| Ներսես Լամբրոնացի | |
| Нерсес Ламбронаци | |
| |
| Այլ անուններ: | Սմբատ |
| Անգլերեն: | Nerses Lambronatsi |
| Հայերեն: | Ներսես Լամբրոնացի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1153 |
| Ծննդավայրը: | Լամբրոն, Կիլիկիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 14.7.1198 |
| Մահվան վայրը: | Սկևռայի վանքի Ս. Աստվածածին եկեղեցի, Կիլիկիայի հայկական պետություն |
| Համառոտ տվյալներ: Աստվածաբան, մեկնիչ, մատենագիր, պետական գործիչ, հրապարակախոս, բանաստեղծ, շարականագիր: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1153թ. Կիլիկիայի Լամբրոն բերդում:
Մահացել է 1198թ. հուլիսի 14-ին Կիլիկիայի հայկական պետության Սկևռայի վանքի Ս. Աստվածածին եկեղեցում:
Կրթություն
- Ուսանել է Սկևռայի վանքում:
- Սովորել է Հռոմկլայի կաթողիկոսարանի բարձրագույն դպրոցում՝ Գրիգոր Գ Պահլավունու և Ներսես Շնորհալու հովանավորությամբ:
Աշխատանքային գործունեություն
- Ներսես Շնորհալին 16-ամյա Ներսես Լամբրոնացուն ձեռնադրել է քահանա՝ տալով իր անունը:
- 1175թ. Գրիգոր Դ Տղան նրան կարգել է Տարսոն քաղաքի արքեպիսկոպոս:
- Կյանքի վերջին տարիներին պաշտոնավարել է Լևոն Բ Մեծագործի արքունիքում՝ որպես ատենադպիր, խորհրդատու և թարգմանիչ:
Ձեռքբերումներ
- 2008թ.՝ պատմական գիտությունների թեկնածու:
- 2009թ.՝ Ակադեմիայի իսկական անդամ:
- 2012թ.՝ շքանշան «Վիլյամ Սարոյան»:
Այլ
- Լամբրոնի բերդատեր Հեթումյան իշխան Օշին Բ-ի և Շահանդուխտ Պահլավունու որդին է:
- Ներսես Լամբրոնացիn XII դ. 2-րդ կեսի Մերձավոր Արևելքի ամենահայտնի եկեղեցաքաղաքական գործիչներից է: Գործուն մասնակցություն է ունեցել Հռոմկլայի եկեղեցական ժողովին (1178-ի ապրիլ) և Կիլիկյան Հայաստանի արտաքին գործերի կարգավորմանը: Եղել է Հայ առաքելական եկեղեցու ինքնուրույնության և պետականության մեծ գաղափարախոսներից: Եկեղեցիների միության հարցում համակարծիք է եղել Ներսես Շնորհալու հետ, այն է՝ բոլոր եկեղեցիների հավասարության սկզբունքի և ավանդական-ազգային դիմագծի պահպանումով հասնել քրիստեական եկեղեցիների համերաշխությանն ու միաբանությանը: Մերժել է Հայ եկեղեցու՝ հույն և կաթոլիկ եկեղեցիների հետ միավորման առաջարկները՝ դրանցում տեսնելով քաղաքական նպատակներ, Հայ եկեղեցու և պետության անկախության դեմ ոտնձգության փորձեր:
- Հորից ժառանգած նյութական միջոցներով օժանդակել է դպրոցներին, գրադարաններին, գրչատներին, 30 հազար ոսկի դահեկան նվիրաբերել ձեռագրերի գնմանը, ընդօրինակմանը, վանքերի, եկեղեցիների կառուցմանը:
- Մեզ են հասել Ներսես Լամբրոնացու կողմից կամ նրա պատվերով ընդօրինակված բազմաթիվ հին հայկական ձեռագրեր, այդ թվում՝ Գրիգոր Նարեկացու «Մատեան ողբերգութեան» երկը (1173)՝ մեզ հասածներից ամենահին և լավագույն ձեռագիրը:
- Ներսես Լամբրոնացին թողել է հարուստ ու բազմաժանր մատենագրական ժառանգություն: Նրա առաջին մեկնությունը (գրել է 23-24 տարեկանում) «Պատարագի մեկնութիւն»-ն է («Խորհրդածութիւնք ի կարգս եկեղեցւոյ եւ մեկնութիւն խորհրդոյ Պատարագին», հրտ.՝ 1847), որը համաքրիստոնեական մեկնողական գրականության և հատկապես Պատարագի մեկնությանը նվիրված նշանակալի երևույթ է ու համաշխարհային ճանաչում ստացած աշխատություն (բազմիցս թարգմանվել և վերահրատարակվել է լատիներեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, հունարեն և այլ լեզուներով):
- Նշանավոր գործերից են «Ատենաբանութիւնը», որը հայ միջնադարյան հոգևոր ճարտասանության լավագույն կոթողն է իր ձևով ու մարդասիրական գաղափարներով, և հայ բանավիճային գրականության ընտիր նմուշներից համարվող «Թուղթ առ Լեւոն արքայն հայոց»-ը:
- Ներսես Լամբրոնացին հորինել է ավելի քան երկու տասնյակ շարականներ և անձամբ երգել («Այսօր յարեաւ», «Նորոգեալ կղգիք», «Որ զլոյս աստուածային» և այլն): Մեծարժեք են նաև նրա թարգմանական գործերը:
Նկարներ
նկարի նկարագրության տեքստ
Տեսանյութեր
Հրապարակումներ մամուլում
Մատենագիտություն
- Ներսես Լամբրոնացի, Ատենաբանութիւնը (առաջին հրտ.՝ 1749, 1810թ.՝ թրգմ. լատիներեն, 1834թ.՝ գերմաներեն, 1865թ.՝ ռուսերեն):
- Ներսես Լամբրոնացի, «Թուղթ առ Լեւոն արքայն հայոց»-ը, 1838:
- Ներսես Լամբրոնացի, Ընտիր մատենագիրք, Վնտ., 1865:
- Ներսես Լամբրոնացի, Մեկնություն Սողոմոնի իմաստության, Ե., 2004 (համեմատական բնագիրը կազմ. և թրգմ.՝ Գ. Մնացականյան):
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- Գրիգոր Սկեվռացի, Ներբողեան ասացեալ ի վարս մեծի քահանայապետի ի Ս. Ներսէսի Լամբրոնացւոյ, «Սոփերք հայկականք». հ. 15, Վնն.. 1854:
- Ակինյան Ն., Ներսէս Լամբրոնացի, Վնն., 1956:
- Հակոբյան Գ., Ներսես Լամբրոնացի, Ե., 1971:
- Անանյան Գ., Ներսէս Լամբրոնացին՝ հրապարակախօս, Անթիլիաս, 1995:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներսես Լամբրոնացի:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներսես Լամբրոնացի: