| Շնեուր Ալեքսանդր Կոնստանտինի | |
| Шнеур Александр Константинович | |
| |
| Անգլերեն: | Shneur Alexandr |
| Հայերեն: | Շնեուր Ալեքսանդր Կոնստանտինի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 30.08.1884 |
| Ծննդավայրը: | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան |
| Մահվան տարեթիվը: | 16.09.1977 |
| Մահվան վայրը: | Սան Ֆրանցիսկո, ԱՄՆ |
| Համառոտ տվյալներ: Ռուս զինվորական, ցարական բանակի գնդապետ, միջատաբան, հերպետոլոգ: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1884թ. օգոստոսի 30-ին Ռուսաստանի Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում:
Մահացել է 1977թ․ սեպտեմբերի 16-ին ԱՄՆ Սան Ֆրանցիսկո քաղաքում։
Կրթություն
- Ավարտել է Գուրևիչի գիմնազիայի 8-րդ դասարանը։
- Ռազմական կրթությունը ստացել է Միխայլովսկու Հրետանային ուսումնարանում:
- 1916թ․ ավարտել է Նիկոլայի Կայսերական ակադեմիան։
- Կիևում ավարտել է Դիտորդ օդաչուների երկամսյա դպրոցը և սկսել իր կարճատև կարիերան ավիացիայում:
- 1917թ․ փետրվարին ավարտել է Գլխավոր շտաբի ակադեմիայի արագացված դասընթացները։
Աշխատանքային գործունեություն
- Աշխատել է Բուլղարիայում՝ որպես սպայական դասընթացների դասախոս:
- 1929թ․ տեղափոխվել է Թունիս։ Որպես Ֆրանսիական Աշխարհագրական դեպարտամենտի աշխատակից, աշխատել է Ճանապարհների և կամուրջների բաժանմունքի գեոդեզիստ։
Զինվորական գործունեություն
- Երբ սկսվել է հեղափոխությունը, Ալեքսանդր Շնեուրը 19-րդ բանակային կորպուսի շտաբի պետի պաշտոնակատարն էր։
- 1917-1922թթ․ Քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ միացել է Կարմիր բանակին հակառակվող Սպիտակ կամավորական բանակին և կռվել Կովկասի տարածաշրջանում։
- 1917թ․ դեկտեմբերի 6-ին Շնեուրին տեղափոխում են Նովոռոսիյսկ, որտեղ նրան հանձնարարում են մեկնել Բաքու՝ անգլիացիների հետ զենքի մատակարարման շուրջ բանակցելու և գեներալ Նիկոլայ Նիկոլայի Բարատովի (1865-1932) հետ կապ հաստատելու համար։ Ավելի ուշ նա այլ սպիտակգվարդիականների հետ տարհանվել է Թուրքիայի Գալիպոլիի ճամբար:
- Լինելով կամավորական բանակի անդամ՝ նա նախ ընդունել է Էրզրում քաղաքում 1-ին բանակային բրիգադի շտաբի պետի, ապա՝ Էրզրումի բերդի շտաբի պետի պաշտոնը։
- Կամավորական բանակում ծառայել է որպես տարբեր կազմավորումների շտաբի պետ, այդ թվում՝ ՀՀ շտաբի պետի պաշտոնակատար։
- Մայիսի 21-28-ը եղել է Սարդարապատի ճակատամարտի շտաբի պետ։ Հայկական հակահետախուզության հիմնադիրն էր։
- Հետո նա տեղափոխվել է Բուլղարիա, որտեղ դասախոսել է Սպիտակ բանակի սպայական ինժեներական դպրոցում։ Դասախոսություններ է կարդացել ինչպես Բուլղարիայում, այնպես էլ Թուրքիայում՝ դեռևս մնացած և գոյություն ունեցող զորամասերում:
Ձեռքբերումներ
Պարգևներ
- Սուրբ Ստանիսլավի 3-րդ և 2-րդ աստիճանների շքանշան՝ սրերով և աղեղով։
- Սուրբ Աննայի 4-րդ, 3-րդ և 2-րդ աստիճանների շքանշան՝ սրերով և աղեղով։
- Սուրբ Վլադիմիր Առաքյալի 4-րդ աստիճանի շքանշան՝ սրերով և աղեղով։
Կոչումներ
- 1909թ․՝ պոխպորուչիկ։
- 1909թ․ հուլիսի 20՝ լեյտենանտ։
- 1913թ․ հուլիսի 30՝ շտաբի կապիտան։
- 1917թ․ մարտի 30՝ կապիտան։
- 1918թ․ ապրիլի 9՝ փոխգնդապետ։
- 1919թ․ հոկտեմբերի 10՝ գնդապետ։
Այլ
- 1909թ․ ստացել է պոխպորուչիկի կոչում և մտել 9-րդ ձիավոր հրետանի:
- Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Շնեյրն աչքի է ընկել խիզախությամբ և քաջությամբ, ինչի համար արժանացել է մի քանի ռազմական պարգևների։
- 1914թ․ հոկտեմբերի 17-ին Կալուգայի նահանգի Դալիկով գյուղում վիրավորվել է ձախ նախաբազուկից, գլխի և որովայնի շրջանում պարկուճային ցնցում է ստացել:
- Բուլղարիայից հետո Շնեուրը կարճ ժամանակով ապաստան է գտել Լիոնում (Ֆրանսիա)։ 1929թ․ տեղափոխվել է Թունիս, որն այն ժամանակ ֆրանսիական գաղութ էր: Աշխատել է Ճանապարհների և կամուրջների բաժանմունքի գեոդեզիստ։ 1934-1963թթ․ նա հրապարակել է բազմաթիվ աշխատություններ Թունիսի մակրոլեպիդոպտերների մասին, և հատկապես հետաքրքրված էր նրանց կենդանաբանական աշխարհագրությամբ:
- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում՝ 1943թ․ի օգոստոսի 20-ին, Բիզերտեի (Թունիս) ռմբակոծության ժամանակ ռումբի բեկորից վիրավորվել է մեջքից։
- Թունիսում ապրել է մինչև 1956թ․՝ երկրի անկախության ձեռքբերումը:
- 1956թ․անի հունիսի 2-ին ԱՄՆ-ում ստացել է ներգաղթյալի կարգավիճակ։ Սկզբում ապրել է Նյու Յորքում և 1961թ․ պարապել Ամերիկայի Բնական պատմության թանգարանում։
1963 թվականին Շնեուրը ֆրանսերենով հրատարակեց Թունիսում թիթեռների մասին իր աշխատության ամփոփագիրը. ռուսերեն թարգմանված որպես «Լեպիդոպտերիստի 26 տարվա աշխատանք Թունիսում» վերնագրով, որն ընդգրկում էր 1930-1956 թվականները։ 1934 թվականին սկսեց Թունիսի լեպիդեպտերոֆաունայի վերաբերյալ հրապարակումների շարքը՝ սկսած գերմաներով վեց հոդվածներից գերմանական «Schneeur» ամսագրում (1934-1937 թթ.): Այնուհետև 14 հոդված տպագրվեց ֆրանսերենով (1942-1963 թթ.), հիմնականում Թունիսի ամսագրերում։ Նա նաև օգնեց իր գործընկեր Սուրեսին՝ (Soures) Թունիսի վնասակար թիթեռների ուսումնասիրության մեջ, ինչը արտացոլված է Կալիֆորնիայի գիտությունների ակադեմիայի կողմից շնորհակալագրերի բաժնում պահվող նմուշի վրա. «A.M. Chneour, l'Eleve a son Maitre. l'auteur reconnaissant, Soures»: Ալեքսանդր Շնեուրը նույնպես ակտիվորեն հետաքրքրված էր Թունիսի հերպետոֆաունայով և եղել է «Թունիսի օձերը՝ Les Serpents de Tunisie» աշխատության համահեղինակը։ Շնեուրի թունիսյան մակրոլեպիդոպտերների հիմնական հավաքածուն բաղկացած էր 806 նմուշներից՝ ներառյալ 11 տաքսոնների հիմնական տեսակները (4 Pieridae, 4 Satyridae, 1 Noctuidae և 2 Lasiocampidae), իր կողմից փոխանցվել է Ամերիկայի Բնական պատմության թանգարանի թիթեռների հավաքածուին: 1963 թվականին՝ Թունիսում լույս տեսած թիթեռների մասին իր ուսումնասիրության վերաբերյալ ամփոփ հոդվածում, Շնեուրն հայտնել է իր՝ մակրոլեպիդոպտերների հավաքածուի 603 տեսակների մասին՝ ի տարբերություն ՝ 93 միկրոլեպիդոպտերի տաքսոնների: Նա պնդում էր, որ վերջիններիս ցածր թիվը պայմանավորված է պրոֆեսիոնալ գործընկերների փոխառություններով։ Այս միկրոլեպիդոպտերները, հավանաբար, դեռ կան Արևմտյան Եվրոպայի տարբեր հավաքածուներում: Շնեուրը Կալիֆորնիայի գիտությունների ակադեմիային նվիրաբերել է թիթեռների 415 նմուշ, որոնք ձեռք են բերվել 1964 թվականի հունիսի 17-ից մինչև 1969 թվականի մայիսի 20-ը, այդ թվում՝ առնվազն հինգ հյուսիսամերիկյան Satyridae, որոնցից մեկը պիտակավորված է որպես Satyrus colombati stellifer Chneour-ի պարատիպ: Միջատաբանության ոլորտում Ալեքսանդր Շնեուրի ամենաերկար համագործակցությունը եղել է Ֆրանսիայի միջատաբանական ընկերության հետ, որի անդամը նա դարձել է 1942 թվականին։ Միացյալ Նահանգներում գտնվելու ժամանակ միացել է Լեպիդոպտերների միությանը (Lepidopterists' Society) և գրանցվել է 1964 և 1967 թվականների անդամության ցուցակներում: Առանձին կցանկանայինք անդրադառնալ Ալեքսանդր Շնեուրի՝ Թունիսի օձերի մասին համատեղ հրապարակման համահեղինակին՝ Ն.Վ. Շպակովսկուն։ Նիկոլայ Միխայիլի Շպակովսկին, ինչպես և Ա.Կ. Շնեուրը, իր մեջ համատեղում էր հազվագյուտ հետաքրքրություններն և հատկությունները։ Այս առումով երկու համահեղինակներն էլ նման էին իրար։ Շպակովսկին եղել է եկեղեցու առաջնորդ և հողաչափ։ Ծնվել է 1903 թվականին Տաուրիդ նահանգի Մելիտոպոլ քաղաքում։ Թունիս՝ արտագաղթի ժամանակ, աշխատել է պետական ծառայության մեջ՝ որպես գեոդեզիստ-տեղագրագետ, միաժամանակ բուծել է օձեր՝ վաճառքի համար։ Ապրել է Մեգրինում։ Թունիսում՝ արտագաղթի տարիներին, երկու համահեղինակներն էլ սերտորեն համագործակցում էին Մետլաուի թանգարանի հիմնադիրի հետ՝ ռուս էմիգրանտին՝ նախկինում նավաստի, ով դարձել էր նշանավոր բնագետ Վլադիմիր Անտոնի Շումովիչը (1897–1960): Բացի այդ, ապրելու նպատալով Ալեքսանդր Շնեուրը տեղափոխվել է Հյուսիսային Ամերիկա: Միացել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին մասնակցած Ռուս վետերանների ընկերությանը՝ որպես ընկերության լիիրավ անդամ: Այստեղ՝ «Վեստնիկ» պարբերականի էջերում, նա բազմիցս կիսվել է իր բացառիկ, հետաքրքիր հիշողություններով, բացի այդ՝ հրատարակել է «Հայերը. Թուրքական պատերազմ» գիրքը, որտեղ նա պատմում է Սարդարապատի ճակատամարտի մասին։ Սան Ֆրանցիսկոյում Ալեքսանդր Շնեուրն ապրում էր 1830 Divisadero Street հասցեում։ Գրեթե 90 տարեկանում, նա իր տան մուտքի մոտ անխնա ծեծի է ենթարկվել ավազակի կողմից, ինչի համար հետագայում հոսպիտալացվել է: Այդ պատճառով նա ստիպված էր իր վերջին տարիներն անցկացնել «Laguna Honda Home and Hospital» ծերանոցում, քանի որ ուներ մշտական բժշկական օգնության կարիք: Մահացել է 1977 թ.-ին։ Ալեքսանդր Կոնստանտինի Շնեուրի հավերժական հանգստավայրը՝ ԱՄՆ-ի Սան Ֆրանցիսկոյի մոտ գտնվող ուղղափառ-սերբական Կոլմե գերեզմանատան կոլումբարիումն է։ Նախկին ԽՍՀՄ իր գործընկերների համար Ալեքսանդր Շնեուրի գիտական գործունեությունը երկար տարիներ անհայտ էր ոչ միայն հեղինակի՝ որպես սպիտակ գվարդիականի անցյալի, այլև նրա գերմանական ազգանվան տարբեր ուղղագրության պատճառով՝ Chneour կամ Schneeur, ինչը և անընդհատ ինչ-որ տարակուսանք էր առաջացնում:
Նկարներ
Նույն անվանում
նկարի նկարագրության տեքստ
նկարի նկարագրության տեքստ
նկարի նկարագրության տեքստ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Գրքի վերնագիր, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2005:
- Հեղինակի Ազգանուն Ա. Հ.,Հոդվածի վերնագիր, Պատմաբանասիրական հանդես, Երևան, 2005, թիվ 2, էջ 41-45: