| Դավիթ Ալավկա Որդի | |
| Давид Алавкаворди | |
| |
| Այլ անուններ: | Դավիթ Գանձակեցի |
| Անգլերեն: | David Alavkavordi |
| Հայերեն: | Դավիթ Ալավկա Որդի |
| Ծննդավայրը: | Գանձակ, Արևելյյան Հայաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 1130 |
| Համառոտ տվյալներ: Իրավագետ, եկեղեցական գործիչ, վարդապետ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է Արևելյան Հայաստանի Ուտիքի նահանգի Գանձակ քաղաքում:
Մահացել է 1130թ.:
Այլ
- Կիրակոս Գանձակեցին հիշատակում է նրան ՝ անվանելով «սուրբ լուսավորիչ Դավիթ վարդապետ»:
- Դավիթ Ալավկաորդու մասին գովեստով խոսել է Վարդան Արևելցին, նրան համարել «լծակից Հովհաննես Իմաստասերի»:
- Աղվանից կաթողիկոս նշանակելիս Հայոց կաթողիկոսը հաշվի է առել Դավիթ Ալավկաորդու կարծիքը, խորհրդակցել հետը:
- Հիշատակել է նաև Մխիթար Այրի վանեցու և այլոց կողմից:
- Եղել է ժամանակի բազմակողմանի զարգացած անձնավորություն, տիրապետել մի քանի լեզուների։
- Բացի առանձին աշխատություններից Դավիթ Ալավկա Որդուց մեզ են հասել 98 խրատական կանոններ՝ «Կանոնական օրինադրութիւն» խորագրով, որոնք հայտնի են 17 ընդօրինակություններով (15-ը՝ Մատենադարանում, մեկական՝ Վենետիկի Ս. Ղազարի և Վիեննայի մատենադարաններում), առաջին անգամ լույս է տեսել «Էջմիածին» ամսագրում (1952, № 9-12, 1953, № 1-3)՝ Ա. Աբրահամյանի աշխատասիրությամբ:
- «Կանոնական օրենսդրությունը» կազմված է նախաբանից և 97 հոդվածներից, պարզաբանվել ու տրվել են եկեղեցական և աշխարհիկ կանոններ և օրենքներ, որոնցով առաջնորդվել են վճիռներ կայացնելիս: Երկն ունեցել է գործնական նշանակություն, հետապնդել մշակութալուսավորչական նպատակներ, բովանդակել խորհուրդներ կենցաղային, սեռական մաքրակեցության ու կյանքի, ծննդաբերության մասին: Արժեքավոր տեղեկություններ է հաղորդում ժամանակի բարքերի, կենցաղի, ժողովրդի բարոյական վիճակի և կյանքի մասին: Կանոնների մի մասն էլ ուղղակի հրահանգներ են բարեպաշտական ծեսերի, տոների, ժամերգության, պահքի, մկրտության և այլնի վերաբերյալ:
- Մխիթար Գոշն ու Սմբատ Գունդստաբլը իրենց դատաստանագրքերը գրելիս որոշ առումով օգտվել են Դավթի «Կանոնագրքից»:
- Չնայած «Կանոնագիրքը» ժամանակի պետական իշխանությունների կողմից պաշտոնապես հաստատված չէր, սակայն այն հայ համայնքներում ամենուր կիրառվում էր ինչպես եկեղեցականների, այնպես էլ համայնքի պաշտոնյաների կողմից, տարբեր բնույթի հարցեր կարգավորելու համար:
- Ալավակաորդու «Կանոնագիրքը» համաշխարհային իրավական մտքի գագաթներից մեկը հանդիսացավ, որից հետագայում օգտվեցին ոչ միայն Հայաստանում, այլև այլ երկրներում:
- Որոշ հետազոտողներ գտնում են, որ այն գրվել է Արքայություն անունով ոմն քահանայի խնդրանքով։
- Ալավակաորդու «Կանոնագիրքը» 1961թ. Բելգիայում անգլերեն թարգմանությամբ հրատարակել է անգլիացի հայագետ Չ. Դաուսեթը:
Մատենագիտություն
- Դավիթ Ա Ալավկաորդի, Կանոնական օրինադրութիւն, 1130:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Կոստանյան Կ., Դավիթ վարդապետ Ալավկա Որդի, ԱՀ, գիրք 14, 15, Թ., 1906, 1907:
- Նալթակյան Հ., Հայոց Ուտիք–Գարդման աշխարհը և Առանշահիկ իշխաններն ու թագավորները, Երևան 2013թ․։
- Ավագյան Ս., Հայ իրավաբաններ. VII-XXI դդ., Երևան, 2005:
- Դավիդ Ալավկաորդի:
- [1]