| Հովակիմյան Հայկ Բադալի | |
| Овакимян Гайк Бадалович | |
| |
| Անգլերեն: | Hovakimyan Hayk |
| Հայերեն: | Հովակիմյան Հայկ Բադալի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 08.06.1898 |
| Ծննդավայրը: | Ջագրի, Նախիջևան |
| Մահվան տարեթիվը: | 12.10.1967 |
| Մահվան վայրը: | Մոսկվա, Ռուսաստան |
| Համառոտ տվյալներ: Խորհրդային հետախույզ, գեներալ-մայոր, քիմիկոս: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1898թ. հունիսի 8-ին Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Ջագրի գյուղում:
Մահացել է 1967թ. հոկտեմբերի 12-ին Ռուսաստանի մայրաքաղաք Մոսկվայում:
Կրթություն
- 1927թ. ավարտել է ՄԲՏՈՒ-ն:
- 1931թ. ավարտել է Ռազմական ակադեմիայի հետախուզության ֆակուլտետը:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1922-1924թթ. աշխատել է որպես Հայաստանի խորհրդային ազգերի կոմիսարների (Совнарком) քարտուղար։
- 1931-1933թթ. աշխատել է Գերմանիայի (Բեռլին) խորհրդային առևտրական ներկայացուցչությունում:
- 1933-1941թթ.՝ ԱՄՆ-ի խորհրդային առևտրական ներկայացուցչությունում:
- Աշխատել է որպես ինժիներ «Ամտորգում», պաշտպանել է դոկտորական դիսերտացիա, եղել է ԱՄՆ-ում խորհրդային հետախուզության պետի տեղակալ։
- 1938-1941թթ.՝ ԽՍՀՄ հետախուզական ցանցի ղեկավար ԱՄՆ-ում:
- 1942-1947թթ.՝ ԽՍՀՄ ՆԳԺԿ արտաքին հետախուզության վարչության պետի տեղակալ:
- 1943-1947թթ. աշխատել է «Էնորմոզ» ատոմային ծրագրի ղեկավար (խորհրդային գիտնականներին այն ապահովվում էր ԱՄՆ-ի ատոմային ռուբի տեխնոլոգիաների գաղտնիքներով)։
- 1947-1951թթ.՝ ԽՍՀՄ ազոտային արդյունաբերության պետական ԳՀԻ տնօրեն:
- 1951-1967թթ.՝ լաբորատորիայի վարիչ:
Ձեռքբերումներ
- 1947թ.՝ գեներալ-մայոր:
- 1933թ.՝ քիմիական գիտությունների դոկտոր:
Այլ
- 1909թ. ընտանիքի հետ միասին տեղափոխվում է Արմավիր:
- 1917թ. տեղափոխվում է Ալեքսանդրապոլ և աշխատանքի ընդուվում երկաթգծում։
- Հովակիմյանը երկար ժամանակ որպես պատասխանատու քարտուղար աշխատել է տենտեսական խորհրդում, հետագայում ստիպված եղավ լքել Հայաստանը։
- 1920թ. ձերբակալվեց և երկարաժամկետ բանտարկության դատապարտվեց Ալեքսանդրապոլում մաիսյան հակադաշնակցական ապստամբության մեջ մասնակցության համար։ Ազատ արձակվեց Կարմիր բանակի կողմից։
- 1934թ. գտնվում էր ԱՄՆ-ում «Գենադի» կեղծանման տակ։
- Հովակիմյանը ատոմային ռումբի տեխնոլոգիաների մասին տեղեկություններ էր ստանում Կլաուս Ֆուկսից, Յուլիուս և Էտել Ռոզենբեռգներից։ Սակայն Յուլիուս և Էտել Ռոզենբեռգների բացահայտումից հետո նրանք մեղադրվեցին հետախուզության մեջ և 1953 թ. հունիսի 19-ին մահապատժի ենթարկվեցին։
- 1941թ. նրան սկսեցին կասկածել երկկողմանի հետախուզության մեջ, և այդ պատճառով նա հրաման ստացավ ետ վերադառնալ։ ԽՍՀՄ մեկնելուց առաջ ՖՀԲ-ից կողմից (ФБР) ձեռբակալվեց այն ժամանակ, երբ մեկ այլ հետախույզի կողմից նրան հանձնվեցին փաստաթղթեր։ ԱՄՆ-ի ֆեդերատիվ դատարանում նա մեղադրվեց հետախուզության մեջ։ Սակայն ըստ 1941 թ. հուլիսի 23-ի գործարքի համաձայն Հովակիմյանն պետք է փոխանակվեր 6 ամերիկացիների հետ (վերադարձվեցին միայն 3 ԱՄՆ-ի քաղաքացիներ), որոնք ձեռբակալվել էին Լեհաստանի տարածքի Կարմիր բանակի կողմից։
- Առաջինն էր, ով հայտնեց ԽՍՀՄ-ին ամերիկացիների կողմից ատոմային ռումբի ստեղծման մասին։ «Էնորմոզ» օպերացիայի հեղինակ, որը թույլ տվեց ԽՍՀՄ-ին կարճ ժամանակահատվածում ստեղծել իր սեփական ատոմային ռումբը։
- Իր հետախուզական ծառայության 15 տարիների ընթացքում նա արտասահմանից հայրենիք տեղափոխեց 31 հազար գաղտնի փաստաթղթեր միայն պաշտպանության մասին, 1055 հատուկ կարևորության մեքենաների և սարքավորումների գծագրեր, 163 օբյեկտների հատակագծր և այլն։
- Աշխատանքները, մշակումները և բազմաթիվ գյուտերն օգտագործվել են ռազմական արդյունաբերության մեջ:
- 1954թ. նրան զրկում են գեներալ-մոյորի կոչումից։
- 1967թ. Մոսկվայում նա մահանում է։ Հովակիմյանն հողին է հանձնվում հայկական գերեզմանոցում (№ 6 տարածքում)։ Այնտեղ է նաև հուղարկավորված իր կինը՝ Աբովյան Վեռա Համբարձումի, ինչպես նաև իր միակ դուստրը՝ Հովակիմյան Հեղինե Հայկի։
Նկարներ
- Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա
- Պատկերիկի ստեղծման սխալ. Նման նիշք չկա
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր(կենսագրական հանրագիտարան:Երկու հատորով),ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ,Երևան,Հայկական հանրագիտարան հրատ.,Հ.1,Աբալյան-Ղուշչյան,2005: