| Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի | |
| Фамилия Имя Отчество | |
| |
| Այլ անուններ: | Դեմիրչօղլյան Դերենիկ Կարապետի |
| Անգլերեն: | Surname Name |
| Հայերեն: | Դեմիրճյան Դերենիկ Կարապետի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 06(18).02.1877 |
| Ծննդավայրը: | Ախալքալաք, Վրաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 06.12.1956 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Գրող, գրականագետ-քննադատ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1877թ. փետրվարի 06(18)-ին Վրաստանի Ախալքալաք քաղաքում:
Մահացել է 1956թ. դեկտեմբերի 6-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:
Կրթություն
- 1892-1994թ. սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում:
- 1898թ. ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը:
- 1905-1909թթ. սովորել է Ժնևի համալսարանում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1910թ. դասավանդել է Մարիամյան-Հովնանյան օրիորդաց դպրոցում:
Ձեռքբերումներ
- 1953թ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս:
- 1940թ.՝ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ:
- Հայկական աշխարհագրական ընկերության պատվավոր անդամ:
- 1934թ.-ից՝ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ:
Այլ
- 1899թ. Հ. Թումանյանի նախաձեռնությամբ Թիֆլիսում ստեղծված «Վերնատուն» գրական ընկերության հիմնադիր-անդամներից է:
- 1925թ. հաստատվել է Երևանում:
- Գրական գործունեությունն սկսել է բանաստեղծություններով, որոնց բնորոշ են վշտի, հուսահատության, միայնության տրամադրությունները: Ընդգծել է կյանքի ունայնությունը, դրվատել է ժողովրդի ուժն ու նրա անմահությունը
- Հոգեբանախոհական խոր վերլուծումներով են նշանավորվում Դեմիրճյանի 1910-ական թթ. գրած թատերգությունները, որոնցում դատապարտել է եսասիրական շահերը համազգային շահերից գերադասող անհատներին, որոնք ի վերջո հասնում են բարոյական կործանման:
- Պատմվածքների հիմնական թեման աղճատված մարդկային հարաբերություններն են՝ կուտակելու տենչը, ընչաքաղցությունը, եսասիրությունը:
- Դեմիրճյանի այդ շրջանի ստեղծագործության գլուխգործոցը «Քաջ Նազար» կատակերգությունն է («Նորք», 1923-1924, բեմ.՝ 19242., համանուն կինոնկար՝ 19402.), որի հենքը ժողովրդական հեքիաթն է:
- «Ֆոսֆորային շող», «Նապոլեոն Կորկոտյան» պիեսներում ընդհանրացված են 1930-ական թթ. իրականության բացասական երևույթները:
- 1930-ական թթ. երկրորդ կեսի և 1940-ական թթ. Դեմիրճյանի ստեղծագործական ուղին բնութագրվում է դարձով դեպի պատմական թեմատիկան:
- «Վարդանանք» պատմավեպում Դեմիրճյանը գեղարվեստորեն իմաստավորելով պատմական իրադարձությունները՝ հասել է խոհափիլիսոփայական ընդհանրացումների: Վեպի հիմքում ընկած է հայրենիքի պաշտպանության վճռական պահին ձևավորված երկու հակադիր ուղղությունների պայքարը: Սպարապետ Վարդան Սամիկոնյաևի և մարզպան Վասակ Սյունու միմյանց հակադրվելու քաղաքականությունը հասցնում է կործանման:
- Կյանքի վերջին տարիներին գրել է «Մեսրոպ Մաշտոց» վեպը, որն անավարտ է:
- Ստեղծագործել է նաև մանուկների համար, կատարել է թարգմանություններ Ա. Պուշկինի, Ն. Գոգոլի, Ա. Չեխովի և այլոց ստեղծագործություններից:
- Դեմիրճյանի անունով են կոչվել դպրոցներ Երևանում և Ախալքալաքում:
- 1977թ.-ից Երևանում գործում է Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն թանգարանը:
- 1980թ.-ից ՀԳՄ սահմանել է Դերենիկ Դեմիրճյանի անվան ամենամյա մրցանակ:
Նկարներ
Դերենիկ Դեմիրճյանը կնոջ հետ
Դերենիկ Դեմիրճյանը սիրելի կատվի հետ
Ա. Իսահակյան, Ղ.Աղայան, Հ. Թումանյան (նստած), Լ. Շանթ եվ Դ. Դեմիրճյան (կանգնած)
Դերենիկ Դեմիրճյանի աշխատասեղանը (Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն-թանգարան)
Դերենիկ Դեմիրճյանի մահճակալը (Դերենիկ Դեմիրճյանի երևանյան տուն-թանգարան)
Դերենիկ Դեմիրճյանի պատկերով ԽՍՀՄ փոստային ծրար
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկերի Ժողովածու, հ. 1-14, 1976-1987:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Բանաստեղծութիւններ, գիրք 1-2, 1899-1913:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Վարդանանք, պատմավեպ, գիրք 1-2, 1943-1946 (վերամշակված հրատ.՝ 1951):
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Կեանքի տեսիլ, պոեմ, 1913:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Լենկթեմուր, պոեմ:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Գարուն, բանաստեղծությունների, քառյակների ժողովածու, 1920:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Վասակ, թատերգություն, 1912:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Դատաստան, թատերգություն, 1916:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Յովնան Մեծատուն, թատերգություն, 1919:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Սեփականություն, պատմվածք:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Տերտերը, պատմվածք:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Ավելորդը, պատմվածք:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Ստամոքս, պատմվածք:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Խանութպան, պատմվածք:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Միայն մեկը, պատմվածք, 1922:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Հանգստի տանը, պատմվածք, 1924:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Կայարանի Ակոբը, պատմվածք, 1925:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Սաթոն, պատմվածք, 1929:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Գիրք ծաղկանց, պատմվածք, 1935:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Սերկե, 1929:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Ռաշիդ, վիպակ, 1929:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Նիգյար, վիպակ, 1930:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Քաջ Նազար, կատակերգությունն, 1923-1924:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Ֆոսֆորային շող, պիես, 1932:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Նապոլեոն Կորկոտյան, պիես, 1934:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Երկիր հայրենի, պիես, 1939:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Մեսրոպ Մաշտոց, վեպ (մնացել է անավարտ):
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Պույպույ մուկիկը, 1934:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Արջուկ- լրջուկը, 1944:
- Դեմիրճյան Դ. Կ., Ծտապար, 1947:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Հախումյան S., Դերենիկ Դեմիրճյանի դրամատուրգիան, Երևան, 1958:
- Մուրադյան Հ., Դերենիկ Դեմիրճյան, Երևան, 1961:
- Թամրագյան Հ., Դերենիկ Դեմիրճյան, Երևան, 1976:
- Դերենիկ Դեմիրճյան. Տարեգրություն, մատենագիտություն, Երևան, 1977:
- Խաչատրյան Մ., Դերենիկ Դեմիրճյանի երգիծանքը, Երևան, 2004:
- Այսօր Դերենիկ Դեմիրճյանի ծննդյան օրն է:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Դերենիկ Դեմիրճյան: