պատմության համար արժեքավոր աղբյուր են նրա անունով Հայկական լեռնաշխարհի զանազան վայրերում պահպանված ավելի քան 30 սեպագիր արձանագրությունները, մասնավորապես Վան քաղաքի միջնաբերդի Խորխոր կոչվող ժայռին փորագրված տարեգրությունը:
- Հայկական լեռնաշխարհը միավորել է Ուրարտու պետության մեջ՝ վարելով անհնազանդ ցեղային իշխանությունների կենտրոնախույս ձգտումները ճնշելու քաղաքականություն:
- Արին-բերդում հայտնաբերված արձանագրությունների համաձայն Էրեբունի քաղաքը վերաբնակեցրել է 6600 մարդկանցով՝ Խաթե և Ծուպա երկրներից:
- Էրեբունի քաղաքի բերդն ունեցել է արքունի պալատներ և կրոնական տաճարներ, պահեստներում պահվել է զինամթերք և պարեն:
- Էրեբունին եղել է ուրարտական պետության խոշոր ռազմա-վարչական կենտրոնը:
- Գտնվել են Արգիշտի Ա արքային վերաբերվող արձանագրությամբ պատկերազարդ բրոնզե սաղավարտներ, վահաններ և այլ իրեր, որոնց մի մասը պահվում է Էրեբունիի թանգարանում:
Նկարներ
Արգիշտի Ա-ի արձանը Երևանում:
Էրեբունի ամրոցի հիմնադրման մասին սեպագիր արձանագրությունը:
Տե՛ս նաև
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:
- Հայկական հանրագիտարան: Արգիշտի Ա:
- Հովհաննիսյան Պ.,Մովսիսյան Ա.,Հայ ժողովրդի պատմության քրետոմատիա,հատոր Ա, հնագույն ժամանակներից մինչև Ք.հ. 298թ., ԵՊՀ հրատ., Երևան, 2007թ.:
- Ժամկոչյան Հ., Հայ ժողովրդի պատմություն, սկզբից մինչև ք.հ. III դարի վերջը, ԵՊՀ հրատ.,Երևան, 2006 թ.:
- Ղափանցյան Գ., Ուրարտուի պատմությունը, Երևան 1940թ.:
- Ադոնց Ն., Հայաստանի պատմություն, Երևան 1972թ.:
- Пиотровский Б. Б.5 Ванское царство (Урарту) Москва, 1959г.
- Марр Н. Я. и Орбели И. А., Археологическая экспедиция, 1916г.
- Меликишвили Г. А., Наири-Урарту, Тбилиси, 1954г.
- Меликишвили Г. А., Урартские клинообразные надписи, Москва, 1960г.
- Бациева С. М., Борьба между Ассирией и Урарту за Сирию, «Вестник древней истории», 1953г.
- Арутюнян Н. В., Хорхорская летопись Аргишти I, «Эпиграфика Востока», 1953г.
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005: