| Մուշեղյան Տիգրան Պետրոսի | |
| Мушегян Тигран Петросович | |
| |
| Անգլերեն: | Musheghyan Tigran |
| Հայերեն: | Մուշեղյան Տիգրան Պետրոսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 30(11).8(9).1886 |
| Ծննդավայրը: | Վաղարշապատ, Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 22.04.1935 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Ֆիզիոլոգ, լուսավորության բնագավառի գործիչ, ԵՊՀ ռեկտոր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1886թ. օգոստոսի 30-ին (սեպտեմբերի 11) Հայաստանի Վաղարշապատ քաղաքում (այժմ՝ Էջմիածին):
Մահացել է 1935թ. ապրիլի 22-ին Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետության մայրաքաղաք Երևանում:
Կրթություն
- 1906թ. ավարտել է Երևանի արական գիմնազիան:
- 1912թ. ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի կենսաբանության բաժինը:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1912-1919թթ.՝ Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի աշխատակից:
- Վելկիկիե Լուկիի գիմնազիայի դասախոս:
- Թիֆլիսի Ներսիսյան և Հովնանյան դպրոցի ուսուցիչ:
- 1919թ.-ից՝ Երևանի արական գիմնազիայի ուսմասվար, կենսաբանության և մաթեմատիկայի դասախոս:
- Լուսժողկոմատի վարչության պետ:
- Լուսժողկոմի տեղակալ:
- 1921թ.-ից՝ ԵՊՀ-ում դասավանդել է «Կենդանիների ֆիզիոլոդիա», «Բնության դիալեկաիկա», «Բնագիտության դասավանդման մեթոդիկա» դասընթացները:
- 1922-1935թթ.՝ ԵՊՀ ֆիզիոլոգիայի ամբիոնի վարիչ:
- 1933-1935թթ.՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
- ՀԽՍՀ մարքսիզմ-լենինիզմի ինստիտուտի բնագիտական բաժանմունքի նախագահ:
ԵՊՀ ռեկտոր
- 1930թ. ԽՍՀՄ-ում տեղի ունեցավ բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների վերակառուցում և ստեղծվեցին ճյուղային ինստիտուտներ: Այդ նույն սկզբունքով Երևանի համալսարանի հիմքի վրա նույնպես ստեղծվեցին շինարարական, բժշկական, գյուղատնտեսական ինստիտուտներ: Բուն համալսարանը վերածվեց մանկավարժական ինստիտուտի: Իսկ երբ 1933թ. բեկանվեց այդ որոշումը, երկրի այլ համալսարանների հետ միաժամանակ վերականգնվեց նաև Երևանի պետական համալսարանը, և Տիգրան Մուշեղյանը նշանակվեց համալսարանի ռեկտոր:
- Մուշեղյանը մեծ եռանդով ձեռնամուխ եղավ վերաբացված համալսարանի նոր ֆակուլտետների ու մասնագիտությունների ստեղծման, նրա ուսումնանյութական բազայի ամրապնդման, լաբորատորիաների և կաբինետների բացման, դասախոսական կադրերի հրավիրման և պատրաստման գործին:
- Մուշեղյանի ռեկտորության տարինեին կառուցվեց նաև համասլարանի ավանդական շենքի երրորդ հարկը:
Այլ
- Գ.Պ. Մուշեղյանի եղբայրն է:
- 1919թ. Մուշեղյանը որպես պարտիզան կռվել է Ղամարլուի ռազմաճակատում:
- 1920թ. մասնակցել է Մայիսյան ապստամբությանը, որի համար նախ բանտարկվել, ապա՝ արտակարգ դատարանի որոշմամբ վտարվել է Հայաստանից:
- 1921թ. ԵՊՀ-ում կազմակերպել է մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոն:
- Մուշեղյանը ֆիզիոլոգիայի անխոնջ հետազոտող էր և դասախոսությունների ընթացքում տեսությունը ուղեկցում և անմիջապես հիմնավորում էր դրան համապատասխան փորձերի ցուցադրմամբ:
- Գիտահետազոտական աշխատանքում Մուշեղյանը մեծ վաստակ ունի կենդանական և բուսական աշխարհում նույն ֆունկցիան ունեցող հորմոնների ուսումնասիրման բնագավառում: Ակադեմիկոս Խ. Կոշտոյանցի վկայությամբ՝ այդ հետազոտությունների արդյունքները ժամանակին (1934թ.) արժանացել են ԽՍՀՄ ԳԱ էվոլյուցիոն ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի հավանությանն ու գնահատանքին:
- Մասնագիտական ծանրակշիռ հոդվածներից բացի Մուշեղյանը գրել է նաև կենսաբանության բուհական ձեռնարկներ:
- Մեծ է Տ. Մուշեղյանի դերը դպրոցական ուսումնական պլանների, ծրագրերի և դասագրքերի ստեղծման, ինչպես նաև մանկավարժական կադրերի պատրաստման գործում:
- 1973թ. Մուշեղյանի անունով է կոչվել ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի մարդու և կենդանիների ֆիզիոլոգիայի ամբիոնը:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Երևանի պետական համալսարանի ռեկտորները, կազմող՝ Լ.Պ. Ղարիբջանյան, Երևանի համալս. հրատ., 1999, 152էջ:
- Տիգրան Մուշեղյան, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
- ԵՊՀ ռեկտորները, ԵՊՀ պաշտոնական կայք:
- Պանթեոնի բնակիչները:
- Media Inform լրատվական գործակալություն:
- AV Production.
- Dasaran.am