| Նուպարյան Մեսրոպ Հովհաննեսի | |
| Нупарян Месроп Оганесович | |
| |
| Անգլերեն: | Nuparyan Mesrop |
| Հայերեն: | Նուպարյան Մեսրոպ Հովհաննեսի |
| Ծննդյան տարեթիվը: | 13.12.1842 |
| Ծննդավայրը: | Զմյուռնիա, Թուրքիա |
| Մահվան տարեթիվը: | 04.12.1929 |
| Մահվան վայրը: | Մարսել, Ֆրանսիա |
| Համառոտ տվյալներ: Թարգմանիչ, բառարանագիր, հրապարակախոս: | |
Բովանդակություն
Կենսագրություն
Ծնվել է 1842թ. դեկտեմբերի 3-ին Թուրքիայի Զմյուռնիա քաղաքում:
Մահացել է 1929թ. ապրիլի 4-ին Ֆրանսիայի Մարսել քաղաքում:
Աշխատանքային գործունեություն
- 1855թ. մասնակցել «Երկասեր» մանկական հանդեսի հիմնադրմանը:
- Հրապարակախոսական և գիտական հոդվածներով աշխատակցել է արևելահայ և սփյուռքահայ մամուլին:
Ձեռքբերումներ
- 1913թ.՝ Ֆրանսիական ակադեմիայի պաշտոնակալ:
Այլ
- Առաջին թարգմանությունները տպագրել է «Արշալույս Արարատյան» թերթում:
- «Ծաղիկ», «Արևելյան մամուլ», «Մետեորա», «Հայ գրականություն», «Հայաստանի կոչնակ» և այլ պարբերականներում առաջ է քաշել հայ ժողովրդի ազգային զարթոնքի և առաջադիմության հարցեր:
- Պրոպագանդել է Սովետական Հայաստանի նվաճումները, կոչ արել նպաստելու նրա տնտեսական շինարարությանը:
- «Իմ մանկական հիշատակներես» հուշագրությունները հիմնականում նվիրված են Մեսրոպյան վարժարանին, արևմտահայ առանձին գործիչների (Ա․ Փափազյան, Հ․ Տետեյան, Գ․ Կոստանյան և ուրիշներ):
- Մեծ է Նուպարյանի վաստակը հայ բառարանագրության մեջ:
- Նուպարյան ստեղծել է 5000-6000 նոր բառեր, որոնցից շատերը քաղաքացիություն են ստացել: Բառարաններն ունեն ասացվածքների, աշխարհագրական ու դիցաբանական անունների հավելումներ:
Մատենագիտություն
- Նուպարյան Մ., Իմ մանկական հիշատակներես, «Արևելյան մամուլ», հուշագրություններ, 1893-1894:
Բառարաններ
- Նուպարյան Մ., Բառարան ֆրանսերէն-հայերէն աշխարհիկ, 1889, 2 հրտ.՝ 1892, վերատպություն՝ 1955:
- Նուպարյան Մ., Առձեռն բառարան ֆրանսերէն-հայ աշխարհիկ ,1911:
- Նուպարյան Մ., Գրպանի բառարան ֆրանսերէն-հայերէն, 1928:
Թարգմանություններ
- 1877թ. հայերեն է թարգմանել «Մարսելյեզը»:
- Ֆ․ Շատոբրիան, «Ոգի քրիստոնեության», 1862:
- Ռասին, «Դատասերք», 1863:
- Վ․ Հյուգո, «Նոտր-Դամ Փարիզի», Հյուգո 1-3, 1871-1872:
- Ժ․ Մոլիեր, «Կատակերգք», հ․ 1- 2, 1905:
- Ֆ․ Նանսեն, «Դեպի բևեռ», 1906:
- Յո․ Գյոթե, «Ֆաուստ»՝ «Մետեորայում», 1880- 1881, առանձին գրքով՝ 1909:
- Վ․ Շեքսպիր, «Ռոմեո և Ջուլիետ», 1912:
Տե՛ս նաև
- Ով ով է.հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով), ՀՀ խմբ. հանձնաժողով՝ Հ. Մ. Այվազյան (գլխ. խմբագիր) և ուրիշներ, Երևան, Հայկական հանրագիտարան հրատ., Հ.2, Ճաղարյան-Ֆրիկ, 2007:
- Հակոբյան Մ. Ն., Զմյուռնահայ մտավորականներ Գրիգոր Մսերյանը և Մեսրոպ Նուպարյանը, Երևան, 1961:
- ԵՊՀ Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ. Նուպարյան Մեսրոպ: