| Աբելյան Հովհաննես Հարությունի | |
| Абелян Оганнес Арутюнович | |
| |
| Անգլերեն: | Abelyan Hovhannes |
| Հայերեն: | Աբելյան Հովհաննես Հարությունի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 23.10.1865 |
| Ծննդավայրը: | Շամախի, Ադրբեջան |
| Մահվան տարեթիվը: | 01.07.1936 |
| Մահվան վայրը: | Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Դերասան: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1865թ. հոկտեմբերի 23-ին Ադրբեջանի Շամախի քաղաքում:
Մահացել է 1936թ. հուլիսի 1-ին Խորհրդային Հայաստանի Երևան քաղաքում:
Կրթություն
- Նախնական կրթությունն ստացել է Շամախիում:
- Սովորել է Բաքվի ծխական դպրոցում:
- Սովորել է Բաքվի ռուսական ռեալական ուսումնարանում:
- 1886թ. ընդունվել է Թիֆլիսի «Հայոց դրամատիկական ակումբի» խումբը, դիմախաղի, ձայնի առոգանության դասեր առել Պետրոս Ադամյանից:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1880թ. մասնակցել է աշակերտական ներկայացումներին և Ս. Սաֆրազյանի խմբի հյուրախաղերին:
- 1882թ. Բաքվում սկսել է բեմական պրոֆեսիոնալ գործունեությունը Ա. Գոնչարովի ռուսական խմբում՝ որպես բեմահարդար, նան դերասան՝ դրամատիկ և օպերետային ներկայացումներում:
- 1887–1891թթ. խաղացել է հայկական և ռուսական ներկայացումներում:
- 1891թ.-ից հանդես է եկել հայկական թատրոնում՝ Թիֆլիսում, Բաքվում և այլուր:
- 1895թ. հիմնել է Թիֆլիսի «Հայոց դերասանական ընկերություն» թատերախումբը:
- 1901–1905թթ. Գ. Պետրոսյանի հետ վարել է Թիֆլիսի մշտական թատերախումբը (1905թ.-ից՝ նաև ռեժիսոր):
- 1908թ. Ա. Արմենյանի հետ կազմակերպել է Աբելյան-Արմենյան թատերախումբը:
- 1912թ. գլխավորել է հայ թատրոնի հյուրախաղերը Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում:
- 1913թ. իր խմբով ելույթներ է ունեցել Իրանում, Միջին Ասիայում:
- 1917թ.՝ «Հայ դրամատիկական դերասանների միության» նախագահ:
- 1925թ. հայկական թատերախմբերի հետ խաղացել է Կոստանդնուպոլսում, Զմյուռնիայում, Եգիպտոսում, Փարիզում, Բրյուսելում, Լոնդոնում, ԱԱՆ-ում:
- 1925թ.՝ Երևանի առաջին պետական թատրոնի (Սունդուկյանի անվան)դերասան:
- 1926թ.-ից սկսել է շրջագայությունները Կովկասում, Ռուսաստանի հարավում, Միջին Ասիայում:
- 1927-1928թթ.՝ Բաքվի հայկական թատրոնի դերասան:
Դերեր
- էլիզբարով - Շիրվանզադեի «Պատվի համար»:
- Ռուստամ, Բարխուդար - Շիրվանզադեի «Նամուս»:
- Գիժ Դանել - Շիրվանզադեի «Չար ոգի»:
- Ավենգալի - Գեի «Տրիլբի»:
- Շտոկման - Իբսենի «Դոկտոր Շտոկման»:
- Պեպո - Սունդուկյանի «Պեպո»:
- Վանահայր - Շանթի «Հին աստվածներ»:
- Աբիսողոմ աղա, Պաղտասար - Պարոնյւսնի «Մեծապատիվ մուրացկաններ», «Պաղտասար աղբար»:
- Ասլան ամի - Վ.Վաղարշյանի «Օղակում»:
- Օթելլո, Լիր - Շեքսպիրի «Օթելլո», «Լիր արքա»:
- Ժադով - Ա.Օստրովսկու «Եկամտաբեր պաշտոն»:
Ձեռքբերումներ
- 1913թ.՝ Առյուծի և Արևի առաջին աստիճանի շքանշան Իրանի շահի կողմից:
- 1925թ.՝ ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ:
- 1932թ.՝ ՀՍԱՀ աշխատանքի հերոս:
Այլ
- Վ. Գունիայի, Ն. Գարոնիա–Ցագարելու, Կ. Ղիփիանու, Կ. Մեսխու, Վ. Աբաշիձեի, Լ. Ալեքսի-Մեսխիշվիլու, Հ. Արաբլինսկու, Մ. Ալիևի, Ա. Շարիֆզադեի հետ Աբելյանի բարեկամությունը նպաստել է վրաց, ադրբեջանական և հայ թատրոնների կապերի փոխադարձ ամրապնդմանը, ազգային բեմերի գոյատևմանը:
- 1936թ. Վանաձորի դրամատիկական թատրոնը կոչվել է Աբելյանի անունով:
- Երևանի փողոցներից մեկը կրում է Աբելյանի անունը:
- Աբելյան Ալեքսանդրիեղբայրն է:
Նկարներ
Աբելյանը ՝Միքայել Մանվելյանի,Արշակ Մամիկոնյանի,Գրիգոր Ավետյանի,Գևորգ Տեր-Դավթյանի հետ:
Աբելյանը դոկտոր Շտոկմանի դերում:
Շեքսպիրի Լիր արքա ներկայացում:
Լիր արքայի դերում:
Ասլան ամիի դերում:
Օթելլոյի դերում:
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Մելիքսեթյան Ս., Հովհաննես Աբելյան, Երևան, Հայպետհրատ, 1954:
- Հայ Սովետական Թատրոնի Պատմություն, 1967:
- Երկանյան Վ.Ս., Հայկական մշակույթը 1800-1917թթ., Երևան, 1982:
- Հայ թատրոնի մասին:Հովհաննես Աբելյան:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ:Հովհաննես Աբելյան