Այտընյան Արսեն
| Այտընյան Արսեն Պետրոսի | |
| Айтынян Арсен Петросович | |
| |
| Անգլերեն: | Aytynyan Arsen |
| Հայերեն: | Այտընյան Արսեն Պետրոսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 07.01.1825 |
| Ծննդավայրը: | Կոստանդնուպոլիս, Թուրքիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 08.07.1902 |
| Մահվան վայրը: | Վիեննա, Ավստրիա |
| Համառոտ տվյալներ: Լեզվաբան, բանասեր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1825թ. հունվարի 7(19)-ին Թուրքիայի Կոստանդնուպոլիս քաղաքում:
Մահացել է 1902թ. հուլիսի 8(21)-ին Ավստրիայի Վիեննա քաղաքում:
Կրթություն
- 1835թ. սովորել է Վիեննայի Մխիթարյանների մոտ:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1887թ. հիմնել է «Հանդես ամսօրյա» հայագիտական պարբերությունը:
- Դասավանդել է Զմյուռնիայի և Կ. Պոլսի Մխիթարյանների վարժարաններում,
Ձեռքբերումներ
- 1842թ.` Վիեննայի Սխիթարյան միաբանության անդամ:
- 1886թ.` աբբահայր:
Այլ
- Զբաղվել գիտական գործունեությամբ:
- Մշակել, հարստացրել ու հրատարակել է Վ. Չալըխյանի «Քերականութիւն հայկազնեան լեզուի...» (1885) գիրքը:
- Գիտական ժառանգության մեջ առանձնահատուկ տեղ է գրավում «Քննական քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի» (1866) աշխատությունը, որը դարակազմիկ նշանակություն է ունեցել հայերենագիտության պատմության մեջ:
- Լեզվի զարգացումն ընկալել է բնաշրջանային (էվոլյուցիոնիստական) տեսանկյունից:
- Նրան է պատկանում հայոց լեզվի պատմության առաջին գիտական շրջանաբաժանումը (գրաբար, միջին հայերեն, աշխարհաբար):
- Բարբառները դասակարգել է ըստ աշխարհագրական սկզբունքի:
- Գրաբարը գնահատել է որպես ճոխ ու զարգացած լեզու, միաժամանակ ընդգծել, որ ասպարեզը պետք է տրվի աշխարհաբարին:
- Գրել է արևմտահայ աշխարհաբարի քերականությունը:
Մատենագիտություն
- Այտընյան Ա.Պ. «Քննական քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի» 1866թ.:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Մենեվիշյան Գ., Կենսագրական ակնարկ գեր. Արսէն արքեպիսկոպոս Այտընեան աբբայի..., Վիեննա., 1895: