Ավան Յուզբաշի
| Ավան Յուզբաշի | |
| Аван Юзбаши | |
| |
| Այլ անուններ: | Մելիք Հովհաննես |
| Անգլերեն: | Avan Yuzbashi |
| Հայերեն: | Ավան Յուզբաշի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1670 |
| Մահվան տարեթիվը: | 1735 |
| Համառոտ տվյալներ: XVIII դարի 1-ին քառորդի հայ ազատագրական շարժումների ղեկավար Արցախում: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է մոտ 1670թ.:
Մահացել է 1735թ.:
Աշխատանքային գործունեություն
- Ծառայել է Շիրվանի խանի զորքում:
- 1717թ. հաստատվել է Ղարաբաղի Շոշ գյուղում, ամրացրել վերջինիս բերդը (այժմ՝ Շուշի) և իր կազմակերպած զորախմբով, որպես հարյուրապետ (յուզբաշի), պայքարել պարսկական բռնապետության դեմ:
- 1722-1723թթ. պարսկական արշավանքի ժամանակ գլխավորել է Պետրոս I-ին ընդառաջ գնալու նպատակով Գանձակում կենտրոնացած հայկական զորախմբերից մեկը:
- Եսայի Հասան Ջալայանի հետ ղեկավարել է սղնախների (բերդեր և բնական ամրություններ) զինված ուժերը:
- 1724թ. գարնանն իր զորախմբով (2000 մարտիկ) անցել է Սյունիք, զինակցել Դավիթ Բեկին:
- 1725-1758թթ. թուրկական զորքերի դեմ մարտերում հռչակվել է խիզախությամբ և զորավարական հմտությամբ, որի համար պարսից շահը նրան շնորհել է «խանի» և «սպասալարի» տիտղոսներ:
- 1728թ. եղբոր՝ Թարխան Յուզբաշու հետ ռուսական հրամանատարությունից օգնության ակնկալիքով մեկնել է Բաքու, 1729թ.՝ Ռուսաստանին անցած Մերձկասպյան շրջաններ, ծառայել է Հայկական էսկադրոնում:
Ձեռքբերումներ
- «Խանի» և «սպալասարի» տիտղոսներ (պարսից շահի կողմից):
Այլ
- Լոռու գավառի Մելիքյան տոհմից է, Ղուկաս վարդապետի որդին:
- 1734թ. ռուսական կառավարությունը Հյուսիսային Կովկասում, իբրև կալվածք, Ավան Յուզբաշուն նվիրել է Ղարաբաղից գաղթած հայերով բնակեցված 9 գյուղ:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Աբրահամյան Ա.Գ., Մի էջ Անդրկովկասի ժողովուրդների և հայ-ռուսական հարաբերությունների պատմությունից, Երևան, 1953:
- Эзов Г.А., Сношения Петра Великого с армянским народом, СПБ, 1898.
- Арутюнян П.Т., Освобадиельное движение армянского народа в первой четверти XVIII в., М., 1954.
- Вирабян А. Знаменитые арцахцы, Ер., 1992.
- Саркисян С. Т. Энциклопедия Арцах-Карабаха. Спб., 2005. - 312 с.
- Армянское войско в XVIII веке. Из истории армяно-русского военного содружества. (Исследования и документы). Подготовил к изд. А.Н.Хачатрян. Ер., 1968.
- Меликства Хамсы (1600-1827): Материалы для новой армянской истории /Раффи: [Пер с арм. Л Казаряна; Предисл. Б. Улубабяна].-Ер : Наири, 1991.