Էմին Մկրտիչ

Էմին Մկրտիչ
Эмин Мкртич
Այլ անուններ:	Կարապետյան Մկրտիչ Հովսեփի
Անգլերեն:	Emin Mkrtich
Հայերեն:	Էմին Մկրտիչ
Ծննդյան տարեթիվը:	25.11.1815
Ծննդավայրը:	Նոր Ջուղա, Իրան
Մահվան տարեթիվը:	25.12.1890
Մահվան վայրը:	Մոսկվա, Ռուսաստան
Համառոտ տվյալներ: Բանասեր, պատմաբան, մանկավարժ, թարգմանիչ:

Բովանդակություն

Կենսագրություն

Ծնվել է 1815թ. նոյեմբերի 25-ին Իրանի Նոր Ջուղա թաղամասում:

Կրթություն

• Սովորել է Կալկաթայի Հայոց մարդասիրական ճեմարանում:
• 1834թ. ավարտել Է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը:
• 1838թ. ավարտել է Մոսկվայի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի բանասիրական բաժինը:

Աշխատանքային գործունեություն

• 1838թ.-ից՝ Լազարյան ճեմարանի հայոց լեզվի ուսուցիչ:
• 1840թ.-ից՝ Լազարյան ճեմարանի տեսուչ:
• 1848-1855թթ.՝ ճեմարանի լիցեյական բաժանմունքի հայոց լեզվի և գրականության պրոֆեսոր:
• 1866-1869թթ.՝ Վլադիմիրյան նահանգի դպրոցների վերատեսուչ:
• 1870թ.՝ Մոսկվայի 5-րդ գիմնազիայի տնօրեն:
• 1871-1882թթ.՝ Լազարյան ճեմարանի պրոֆեսոր:
• 1883-1890թթ.՝ Լազարյան ճեմարանի հայագիտական ամբիոնի վարիչ:

Այլ

• «Վեպք հնոյն Հայաստանի» ուսումնասիրությունը պատմաքննական գրականության առաջին փորձերից է՝ նվիրված ագգային վիպասանությանն ու վիպական երկերին:
• Էմինի մի շարք ուսումնասիրություններով հիմք դրվեց Հայաստանում օտար գաղութների և գաղթականության վերաբերյալ պատմությանը:
• Էմինը հիմնադրել է Լազարյան ճեմարանի մատենադարանը, առաջին անգամ հրատարակել է Ղազար Փարպեցու «Թուղթը», Մովսես Կաղանկատվացու «Պատմություն Աղվանից աշխարհի», Մխիթար Այրիվանեցու «Պատմություն Հայոց», Վարդան Արևելցու «Պատմություն տիեզերական» աշխատությունների քննական բնագրերը:
• Նրա կտակած միջոցներով հրատարակվել է «Էմինյան ազգագրական ժողովածուն» (9 հատոր):

Նկարներ

• 
• 
• 
• 

Մատենագիտություն

• Էմին Մկրտիչ, Քերականույթն հայկական լեզու, դասագիրք, 1846:
• Էմին Մկրտիչ, Ընտիր հատուածք քաղեալք ի գրոց նախնի եւ արդի մատենագրաց հայոց…, դասագիրք, 1849:
• Էմին Մկրտիչ, Վեպք հնոյն Հայաստանի, 1850:
• Էմին Մկրտիչ, Մովսես Խորենացի և հայոց հին վեպերը (ռուսերեն՝ 1881), 1886:
• Էմին Մկրտիչ, Մովսես Խորենացի եւ հին հայկական վեպ, 1887:
• Էմին Մկրտիչ, Ընդհանուր տեսություն հայոց հեթանոսական կրոնի, ռուսերեն, 1864 (թարգմանվել է ֆրանսերեն, որից էլ հայերեն՝ Հնախօսութիւնք ի վերայ հայկական հեթանոսութեանն, 1875):
• Էմին Մկրտիչ, Հետազոտութիւնք ի վերայ հայկական հեթանոսական, 1877:
• Էմին Մկրտիչ, Արա Գեղեցիկի մասին, ռուսերեն, 1858:
• Էմին Մկրտիչ, Վահագն վիշապաքաղը հայ դիցաբանության մեջ Ռիգ Վեդայի Ինդրա Vritrahan-ն է, ռուսերեն, 1873:
• Էմին Մկրտիչ, Հայկազանց տոհմական ցուցակ ըստ Հայոց պատմության Մովսիսի Խորենացվո ժամանակագրական աղյուսակ Մ. Չամչյանի, ռուսերեն, 1884:
• Էմին Մկրտիչ, Հրեա գաղթականությունը հին հայոց մեջ, 1880:
• Էմին Մկրտիչ, Մեդացիները հին Հայաստանում, ռուսերեն:
• Էմին Մկրտիչ, Ժյուլի Օպերտի՝ Աժդահակ բառի նոր բացատրությունը, ռուսերեն, 1880:
• Էմին Մկրտիչ, Արմավիր, ռուսերեն, 1882:
• Էմին Մկրտիչ, Թուղթը, 1853:
• Էմին Մկրտիչ, Պատմություն Աղվանից աշխարհի, 1860:
• Էմին Մկրտիչ, Պատմություն Հայոց, 1860:
• Էմին Մկրտիչ, Պատմություն տիեզերական, 1861:
• Էմին Մկրտիչ, երկերի ամբողջական հավաքածու, Մոսկվա, 1-3, 1893-1897:
• Էմին Մկրտիչ, Երկասիրութիւններ հայոց լեզուի, գրականութեան եւ պատմութեան մասին (1840-1855), Մ., 1898:

Թարգմանություններ ռուսերենից

• Մովսես Խորենացի, Պատմություն Հայոց, 1858:
• Վարդան Արևելցի Պատմություն, 1861:
• Ստեփանոս Տարոնեցի Պատմություն, 1864:

Թարգմանություններ ֆրանսերենից

• Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց, 1867:

Տե՛ս նաև

• Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.1, Աբալյան-Ղուշչյան, 2005:
• Շահազիզ Ե., Մ. Հ. Էմին, Թ., 1900:
• Բատիկյան Լ., Մկրտիչ էմինը հայոց հին հեթանոսական կրոնի մասին, ԲԵՀ № 1, 1974:
• Beселовский Ю. А, Очерки армянской лигературы. истории и культуры, Е., 1972.
• Ерканян В.С. Армянская культура в 1800-1917 / Пер. с арм. К.С. Худавердяна. Ер., 1985.
• "Русские Ведомости", 1890.
• "Новости и Биржевая Газета", 1890.
• "Новости и Биржевая Газета", за 1891.
• "Всеобщий календарь" на 1892.
• "Русский календарь" на 1892.
• "Исторический Вестник", 1891.
• "Исторический очерк Лазаревского института восточных языков", М., 1863.
• Халатьянц, "Празднование пятидесятилетнего юбилея учено-педагогической деятельности Н. О. Эмина", Москва, 1887.
• Халатьянц Гр."Два армениста", в сборнике "Братская помощь армянам" М., 1898.
• "Празднование 50-летия учено-педагогической деятельности Эмина." М., 1887.
• ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Էմին Մկրտիչ:
• Մկրտիչ Էմին (Ծննդյան 155 և մահվան 80-ամյակի առթիվ ...:
• ՄԿՐՏԻՉ ԷՄԻՆ:
• ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հիմնարար գիտական գրադարան:
• Эмин (Карапетян) Мкртич (Никита) Овсепович.
• Эмин Никита Осипович (Мкртич).