| Ներսես Մոկացի | |
| Нерсес Мокаци | |
| |
| Այլ անուններ: | Վանեցի, Բեղլու |
| Անգլերեն: | Nerses Mokatsi |
| Հայերեն: | Ներսես Մոկացի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 1575 |
| Ծննդավայրը: | Հասկնջավ, Վանի նահանգի Մոկսի գավառ |
| Մահվան տարեթիվը: | 1625 |
| Մահվան վայրը: | Վանա լճի Լիմ կղզի |
| Համառոտ տվյալներ: Բանաստեղծ, կրթական-լուսավորչական գործիչ, փիլիսոփա: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է մոտ 1575թ. Վանի նահանգի Մոկսի գավառի Հասկնջավ գյուղում:
Մահացել է 1625թ. Վանա լճի Լիմ կղզում:
Կրթություն
- Կրթություն է ստացել հորեղբոր՝ Հայրապետ վարդապետի մոտ, այնուհետև աշակերտել է Բարսեղ Աղբակեցուն:
Աշխատանքային գործունեություն
- Ներսես Մոկացու գործունեությունը կապված է Բաղեշի Ամրդոլու վանքի Հարանց անապատի և Լիմ անապատի ու իր հիմնադրած դպրոցի (1622) հետ:
Այլ
- Մշո Ս. Առաքելոց վանքի «Հարանց վարք»-ի հիշատակարանում ասվում է, թե 1609թ. Ներսես Մոկացին եղել է Երուսաղեմի Ս. Բարդուղիմեոս վանքում, այդտեղ էլ Բարսեղ Գավառացուց ստացել վարդապետական աստիճան: Իր կրթության, դաստիարակության և հասարակական գործունեության ամբողջ ժամանակը Ներսես Մոկացին անցկացրել է վանական միաբանությունների և դպրոցների միջավայրում:
- Ներսես Մոկացին ստեղծագործությունը կարելի է բաժանել 3 խմբի՝ պատմական, հոգու և մարմնի փոխհարաբերության, ավանդական-առասպելական: Պատական երկերում հեղինակը հաղորդում է այնպիսի փաստեր, որոնք չկան այլ աղբյուրներում: Այդպիսին է «Օրհնեալ տէր Յիսուս Փրկիչ» տողով սկսվող ներբողը, որը նվիրված է Սյունյաց Մեծ անապատի հիմնադրմանն ու հիմնադիրներին: Մի այլ գանձում պատկերել է Անդրեաս քահանայի նահատակությունը՝ շահ Աբբասի հրամանով (1617): «Ի հոլովել ժամանակին» տողով սկսվող ողբում նկարագրել է Սալահ ադ Դինի կողմից Երուսաղեմի գրավումը (1187): Ներսես Մոկացու փիլիսոփայական հայացքները դրսևորվել են «Մանուկ մտավարժ էի...» և «Վիճաբանություն երկնի և երկրի» այլաբանական բանաստեղծությունների մեջ:
- Ներսես Մոկացու փիլիսոփայական հայացքները դրսևորվել են «Վիճաբանութիւն երկնի եւ երկրի» այլաբանական բանաստեղծության մեջ: Հոգու և մարմնի փոխհարաբերության հարցում գերադասությունը տալիս է մարմնին, երկնքի և երկրի հակադրության հարցում՝ երկրին:
- «Մանուկ մտավարժ էի...» բանաստեղծությունում առկա են հեղինակի անձնական կյանքին վերաբերող որոշ տեղեկություններ: Տաղում Ներսես Մոկացին ձաղկել է մարդկային իրականության արատավոր երևույթները:
- Ներսես Մոկացու «Ներբողեան վիպասանական ի փոխումն Աստուածածին կուսին...» ընդարձակ քերթվածը՝ 100 տուն, գրվել է Երուսաղեմում. մնացած 300 տունը շարունակել է նրա աշակերտը՝ Ստեփանոս Շատախեցին: Այս ներբողյանը նվիրված է Աստվածածնի վերափոխմանը և Բարդուղիմեոս առաքյալի՝ Հայաստանում քրիստոնեություն տարածելուն: Այն յուրատեսակ գովք է՝ քրիստոնեության հաղթարշավի, աշխարհին օծյալ Փրկիչ պարգևող, ախտերը բուժող Աստվածամոր, նաև նոր, առաջադեմ գաղափարների՝ ընդդեմ հեթանոսական առասպելաբանության, կռապաշտության ու արատավոր սովորույթների:
Նկարներ
Մատենագիտություն
- Ներսես Մոկացի, Բանաստեղծություններ, աշխատասիր.՝ Ա. Դոլովսանյանի, Երևան, 1975:
- Ներսես Մոկացի, Բանաստեղծություններ, Երևան, 1985:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- «Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան 2002:
- Ակինյան Ն., Բաղէշի դպրոցը, Վնն., 1952:
- Մնացականյան Ա., Հայկական միջնադարյան ժողովրդական երգեր, Երևան, 1956:
- Խաչատրյան Պ., Հայ միջնադարյան պատմական ողբեր (ԺԴ-ԺԷ դդ.), Երևան, 1969:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Ներես Մոկացի:
- Армянский философ, поэт, просветитель Нерсес Мокаци.